Þjóðviljinn - 07.07.1974, Blaðsíða 14

14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. júli 1974
Gamalt
land
©
Skáldsaga
eftir
J.B. Priestley
hann var ungur enn þegar ég
þekkti hann. Og meðal annarra
oröa,þá man ég óljóst eftir henni
móður yðar. Henni var litið um
leikara og hefði aldrei átt að gíft-
ast leikara. Ef til villl hefur
Charlie heitið henni þvi að snúa
bráðum baki við leikhúsinu. Hann
var duglegur að gefa loforð. Hann
var ekki neinn stórlygari, en af
þeirri manngerð, sem trúir á öll
loforðin um leið og hann gefur
þau. Meinið var, að þegar hann
sneri baki við leikhúsinu, þá sneri
hann lika baki við eiginkonunni
og fór til annarrar konu—
— Nú — þér vitið þá um það —
— Já — og ég skal segja yður
frá þvi. En leyfið mér að útskýra
þetta með Charlie og leikhúsið.
Hann kom ekki nálægt þvi i tvö ár
eða rúmlega það. bað var vist ár-
ið 1936 þegar hann sneri sér aftur
að leiklistinni. Og hann hafði
misst af tækifærinu. Þá var hann
að verða fertugur, var ekki leng-
ur kjörinn i elskhugahlutverk, en
i stað þess að fá tilboð um fimm-
tiu pund á viku, buðu þeir honum
tuttugu eða fimmtán og þótt hon-
um væri meinilla við ferðalög,
átti hann fljótlega ekki annars
kost og komst sennilega niður i
tólf eða jafnvel tiu pund á viku.
Sannleikurinn er sá, góði minn,
að hann var á stöðugri niðurleið
alveg fram að strfði. Og ef satt
skal segja, þá held ég að það hafi
verið þess vegna sem hann gekk I
herinn, þótt hann væri kominn yf-
ir fertugt.
— Hann hefur þá verið i hern-
um? Tom reyndi að virðast ekki
of ákafur.
— Hann var það sumarið 1940.
Ég hef ekki séðhann siðan. Ég lék
aðalhlutverk I gamanleik á gamla
Royalty, og Charlie var i leyfi,
hafði séð leikritið og kom til að
heilsa upp á mig. Ég man ekki i
hvaða herdeild hann var, senni-
lega sagði hann mér það aldrei,
en ég hef grun um að
hann hafi nýlega verið
hækkaður i tign og hann var
I splunkunýjum einkennisbún-
ingi. Ég man að ég striddi honum
með þvi að hann væri of fullorð-
inslegur til að vera undirmaður.
Og þetta er allt og sumt, og ég er
hræddur um að það komi yður að
litlu gagni, góði minn.
— Já, þetta er vist blindgata.
En hvaðum konuna sem hann tók
saman við eftir að hann fór frá
móður minni? Þekktuð þér hana,
herra Belgrave?
— Það gerði ég vissulega. Hún
var leikkona — i aðalhlutverkum
árum saman—hétElinor Coping.
Við kölluðum hana Nelly. Og það
var margt skrafað um Nelly,
flestallt tvirætt. Ég var aldrei
hrifinn af leik hennar. Hann var
bæði grófur og óöruggur. En hún
hafði persónuleika, fékk gott
umtal I blöðunum og kynnþokk-
anum stafaði frá henni eins og
fisklykt á torgi. Hún þóttist vera á
okkar aldri, mln og Charlies, en
hún var komin vel i gagnið, þegar
við vorum að byrja, og ég tel vist
að hún hafi verið einum tiu árum
eldri. Ef hún er enn á lifi — og það
veit ég ekki um — þá hlýtur hún
að vera komin undir áttrætt og er
örugglega óþolandi kerlingar-
skass. Biðið andartak, ég ætla að
fletta upp I leikaratali sem er
sæmilega áreiðanlegt. Hann gekk
að bókaskápnum, tók út þykka
bók og rýndi i hana. — Já, hún
er ekki skráð meðal lifandi leik-
ara. Það er vegna þess að hún
hefur ekki leikið lengi. Hins vegar
er nafnið hennar ekki i dánartal-
inu sem er mjög nákvæmt. Ég er
nokkurn veginn viss um að Nelly
Coping er enn á lifi og gerir ein-
hverjum lifið leitt einhvers stað-
ar. Hann settist aftur.
— Jæja, það er þó alltaf nokk-
uö, sagði Tom vongóður. — En
auðvitað er ekki vist að hún gangi
undir nafninu Elinor Coping.
— Nei, siður en svo, góði
minn. Hún giftist einhverjum rik-
ismanni seint á þriðja áratugn-
um. Ég man ekki hvað hann hét,
en ég heid hann hafi verið miklu
eldri en hún og iðjuhöldur að
norðan. Hún yfirgaf leikhúsið um
1930og ég held að maðurinn henn-
ar hafi dáið svo sem tveim árum
seinna.
— En árið eftir, 1933, tókst
henni með einhverjum hætti að fá
föður minn til að fara frá konu og
börnum. Það varhún, eða hvað?
— Alveg örugglega, sagði Bel-
gravehressilega. — Að visu höfðu
þau staðið I sambandi fyrir þann
tima og kannski höfðu þau aldrei
slitið þvi. Ég held að Charlie hafi
aldrei elskað hana, en hann var
heillaður af henni á einhvern hátt
— hún var þess konar kona. Ef við
tökum likingu úr hundaheimin-
um, þá var hún lóða tik. En samt
var það ekki þess vegna sem
Charlie tók saman við hana. Og
nú er ég ekki að giska á. Ég veit
það, vegna þess að hann sagði
mér það. Hann var búinn að fá
nóg af leiksviðinu og vildi mála.
Og hún átti nóga peninga, stórt
hús einhvers staðar uppi i sveit og
þar gat hann málað lyst sina.
Fjör I rúminu, fullt af peningum
og tækifæri til að mála — og hún
hefur trúlega sagt honum að hún
myndi kosta fyrir hann sýningu —
og auðvitað stóðst hann þetta
ekki.
— Og hvað um konuna hans og
börnin? spurði Tom bitur i
bragði. — Ég veit að þér álitið
hann eigingjarnan, en mér finnst
þetta ótrúlegt kaldlyndi. Hvað
ætlaðisi hann til að móðir min
gerði, meðan hann lifði i vellyst-
ingum með riku frillunni sinni?
— Svona nú, góði minn. Nú er-
uð þér aftur kominn að þvi sem
þér sögðuð áðan, að hann hefði
ekki getað hagað sér svona svi-
virðilega, að þarna væri eitthvað
gruggugt. Og það er einmitf þess
vegna sem þér eruð hér. Ef til viil
hefur Charlie Adamson verið bú-
inn að fá nóg af konunni sinni —
þeim samdi ekki sérlega vel — en
ég get fullvissað yður um að hon-
um þótti mjög vænt um börnin sin
tvö og talaði um þau i tima og
ótima. Hann ætlaði aldrei að
skilja við ykkur allslaus, það er
ég sannfærður um. En hann bjó
með Nelly Coping, og hön var svo
sannarlega samviskulaus tuðra.
Þér segið, að móðir yðar hafi
skrifað honum hvað eftir annað
án þess að fá svar. En setjum nú
svo, að hann hafi lika skrifað
henni hvað eftir annað og aldrei
fengiö svar — ha?
— En þér vitið það ekki.
— Jú, það veit ég, vegna þess
að hann sagði mér það. Það var
eftir að hann var farinn frá Nelly
og kominn að leikhúsinu aftur.
Hann sagði mér, að konan hans
hefði aldrei svarað bréfunum
hans, heldur farið til Ástraliu með
börnin án þess að segja orð við
hann. Góði minn, ég er næstum
sannfærður um að Nelly Coping
eyðilagði öll þessi bréf. Og siðan
hefur einhver, sem átti hlut að
máii — kannski þjónustustúlka —
skrifað móður yðar eftir dúk og
disk og sagt henni undan og ofan-
af öllu saman. Ég veit að þetta
virðist dálitið reyfaralegt, minnir
næstum á leikritin sem gerðu
mesta lukku á þriðja áratugnum,
en alveg i stíl Nellýar Coping.
Hafi einhver einn borið ábyrgð á
þessum algeru slitum milli for-
eldra yðar, þá hlýtur það að hafa
verið Nelly Coping.
Tom var reiður. — Ég gæti snú-
ið hana úr hálsliðnum.
—■ Góði minn, ég býst ekki við
að hún hafi neinn háls lengur.
Hún var farin að fitna fyrir þrjá-
tiu árum. En það þýðir ekki að
spyrja mig hvar hún býr eða hvað
hún heitir nú til dags, vegna þess
að ég hef ekki hugmynd um það.
Hún giftist aftur, einu sinni eða
tvisvar. En þvi miður veit ég ekk-
ert meira sem gæti komið yður að
gagni.
— Þér hafið verið sérlega vin-
samlegur og hjálpsamur, herra
Belgrave, sagði Tom og reis á
fætur. — Hér er heimilisfangið á
hótelinu minu og simanúmerið.
Ef yður dettur eitthvað I hug sem
gæti komið að haldi, þá vona ég

Indversk undraveröld.
Mikið úrval af scrkennilegum, handunnum
munum til tækifærisgjafa, m.a. Bali-styttur,
veggteppi, gólf-öskubakkar, vegg- og horn-
hillur, rúmteppi og púðaver, bahk- og ind-
versk bómullarefni, Thai- og hrásilki, iampa-
fætur, gólfvasar, slæður, töskur, trommur,
tekk-gafflar og -skeiðar i öllum stærðum,
skálar, öskubakkar, kertastjakar, borðbjöll-
ur, vasar, könnur og margt fleira nýtt.
Einnig reykelsi og reykelsisker. Mikið úrvai
af mussum.
Jasmin
Laugavegi 133 (við Hlemmtorg).

REYKJAVÍK
ÞJOÐHATIÐ
1974

í tilefni
1100 ára
byggðar í
Reykjavík
hefur Þjóðhátíðarnefnd Reykjavíkur
1974 látið gera þessa minjagripi:
AAinnispening um landnám Ingólfs Arnarsonar.
70 mm íþvermál. Afhentur í gjafaöskju.
Upplag: Silfur, 1000 stk. kr. 10.000,/pr. stk.
Bronz, 4000 stk. kr. 3.000./pr. stk.
Teiknaður af Halldóri Péturssyni.
Útsölustaðir:
Skrifstofa Þjóðhátiðarnefndar Iteykjavlkur,Hafnarbúðum.
Landsbanki tslands.
Frfmerkjamiðstöðin, Skólavörðustig.
Veggskjöld, úr postulíni framl. hjá Bing & Gröndahl
í Kaupmannahöfn í aðeins 4000 eintökum.
Teiknaður af Halldóri Péturssyni.
Utsölustaðir:
Thorvaldsenbazar, Austúr-
stræti
Rammagerðin, Hafnarstræti
Raflux, Austurstræti
tsl. heimilisiðnaður, Hafnarstr.
Frimerkjamiðstöðin, . Skóla-
vörðustlg.
Æskan, Laugavegi.
Domus, Laugavcgi.
Geir Zöega, Vesturgötu
Rammagerðin, Austurstræti.
Bristol, Bankastræti.
tsl. heimilisiðn. Laufásvegi.
Mál & menning, Laugavegi.
Liverpool, Laugavegi.
S.t.S., Austurstræti.