Þjóðviljinn - 13.03.1974, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Mifivikudagur 13. marz 1974.
Mifivikudagur 13. marz 1974. ÞJóÐVILJINN — StÐA 9
Frásögnaffundi um herstöðvamáliö á sunnudaginn
Geirs Hallgrimssonar. Hér virð-
ist réttara að ein herstöðin komi i
stað annarre.r. 1 rauninni væri
eðlilegra að ráðherrarnir ræddu
við fólkið sem kaus þá fremur en
að standa i útistöðum við land-
söluþý eins og Geir Hallgrimsson.
Ilannes Gissurarson tók til
máls og kvaðst vilja virða hin
þjóðernislegu rök herstöðvaand-
stæðinga. En þeir menn væru til
sem vildu varnarliðið i brott af
mjög annarlegum ástæðum.
Hann ræddi um undirskriftasöfn-
un VL og er greint frá ummælum
hans um söfnunina annars staðar.
Hann spurði Mgnús Kjartans-
son hvernig á þvi stæði að i tið
Hvað er
Votergeit-víxill?
Halldór Blöndaitók til máls og
fór með miklum bæklagangi.
Heimtaði hann að Magnús
Kjartansson kæmi i stólinn strax
á eftir og svaraði spurningum
sinum.
Hann spurði blaðafulltrúa
rikisstjórnarinnar: „Hvað er
Votergeitvixill?” Halldór ræddi
um það sem ihaldsmenn á islandi
kalla Finnlandiseringu. Hann
kvaðst lýsa undrun sinni á þeirri
f'' * IÉÉSÍI; % mmí «
IV IK BPpv 1
aK * f \ M vB t ^ 4^ J
m Al |
p- já gmMX m
-smÉI' ’?'** JaK Wf \ n

Alþýðubandalagið væri ekki lýö-
ræöisflokkur, þar sem kommún-
ismi væri einræðisstefna, en sum-
ir kommúnistar gerðu sér ekki
grein fyrir hinu rétta eðli þeirrar
stefnu sem þeir aðhylltust.
Hann kvaðst þó engan dóm
vilja leggja á innra skipulag Al-
þýðubandalagsins og þar væru
innan veggja margir lýðræðis-
sinnar.
Hann svaraði Margréti Guðna-
dóttur með þvi að Steinn Stéinarr
hefði afneitað þjóðskipulagi
Sovétrikjanna. Hann sagði að at-
burðirnir i Chile sýndu hve viða
lýðræðið stæði veikum fótum.
Geir neitaði þvi — vegna spurn-
ingar frá Hannesi Jónssyni — að
Sjálfstæðisflokkurinn hefði breytt
um stefnu. Aðalatriðið væri ekki
fyrirvarinn um friðartima.heldur
hitt að það væri á valdi okkar ts-
lendinga einna að ákveða hvort
hér væri erlendur her eða ekki.
Mitt mat er það að það sé jafn
mikil nauðsyn að hafa hér her nú
ogvar 1951 og 1956. Ég hygg,sagði
Geir, að Alþýðubandalagsráð-
herrarnir muni sitja áfram i
rikisstjórninni þó að herinn verði
hér áfram. Það er fordæmi fyrir
þvi að þetta gerðu flokksbræður
þeirra 1956 og hvað var að marka
stóru orð Alþýðubandalagsins um
samningatilboð Breta i land-
Magnús Kjartansson
Einar Ágústsson
Geir Hallgrlmsson
Séfi yfir hluta fundarmanna.
Undirskriftasöfnun VL er hliðstæð opinberri atkvæðagreiðslu
I blafiinu i gær var skýrt frá
fundi sem Stúdentaráfi Háskóla
tslands efndi tii á sunnudaginn
um herstöfivamálifi. Þjóöviljan-
um þykir ástæöa til þess aö skýra
frá þeim almennu umræöum sem
fram fóru á fundinum, en þafi
reyndist ekki unnt I blaöinu i gær
vegna rúmleysis.
Framsögumenn voru þeir
Einar Ágústsson, utanrikisráö-
herra, Geir Hailgrimsson, for-
mafiur Sjálfstæöisflokksins og
Magnús Kjartansson, iönaöar-
ráðherra. Var ræfia Magnúsar
Kjartanssonar birt i heild i Þjóö-
viljanum i gær.
1 ræðu sinni sagöi Einar
Ágústsson meðal annars:
„Þegar svo núverandi rikis-
stjórn var mynduð i júli 1971
komu auðvitaö þessi mál sem
önnur til skoðunar, og ákveða
þurfti hvað um þau skyldi segja i
þeim málefnasamningi, sem þá
var i undirbúningi. Við sem tók-
um þátt i samningu þessa skjals
af hálfu Framsóknarflokksins
höfðum þar i veganesti flokks-
þingsályktanir, sem flestar fjalla
um brottför varnarliðsins i
áföngum. Svipaðar samþykktir
höfðu samstarfsflokkarnir einnig
að bakhjarli, og þó öllu harð-
orðari.
Það er þvi ekki rétt, sem sumir
halda nú fram að kjósendur þess-
ara flokka i kosningunum 1971
hafi ekki vitað hver stefna þeirra
var i varnarmálunum, hún lá ljós
fyrir. Þurfti þvi engum á óvart að
koma það oröalag, sem endan-
lega varð á þeim kafla málefna-
samnings rikisstjórnarinnar, sem
um þetta atriði fjallar og allir
þekkja, nefnilega það, að varnar-
samningurinn skyldi tekinn til
endurskoðunar eöa uppagnar i
þvi skyni að varnarliðiö fari héð-
an i áföngum og að stefnt skyldi
að þvi að brottflutningi þess verði
lokið áður en kjörtimabilið er á
enda. Þetta er það, sem ég sem
utanríkisráöherra hefi haft til að
vinna eftir þann tima sem ég hef
gegnt þvi starfi”.
Stefnubreyting
Þaö sem einkum vakti athygli i
ræðu Geirs Hallgrfmssonar voru
7 atriði sem hann nefndi stefnu
Sjálfstæðisflokksins i „varnar-
og öryggismálum”. Vöktu þessi
atriði athygli og spurðu fundar-
menn á eftir hvenær hin nýja
stefna Sjálfstæðisflokksins hefði
verið ákveðin — en aö þvi kemur
siðar i frásögninni. Þessi sjö
stefnuatriði Geirs voru á þessa
leið:
„1 fyrsta lagi, varnarliðið sé
þess megnugt að reka héðan flug
til eftirlits með siglingum i og á
hafinu kringum landið og fylgjast
með flugferðum ókunnra flugvéla
um islensk flugstjórnarsvæði, svo
að við vitum hverjir fara um
næsta nágrenni lands okkar.
1 öðru lagi, að varnarliðiö sé
þess megnugt aö veita viðnám,
fyrstu varnir, einkum i þeim til-
gangi að koma i veg fyrir að
nokkurn timann verði á okkur
ráðist.
í þriðja lagi, að varnarstöðin
sjálf veröi aðskilin annarri starf-
semiá Keflavikurflugvelli eins og
ráð var fyrir gert i áætlun fyrri
rikisstjórnar.
1 fjórða lagi, að allir varnar-
liðsmenn og erlendir starfsmenn
á vegum varnarliðsins og skyldu-
lið þeirra búi á Keflavikurflug-
velli.
1 fimmta lagi, að sérstakt sam-
starf verði tekið upp af Islands
hálfu innan Atlanshafsbanda-
lagsins við Noreg, Danmörk og
Kanada, auk Bandarikjanna, til
þess að stööugt samráð verði haft
um öryggismál i okkar næsta ná-
grenni.
1 sjötta lagi, að Islendingar hafi
varnar- og öryggismál landsins i
stöðugri endurskoðun, geri sér
sjálfstæða grein fyrir nauösyn-
legum aðgerðum, hafi sjálfir
frumkvæöi hvaða ráðstafanir er
nauðsynlegt að gera á hverjum
tima og hvenær óhætt sé að allt
varnarlið hverfi á brott.
Þangað til sé varnarliðið i lág
marki þess sem óhætt sé öryggis
landsins vegna og þess sé gætt að
dvöl þess hafi ekki þjóöernisleg,
félagsleg og fjárhagsleg áhrif er
skaöleg séu islensku þjóöinni og
geri hana háða varnarliöinu á
einn eða annan hátt, utan þess ör-
yggishlutverks sem það gegnir.
1 §jöunda lagi, að tslendingar
taki þátt i þeim störfum, sem
unnin eru i þágu öryggis og eru
ekki hernaöarlegs eðlis og jafn-
framt verði landhelgisgæsla okk-
ar og löggæsla efld til aukins
framtiðarhlutverks”.
1 ræðu sinni miklaðist Geir
Hallgrimsson mikinn af árangri
undirskriftasöfnunarinnar „Var-
iö land”.
Er Geir hafði lokið máli sinu
talaði Magnús Kjartansson og
hófust nú almennar umræöur.
Fyrirspurnir,
umræður
Elias Kristjánssonspurði utan-
rikisráðherrann hvort hann væri
sama sinnis og Vilhjálmur
Þýskalandskeisari, sem lét hafa
eftir sér, að hvasseggjað sverð
tryggði friðinn best, en þróunin
virtist stefna i þessa átt. 53 þjóðir
flytja út vopn til annarra þjóöa og
vopnasala i heiminum hefur auk-
ist.
Hann spurði Magnús Kjartans-
son hvort yið gætum einhverja á-
lyktun dregiö af þeirri staöreynd,
sem ræöumaður nefndi svo, að
kaupmáttur i Kina hefði minnkað
um 10—15% á siðustu 5 árum.
Aðalsteinn Gunnarsson spurði
Geir hvort þessar fáu hræður á
vellinum gætu variö okkur ef
Rússarnir kæmu. Arnór Þorkels-
son ræddi samninginn frá 1951 og
sagði aö hann hefði bersýnilega
verið ólöglegur.
Margrét Guönadóttir spurði
hvað gert hefði veriö til þess að
vernda Suðurnesjamenn sérstak-
lega og bað Geir Hallgrimsson
ennfremur að skýra eftir hvaða
reglum væru notuð hugtökin
„kommúnisti” og „lýöræöis-
flokkur” I Morgunblaðinu. í
hverju er Alþýðubandalagið frá-
brugöið öðrum stjórnmálaflokk-
um að mati Geirs. Ég veit aö viö
fyllum ekki póstkassa borgarbúa
meö áróðursgögnum vegna próf-
kjörs, en að innra skipulagi held
ég að Álþýðubandalagið sé svipaö
öðrum stjórnmálaflokkum.
Siðan vil ég segja ykkur hvern-
ig mér liöur oft undir þessum
hugtakaruglingi Morgunblaðsins.
Þá dettur mér i hug minn ágæti
vinur Steinn Steinarr og kvæöi
hans um Negus Negusi.
Þá talaði Ragnar Stefánsson.
Hann sagði að Geir Hallgrimsson
og hans nótar væru landsöluþý.
Það er grundvallaratriði þessara
aðila að herinn sé hér. Herinn er
hér i tengslum við Geir Hall-
grimsson og önnur landsöluþý,
hann er þeirra tryggingastofnun.
Herinn er innrásarher. Innrásin
er studd af fjölmörgum Islend-
ingum með Geir Hallgrimsson I
broddi fylkingar.
Hann spurði Einar Ágústsson
hvað honum hefði þótt um þá yfir-
lýsingu bandariska utanrikis-
ráöuneytisins að þeir hefðu mót-
mælt útfærslu landhelginnar og
að Bandarikin hefðu leyft Bretum
innrás i islenska landhelgi. Ragn-
ar spurði Einar hvort utanrikis-
ráðuneytið ætlaði að taka á móti
undirskriftum VL, eða ætlar
ráðuneytið að visa þvi frá sem
falsi. Ég veit um margar beinar
nafnafalsanir. Vill utanrikisráð-
herra beita sér fyrir þvi að þessir
listar verði lagðir fram opinber-
lega.
Þá sagði Ragnar: Þvi miður
virðist sú lausn sem Einar
Agústsson talaði hér um áðan að-
eins ætla að breyta litillega til um
eðli hernámsins, en sú lausn skip-
aði núverandi rikisstjórn við hlið
vinstristjórnarinnar hefðu út-
sendingar hermannasjónvarpsins
ekki verið stöðvaðar. Hann kvað
Islendinga eiga að fylkja sér með
vestrænum lýðræðisþjóðum.
Undirskriftir í
Tékkóslóvakíu
Hannes Jónsson blaöafulltrúi
tók næstur til máls. Hann hóf mál
sitt á þvi að varpa fram fyrir-
spurn til Geirs Hallgrimssonar.
Hvenær samþykkti Sjálfstæðis-
flokkurinn að breyta stefnu sinni i
öryggis- og varnarmálum? Mér
vitanlega hefur þaö verið stefna
þessa flokks að hafa ekki erlend-
an her á tslandi á friðartimum. 1
ræöu sinni lýsir hins vegar sjö
punktum sem greinilega fela það
i sér aö hann hyggst hafa hér var-
anlegan her og á friöartimum.
Hannes sagöi ennfremur: Það
vill svo til aö ég dvaldist i Moskvu
á árunum 1966—1969 og fylgdist
ákaflega vel með sovéskum fjöl-
miðlum I ágúst 1968, og meginá-
stæðan sem Sovétmenn tilgreindu
fyrir þvi að sovéski herinn fór inn
I Tékkóslóvakiu var einmitt sú, aö
vinir þeirra Sovétmanna i Tékkó-
slóvakiu hefðu sent undirskriftar-
skjöl til miöstjórnar
Kommúnistaflokksins i Moskvu
með beiöni um að þangaö skildi
sendur sovéskur her.
Ég vona að þeir menn sem hafa
skrifaö undir Votergeitvixilinn
hugleiði þetta með hliðsjón af þvi
sem þeir hafa gert.
Hannes lagði áherslu á að ekki
væru aðeins til tvær stefnur I
varnarmálum. Stefnurnar væru
fleiri — þriðja leiðin væri stefna
Framsóknarflokksins, sú stefna
vildi annars vegar tryggja það að
herinn færi en hins vegar að ör-
yggi landsins væri gætt með
aöildinni að NATO. Þessi stefna
væri farsælust fyrir þjóðina.
Hannes minnti á þann geysi-
lega fjölda þjóöa sem væru utan
hernaðarbandalaga. Minnti hann
á ráðstefnu hlutlausra rikja I Al-
geirsborg, en hana sóttu hvorki
meira né minna en 70 riki. Þessi
ráðstefna gerði margar ályktanir
og meðal þessara rikja ættum viö
besta stuðningsmenn i land-
helgismálum, en helstu óvinirnir
væru meðal NATO-rikjanna, þó
nú stæðu vonir til að þaö breyttist
fyrir hafréttarráðstefnunni.
Hánnes Jónsson sagði aö nú
væri friðsamlegra en um langan
aldur; þeir sem héldu þvl fram að
nú væru ekki friðartimar væru að
tala fyrir varanlegri hersetu hér
á landi.
Halldór Karlsson tók til máls.
Hann ræddi um útblásna þjóð-
ernisstefnu Alþýðubandalagsins.
yfirlýsingu utanrikisráðherra að
nú stefndi i friðarátt. Hvaða skoð-
un hefur maöurinn á flotaumsvif-
um Sovétrikjanna? Hvað hefur
Magnús Kjartansson i pokanum?
Magnús, komdu I stólinn, vertu
næstur!!
Það þarf ekki að taka fram að
hvorki fundarstjórarnir né
Magnús Kjartansson tóku mark á
Halldóri Blöndal.
Næsti ræðumaöur var Þröstur
ólafssonog er kafli úr ræðu hans
birtur annars staðar I blaðinu.
Þá talaði Ingólfur Þorkelsson
skólameistari. Hann hóf mál sitt
á þvi að mótmæla igifuryrðum
Ragnars Stefánssonar, sem
sýndu ofstopa sem sverti mann-
inn og spillti málstaö herstööva-
andstæðinga. Við skulum láta
Morgunblaðið um að beita svona
málflutningi, sem hefur nýlega
kallað herstöðvaandstæðinga i
leiðara fimmtuherdeildarmenn.
Ingólfur minnti á þann skýra og
bókaða fyrirvara að hér skyldi
ekki vera her á friöartimum, en
þetta er mjög mikilvægur kjarni
málsins. Þaö kom greinilega
fram i málflutningi Geirs Hall-
grimssonar hér áðan að hann
taldi ekki friðartima ef einhvers
staðar er barist i heiminum.
Samanburöur leiðir I ljós, sagði
Ingólfur, að það er mun friövæn-
legra i heiminum i dag en var
1949—1951. Þá var ástandið þann
ig aö það var fjandskapur milli
risaveldanna, kalt strið, Truman-
kenningin kom fram 1947, sem
hélt þvi fram að kommúnistar
ætluðu að gera byltingu og leggja
undirsig heiminn. Þaö væri nauö-
synlegt að umkringja Sovétrikin
með herstöðvum. Eftiraö Rússar
höfðu fundið upp kjarnorku-
sprengjurnar 1949 þá harðnaði
vigbúnaðarkapphlaupið um allan
helming. 1949 jukust viðsjár mjög
vegna Þýskalandsmálsins, — og
hvern'ig var ástandið annars staö-
ar — utan Evrópu?
Það var barist fyrir botni Miö-
jarðarhafs. Það var barist i
Indónesiu. Það var borgarastriö I
Kina. Þaö var grimmileg styrjöld
I Indókina milli skæruhers Ho Chi
Minhs og franska hersins. Allt
þetta samanlagt var þó ekki al-
varlegra en svo að menn töldu á-
stæðu til þess að lýsa þvi yfir að
hér skyldi ekki vera her á friðar-
timum.
Sigurfiur Tómasson sagði sér
kæmi spánskt fyrir sjónir að
vinstristjórnin hefði staðfest 1956
að hér yrði að vera her, Vitnaði
Sigurður þarna til framsöguræðu
Geirs Hallgrimssonar. Hann
spurði hvort herstöðin i Keflavik
hefði komið i veg fyrir heims-
styrjöld 1951 eða 1956 eða siðan.
Sigurður kvaðst telja að sovéskir
hernaðarsérfræðingar væru ekki
svo vegvilltir á hnettinum að ætla
sérað nota Island i hernaðarátök-
um allt annars staðar á hnett.in-
um.
Einar Karl Haraldsson tók til
máls. Hann vitnaöi til þess er
Einar Agústsson sagði að hann
vildi fremur hafa hér bandaríska
hermenn en hermenn annarra
þjóða. Mér viröist ráðherrann
horfa fram hjá þeirri hættu sem
felst i nábýli við stórveldi fyrir
smáþjóö, sagði Einar Karl. Vitn-
aði hann máli sinu til stuðnings i
Sigurð Lindal prófessor. Minnti
Einar Karl á hermannasjónvarp-
ið og sagði að það hefðu liklega
verið alvarlegustu mistök núver-
andi rikisstjórnar aö loka ekki
sjónvarpinu. Þess vegna kvaöst
Einar vilja spyrja utanrikisráð-
herra hvenær þess mætti vænta
aö sjónvarpinu yröi lokað og
hvaða aðili hann teldi að til þess
hefði vald, þvi ekki heföu menn
verið á eitt sáttir um það hvort
slikt kæmi i hendur utanrikisráö-
herra eöa menntamálaráðherra.
Einar Karl spurði hvaða yfir-
lýsingar Geirs þýddu varðandi
menningarleg eöa félagsleg áhrif
hersins? Myndi Geir, ef hann
væri I stjórnaraðstöðu.beita sér
fyrir lokun hermannasjónvarps-
ins, og hvers vegna, ef Sjálf-
stæöisflokkurinn heföi haft þessa
stefnu lengi, l»eföi flokkurinn ekki
beitt sér fyrir lokun hermanna-
sjónvarpsins?
Karl Valgarð Matthiasson
sagöi að bandariskur her á Is-
landi væri ógnun við islenskt
sjálfstæöi.
Birna Þórfiardóttir minnti á,
þegar Island var hernumið af
breska hernum kom til harðra
verkfallsátaka hér á landi. Þá var
breski herinn notaður til verk-
fallsbrota. Verkamenn dreifðu
dreifiriti meðal hermannanna og
hvöttu þá til þess aö láta ekki nota
sig til verkfallsbrota heldur sýna
samstöðu með islenskum verka-
mönnum. Hernámsliðið handtók
verkamennina islensku, fangels-
aði þá og pyntaöi. 1 allsherjar-
verkfallinu 1956 kom mjög til
álita að nota bandariska her-
námsliöið til aö brjóta verkfallið
á bak aftur. Það liggur við að
maður óski þess stundum nálega
að bandariski herinn hefði verið
notaður tii að gripa inn i. Þá gerði
fólk sér kannski grein fyrir þvi til
hvers herinn er hér.
Þá minnti Birna á að formaður
verkalýðsfélagsins I Keflavik
hefði lýst þvi yfir i siðasta verk-
falli að ekki væri hægt að gera
verkfall á Vellinum vegna afstöðu
hernámsliðsins.
Hverra hagsmuna færi her-
námsliöið að gæta ef það kæmi til
harðra stéttaátaka á tslandi?
Hagsmuna Jóns Jónssonar
verkamanns eða Geirs Hall-
grimssonar?
Valdastéttin lærði það 1932 að
unnt va* að afvopna lögregluna á
skipulagöan hátt og til hvers átti
þá að grípa? Jú, þá mátti gripa til
bandariska hernámsliðsins suður
á Miðnesheiöi.
Þorsteinn Matthiasson kvaðst
alltaf hafa verið á móti hernum,
en þar með væri ekki sagt að i dag
vilji hann endilega láta reka her-
inn hugsunarlaust og óendurskoö-
að. Hér heföi getað stigið á land
erlendur her, ef landiö heföi ekki
verið varið, sem hefði getað kom-
ið I veg fyrir að slikur fundur væri
haldinn.
Það getur enginn gengiö nema
hann sé studdur sagöi ræðumaöur
að lokum.
Þorsteinn Matthiasson var siö-
astur ræðumanna áöur en fram-
sögumenn tóku til við að flytja
lokaræður sinar.
Svarræöa Einars
Einar Agústsson svaraði fyrst
fyrirspurnum fundarmanna.
Hann sagði fyrst um þær tillögur
sem væru til meðferðar i rikis-
stjórninni að hann hvorki gæti né
vildi greina frá þeim i einstökum
atriðum og þvi yrðu fyrirspurnir
Geirs Hallgrimssonar um það
efni að biða betri tima.
Einar sagðist ekki vera sama
sinnis og Vilhjálmur Þýskalands-
keisari. Hann kvaðst telja að friði
milli þjóða yröi best borgiö án
hernaðarbandalaga, en eins og
sakir standa eigum við að vera
aðilar að NATO.
Einar vék aö ummælum manna
um að utanrikisráðherrann vildi
helsthafa hér Bandarikjamenn ef
hér þyrftu að vera erlendir her-
menn. Einar sagði aö við gætum
ekki kvartað undan samskiptum
við Bandarikjamenn. Hins vegar
væru oft vissar hættur samfara
sliku sambýli og þess vegna er að
þvi unniö að herinn fari héðan,
sagði utanrikisráðherra.
Það er að visu rétt að
Bandarmenn veittu okkur ekki
stuðning i landhelgismálinu. En
það geröu aörar stórþjóðir ekki
heldur; þær hafa stórþjóða-
sjónarmiö. Eina stórveldiö sem
hefur stutt okkur I landhelgismál-
inu er Kina. NATO stöðvaði ekki
herskipaaögeröir Breta i islensku
landhelginni. Við urðum fyrir
vonbrigðum meö þaö, en viö
verðum aö skilja að NATO getur
ekki sagt meðlimaþjóöum sinum
fyrir verkum. Við tökum ekki viö
skipunum frá NATO um okkar
innanrikismál og Bretar gera það
ekki heldur.
Einar kvaðst halda að undir-
skriftasöfnunarlistum Varins
lands yröi komiö til forsætisráðu-
neytisins. Einar sagöi, að ef for-
stöðumenn söfnunarinnar kæmu
til sin sem utanrikisráðherra með
listana myndi hann taka við þeim
eins og öðrum áskorunum, þvi
fólki er frjálst að skrifa undir það
sem þvi sýnist. Einar sagðist
vilja beita sér fyrir þvi aö listar
Varins lands fengju að liggja
frammi.
Hann vék að þeirri spurningu
Ragnars Stefánssonar að tillögur
rikisstjórnarinnar nú myndu að-
eins fela i sér litils háttar breyt-
ingu á hernáminu. Einar Agústs-
son svaraði þessari spurningu
þannig, rakiö efnislega: Mln til-
laga segir fullum fetum afi herinn
fari en hér veröi aöstaða fyrir
flugvélar á vegum NATO, hér er
ekki um neina gervibreytingu aö
ræfia.
Þá svaraði ráöherrann spurn-
ingu Siguröar Tómassonar um
„Islandsfronten” i Noregi og um
spurningu Einars Karls Haralds-
sonar um lokun herstöðvasjón-
varpsins. Var greint frá svörum
ráðherrans við þeim spurningum
T blaöinu I gær.
Utanrlkisráðherra lagði aö lok-
um áherslu á að þriðja leiöin i
utanrikismálum væri til.
Svör Geirs
Þá tók til máls Geir Hallgrims-
son, formaöur Sjálfstæðisflokks-
ins.
Geir staöhæfði að áhrifasvæða-
kenningin væri ekki til. Fyrir þvi
væry engin rök að draga slikar á-
lyktanir að stórveldin heföu skipt
heiminum á milli sin. Hvers
vegna skyldu stórveldin þá hafa
vigbúist eftir striöiö? Söguskýr-
ing Magnúsar Kjartanssonar hef-
ur ekki við rök að styðjast.
Þaö var merkilegt að Magnús
Kjartansson skyldi fara gagnrýn-
um orðum um ástandið i Sovét-
rikjunum. Vonandi hafa skoðana-
skipti Magnúsar Kjartanssonar
verið af heilindum gerð;
Athyglisvert aö fyrst sagði
Magnús að við værum efnahags-
lega háð hersetunni, en nú væri
svo komið að við værum ekki
efnahagslega háðir hernum. Ég
er sammála honum um þaö. Ég
vil vekja athygli á öðrum mót-
sögnum: Fyrst sagði Magnús að
Bandarikjamenn heföu farið með
yfirgangi, en siöar sagði hann að
öfl i Bandarikjunum vildu núna
að Bandarikin drægju sig i hlé.
Þaö er þess vegna enginn yfir-
gangur á ferðinni hjá Banda-
rikjamönnum eins og nú standa
sakir og þaö er það sem máli
skiptir, sagði Geir.
Geir svaraði þessu næst fyrir-
spurnum. Fyrst hvort Rússar
gætu ekki komið þrátt fyrir fáa
hermenn á Vellinum. Vist geta
þeir komið en vera hersins er til
þess fallin að draga úr hættunni á
þvi að þeir komi hingaö til lands.
Þessu næst flutti Geir Hall-
grimsson langan ræðukafla um
kommúnista og lýðræðissinna,
helgismálinu? Þeim eru valda-
stólarnirsvona kærir. Þess vegna
getur utanrikisráðherra verið
harður i horn að taka og þarf ekki
að vera eins hræddur við blessaða
Alþýðubandalagsmennina eins og
hann virðist vera i rikisstjórn.
Hann sagöi aö ástandið fyrir
botni Miðjarðarhafs gæti haft á-
hrif i okkar heimshluta.
Og hvað er eðlilegra, ef Rússar
ætluðu að blanda sér i þau átök,
sem þeir voru búnir aö lýsa yfir,
en að þeir hugsuöu sér að rjúfa
aðfrærsluleið milli Bandarikj-
anna og Vestur-Evrópu? Þess
vegna er ekki fjarri lagi að áætla
að Rússar vildu tryggja sér vissa
fótfestu á Islandi ef hér væri ekki
her við slikar aöstæöur.
Hann hneykslaöist mjög á þvi
aö þingað væri um herstöövamál-
iðbak við lokaðar dyr. Þetta taldi
Geir móðgun viö Islendinga.
Svör Magnúsar
Loks talaði Magnús Kjartans-
son. Sá kafli ræðu hans, sem fjall-
aöium tillögur Alþýöubandalags-
ins i rikisstjórninni, var birtur i
blaðinu i gær.
Magnús sagði að þaö hefði
komið i ljós aö Geir fylgdist
greinilega ekki vel með þeini
gögnum sem fram koma um
stjórnmálaþróunina. Það hefði
best sýnt það að Geir vildi vé-
fengja það að kenningin um á-
hrifasvæði væri til. Hitt er svo
annað mál, sagði Magnús, að eftir
aö stórveldin skiptu heiminum i
áhrifasvæði komu upp öfl i
Bandarikjunum sem vildu ekki
við samkomulagið standa vegna
þess að Bandarikjamenn höföu
sprengjuna og ætluðu i skjóli
hennar að tryggja sér heimsyfir-
ráð. Þetta var sú stefna sem
kennd var við Dulles og þeir sem
eldri eru ættu að kannast við. Það
er rétt sem Geir Hallgrimsson
sagði að Þjóðviljinn tók afstöðu á
sinum tima gegn þessari stefnu.
Magnús minnti Geir Hallgrims-
son þessu næst á efnahagsleg á-
hrif hersetunnar, og svo það
hversu dregið hefði úr þeim fyrir
tilstuðlan vinstrimanna. Umsvif
og áhrif Bandarikjamanna á Is-
landi hefðu einmitt verið mest á
tslandi meðan Geir Hallgrimsson
var framkvæmdastjóri Islenskra
aðalverktaka. Það var með fullri
vitund Sjálfstæðisflokksins sem
Bandarikjamenn ákváðu að
koma upp nýrri herstöð á
Rangárvöllum og herskipahöfn i
D
BRAGÐ ER
IÞað er engin ástæða til
þess að draga dul á það,
að mikill hluti þeirra
sem skrifuðu undir
„varið land" gerðu það
á hæpnum forsendum.
Aðallega þremur; I
fyrsta lagi vildu ýmsir
láta halda áfram út-
sendingum Keflavíkur-
sjónvarpsins. í öðru lagi
vildu ýmsir halda áf ram
að græða á hernum. (
þriðja lagi héldu ýmsir
að Rússarnir myndu
koma strax og síðasti
kanadátinn færi. Það er
ekkert leyndarmál að
mikill hluti þeirra, sem
skrifuðu undir í undir-
skriftasöf nuninni á
þessum forsendum, sem
eru ómarktækar með
öllu og ber að vísa á bug.
(Hannes Gissuararson,einn af
forustumönnum ungra Sjálf-
stæfiismanna á fundinum á
Hótel Sögu).