Þjóðviljinn - 19.01.1975, Page 13

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1». janúar 1975.
Sunnudagur 19. janúar 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
og Anna Sigga — 10.000 i strætó og menningarneyslu.
OTRULEG FATÆKT
//Við verðum Öll að bera rétta og reyna að herða skylduálægrakaupienþúhefur? eölilegt að menn hafi fyrirfram gildir reyndar ekki um þá útgerð
hvrrtarnar " seair Geir SUltarÓMna. „Vitanlega ekki. Ef við athug- andúð á „menntamönnum” — en sem ég vinn hjá) og er ekkert
. . hiAAwiiiínr. fóU/ um lægri Iðju-taxtana, og andúðin beinist ekki að þeim sem hægt að gera viö þvi. Það virðist
Hallgrimsson I Mogga og |Óð j e O a reyntjar taxta allra verkalýös- Mogginn vill hælnaga. vera erfitt aö framfylgja vinnu-
sjónvarpi þessa dagana. einstaklinga nýlega tll að félaga, þá er ljóst, að þeir eru Ég tel að verkalýðshreyfingin löggjöfinni. Lögfræðingum geng-
,, Kreppan teygir sig inn á 9era 9re*n fyrir launum ekki samdir með það fyrir aug- eigi ekki aðeins að berjast fyrir ur illa a innheimta svona skuldir,
heimilin _ við erum ein sínum og útgjöldum, Út- um aö fleiri en einn lifi af Þvi auknum kaupmætti launa — hún og kannskieru þeir tregir til; ætli
fiAÞi,.,MV' P„„i, rQ;r <;k\/rA hvprnin hpir f^ru sð kaupi. Það er engin spurning um á lika að stuðla að svolitið breyttu þeir fái svo mikið fyrir ómakið.”
fjolskylda , segir Geir og skyra hvermg peir tæru að þa^hvort eigink^nai £æði hfónin, giidismati tii hvers leiðir s.aukin
hrukkan milli augnanna pvi að lita at laununum, og ejgi aö vinna úti þa6 er frum. einkaneysia? Það á lika að gera
verður dýpri og hann jafnvel velta því fyrir sér Skilyrði, eigi fjölskyldan að hafa i mönnum lifiö bærilegra á annan
verður í framan eins og hvort hægt væri að komast sigogá. Geti td. konan ekkiunnið hátt.” 80 þusund
barnakennari sem varar af með minna. utan heimiiis þá verður siómenn hefðu tima 10 mánaða fÍarv,stir
bekkinn sinn við vor- „Staðreyndin er SÚ, að mfurmn emfaldlega að vinna S|0menn netOU T,ma- Guðni Einarsson hafði að
DeNMnri biiin viu vui f aukavinnu. kaup.... meðaltali 80 þúsund krónur á
profunum. Svo ekur Geir , Pkki " „niti rícli Þetta tal urii að konur eiei að Guðni Einarsson háseti, bú- mánuði s.l. ár.
heim og fær ser steik. 'Y e kl, sagðl Gisll heima heimilið sé börnun- settur i Hafnarfirði spjallaði við „Það er ekki mikiö miðað við
Kreppan er máluð sterk- Svanbergsson, iðnverka- um besti uppeldisstaðurinn það Þjóðviljann um sjómannskjörin, það kaupsem margir hafa i landi.
urn litum á síður Moggans, maður, 'og þau ummæli er einfaldlega út I bláinn.’ Það }linar1 ”miklu tekjur”. þeirra á Þeir sem i landi eru, búa lika á
þessa daqana oq væntan- gaetu líka verið yfirskrift kaup sem menn hafa er ekki loðnubátunum, venjuleg kjör heimilum sinum^ Ég var fIarri
' ' ImÍ líta marai? á bann bessarar qreinar miðað við að einn maður geti séð bátasjómanna og kjarabaráttu he.mili minu i 10 mánuði s.l. ár.
í 'e9a, llta mar9*r a Pann Pebbdrar 9re*nar. fjölskyldu. Svo einfalt er sjómanna. M.a. þess vegna er sjómanns-
boðskap Sem leiðarljosið þetta ” Guðni segist vera einn þeirra kaupið lágt — og væri ekkert
heppnu sjómanna, sem fengið nema tryggingin, ef ekki kæmi til
'ÍÍzÉk Hvernig gengur þér þá að reka hafa pláss á aflaskipi. Reykja- loðnutörnin á hverjum vetri.”
einhvers konar peningapólitik á borgin RE er vinnustaður Guðna, Nú eru samningaviðræður að
þinu heimili — reiknarðu með þar hefur hann verið undanfarin hefjast, reiknarðu með hörðum
ákveðnum hluta teknanna i vara- ár og ætlar sér að vera áfram. átökum verkföllum i vetur?
sjóð? „Ég, og þeir sem eru á þessum „Kristján Ragnarsson var nú
GIsli Svanbergsson — þvi nær
framleiðsiunni, þeim mun lægri
laun.
„Engar duldar tekjur"
Gisli Svanbergsson vinnur i
ölgerðinni. Þar ganga menn
vaktir, vinna á Iðju-taxta, en Gisli
hefur heldur hærra kaup en flestir
aðrir, þvi að hann er einskonar
vaktstjóri.
Laun hans eru kringum 60 til 70
þúsund krónur á mánuði, verða
aldrei hærri en 70 þúsund. „Ég
hef engar duldar tekjur.” Kona
Gisla vinnur ekki utan
heimilisins, þannig að hann fram-
fleytir þeim hjónum og tveimur
börnum þeirra með þessum
mánaðarlaunum, „og gengur
djöfullega.”
Fjölskyldan býr i eigin Ibúð i
fjölbýlishúsi en Gisla hefur nú
tekist að komast yfir erfiðasta
hjallann; tiu ár eru siðan þau
fluttu inn i íbúðina.
Húsnæðiskostnaðurinn, þ.e.
ljós, hiti, afborgarnir af lánum,
nema nú frá 6 til 10 þúsundum á
mánuði. I opinber gjöld greiðir
Gísfi nú 10 þúsund krónur á
mánuði eöa þar um bil, „og svo
verður maður að borða.” og GIsli
kvaðst ekki geta sagt nákvæm-
lega til um upphæð matar-
reikningsins mánaðarlega núna,
hann stendur hins vegar frammi
fyrir þeirri staðreynd, að hann á
aldrei afgang af launum sinum.
Fjölskyldan á bil, sem reyndar
er nauðsynlegt fyrir fólk sem býr
i úthverfi, þvi baslið verður
illmögulegt, ef notast á við SVR.
Hvað lætur fjölskyldan eftir
sér?
„Maður fer i leikhús einu„sinni
á ári, afar sjaldan I bió, eiginlega
aldrei núorðið. Ég er hættur að
kaupa bækur, nota Borgarbóka-
safnið — nú, ég hef aldrei keypt
málverk, fer aldrei á tónleika.”
Eitthvað hlýtur fjölskyldan að
gera sér til gamans?
„Ég ferðast stundum á sumrin,
en aðeins innanlands, ég hef ekki
fariö til útlanda i tutlugu ár”.
Nú hefur þú hærra kaup en
mikilli fjöldi manna sem vinnur á
lægsta Iðju-taxta. Gætirðu
hugsað þér að framfleyta fjöl-
„Ertu frá þér! Þetta gengur
svona einhvernveginn. Ef slys
verður, heimilistæki bilar, eitt-
hvert óhapp verður þá er maður
ráðalaus. Þegar allt er komið i
vandræði endar maður kannski
með að taka víxil.
Ástandið i þjóðfélaginu er afar
sérkennilegt. Það kemur manni
undarlega fyrir sjónir, að þeim
mun nær sem maður er fram-
leiöslunni, þeim mun lægra kaup
hefur maður.
Það er engin tilviljun að
Mogginn hefur komiö auga á að
það er létt verk að æsa upp reiði
manna i garð svokallaðra
„menntamanna”. Á vinnustöðun-
um horfir fólk á „menntamenn”
þessa, lögfræðinga og „sér-
fræðinga” af ýmsum stærðum og
gerðum, koma og vera með
vangaveltur, tipla spariklæddar
meðal fólksins eins og þeir séu
staddir i dýragarði, horfa á fram-
leiðsluna ofan úr skýjunum.
Þessir óskilgreindu „sér-
fræðingar” hafa margföld laun á
við þá sem eru i verkunum,
standa i framleiðslunni — þvi er
betri bátum höfum sæmileg að skora á sjómenn að fara i
kjör,” sagði Guðni, „þó vildi ég verkföll. Hann kom i sjón-
ekki framfleyta fjölskyldu á min- varpsþátt um daginn. Ég held að
um launum. Ég er einhleypur, bý sjómannastéttin hafi aldrei
hjá foreldrum minum, og fæ ekki fengið annað eins framan i sig og
skilið hvernig fjölskyldurnar þá —- hann manaði okkur. En
komast af. Langflestir bátasjó- þessi varðhundur útgerðarmanna
menn hafa aðeins trygginguna 51 virðist reyndar telja sér skylt að
þúsund á mánuði. S.l. ár hafði ég hreyta einhverju i flesta starfs-
um eina miljón i tekjur, það eru hópa”.
um 80 þúsund á mánuði til jafnað- Hve mikið heldurðu að hafi
ar. gengið til eigin þarfa þinna af
Það er eitt varðandi sjó þessari einu miljón, sem árslaun-
mannskaupiö, að mjög mörgum in voru?
útgerðarmönnum liðst að borga „Um 500 þúsund. Ég fæ ekki
það ekki fyrr en seint og um siðir. skilið hvernig hægt er að halda
Þeir liggja á peningunum, jafnvel heimili á floti meö þvi. Það er
menn sem vel gengur. Ég hitti ekki ætlast til þess að hægt sé að
sjómann um daginn. Hann fékk reka heimili með launum eins
ekki gert upp eftir loðnuna i fyrra manns, a.m.k. ekki sjómanns”.
fyrr en i október i haust. Og vitan- Hvernig er hljóðið i mann-
lega eru engir vextir greiddir skapnum yfirleitt?
ofan á svona lán, þvi lán eru „Slæmt. Það verða einhver læti
þetta. Mjög margir útgerðar- núna, það eru hreinar linur meö
menn hegða sér svona gagnvart það. Það er furðulegt, að ævin-
mannskapnum. Þeir halda lega þegar gerðar eru
peningum fyrir mönnunum eftir svokallaðar „efnahagsráð-
eigin geðþótta. Það er helviti hart stafanir”, sem ég er ekki viss um
að eiga peninga inni hjá þeim. að heiti svo með réttu, þá fá sjó-
Þessar vikurnar hefur verið afar menn fyrsta höggið”.
erfitt að fá greidd laun hjá út- Tala sjómenn um að krefjast
gerðarfyrirtækjunum (þetta timakaups fyrir sina vinnu?

Guðni Einarsson — sjómenn
manaðir til verkfalla.
„Það hefur verið orðað. Við
reiknuðum það út hjá Sjómanna-
félagi Hafnarfjarðar um daginn,
að mánaðarkaupið á s.l. vertið
hefði verið um 280-300 þúsund,
hefðum við verið á timakaupi.
Ætli það heyrðist ekki harma-
grátur i gullkálfunum, ef þetta
væri orðað.”
Nú ert þú einhleypur, greíðir
þess vegna meira i skatta en fjöl-
skyldiimenn, en hvað er það helst,
sem rýrir tekjur sjómannsins?
„Fæðiskostnaðurinn er nú
kominn i um 10 þúsund á mánuði.
Það er mikið miðað við að þetta
er það sem við borgum fyrir utan
fæðispeningana. Og þeir eru
teknir af okkur eftir öðrum leið-
um — þeir eru aðeins tilfærsla frá
okkur til þeirra.
Nú, auk fæðispeninga, greiðir
maður fjandi mikið i skatta. Ég
borgaði tæplega 300 þúsund s.l. ár
— ætli það verði ekki 400 þúsund
næst”.
Guðni Einarsson er á óvenju-
lega háu kaupi miðað við aðra
bátasjómenn, og eins og hann
benti á, hafa fæstir meira en
trygginguna, 51 þúsund á mán-
uði.
Samkvæmt siðustu kjarasamn-
ingum sjómanna og útgerðar-
manna, hafa hásetar aðeins 51
þúsund krónur. I. vélstjóri hefur
76.500 krónur, II. vélstjóri hefur
63.750 krónur, matsveinn hefur
sömu laun og II. vélstjóri, en
skipstjóri hefur amk. þrjá há-
setahluti eða 8% af söluverðmæti
aflans.
„Hvernig er hægt að
lifa af 50 þúsundum?"
Við skruppum i heimsókn til
sæmdarhjónanna Onnu Sigriðar
Einarsdóttur og Hrafns Harðar-
sonar og spjölluðum dagstund við
þau um tekjur, útgjöld og sitthvað
fleira.
Þau hjón eru enn bráðung, inn-
an við þritugt og eignuðust annað
barn sitt, kempulegan dreng, á
gamlársdag núna. Þau búa i rúm-
góðri ibúð á fimmtu hæö i stóru
fjölbýlishúsi i Breiðholti. Þar
hafa þau búið siðan i fyrra, en áð-
ur hafa þau m.a. búið i London, en
það var á meðan Hrafn nam
OTRULEGT RIKIDÆMI
bókasafnsfræði i Politechnic of
Worth — London. Nú starfar hann
sem stjórnandi útibús Borgar-
bókasafnsins i Bústaðakirkju og
hefur umsjón með bókabilunum.
Anna Sigga er bundin við húsverk
og börnin tvö, drenginn nýfædda
og tveggja ára dóttur, Hörn að
nafni.
Laun Hrafns eru svipuð og laun
Guðna Einarssonar, sjómannsins
sem við ræddum við — árs-
tekjurnar voru um 1 miljón i
fyrra, mánaðarkaupið rétt um 80
þúsund krónur, þ.e.a.s. sú upp-
hæð fæst með þvi að vinna tals-
verða aukavinnu. Fastakaup
bókavarðarins er 74.000 krónur.
Þannig hagar til i ibúð Onnu
Siggu og Hrafns, að þau geta með
góðu móti leigt út tvö herbergi.
Þau láta sér nú nægja eitt svefn-
herbergi fyrir alla fjölskylduna,
þvi að þeir aurar sem fást fyrir
herbergjaleiguna nægja til að
greiða mánaðarlegan rekstrar-
kostnað af ibúðinni, þ.e. rafmagn,
hita hússjóðsgjaldið og fleira
slikt.
„Mér finnst viö lifa góðu lifi
hér”, sagði Hrafn, „það gerum
við með þvi að fara aldrei á
skemmtistaði, förum aldrei ,,út”
eins og það heitir, við reykjum
ekki, kaupum sama og ekkert
áfengi, eigum ekki bil, kaupum
ekki bækur, aðeins eitt dagblað —
við getum hreint út sagt ekki lifað
„menningarlífi” núna, við förum
helst ekki i leikhús, afarsjaldan i
bió, aldrei á tónleika eða sýning-
ar, en þetta afskiptaleysi stafar
aðallega af þvi að við eigum ekki
bil. Og við eigum peninga fyrir
mat vegna þess að við eigum ekki
bil. Strætisvagnaferðir innan-
bæjar eru með þeim endemum,
að það er ekki gerlegt að fara út á
kvöldin. Sem dæmi get ég nefnt,
að á laugardögum, þegar ég fer i
aukavinnu út á Veðurstofu (Hrafn
sér um bókasafn fyrir Veðurstof-
una), þá tekur sú ferð mig fimm
tima. Af þessum fimm timum
fara tveir i ferðir — þrjá fæ ég
borgaða”.
Skattar?
„Seinni helming siðasta árs
greiddum við um 25000 krónur á
mánuði i skatta”, segir Anna
Sigga, sem er fjármálastjóri
heimilisins, „væntanlega verða
þær greiðslur ögn lægri fyrri
helming þessa árs, en á móti
kemur að við verðum nú að leggja
fyrir 30.000 krónur á hverjum
mánuði til að geta borgað af lán-
um. Við skuldum lifeyrissjóðslán,
húsnæðismálalán og námslán.
Mér reiknast til, að auk afborg-
ana eigum við að greiða um 130
þúsund krónur i vexti á þessu
ári”.
10.000 í
menningarneyslu
Anna Sigga dró fram heimilis-
bókhaldið og áætlaði fjárþörf
heimilisins næstu mánuði.
„Kaup 80.000 — segjum við.
Drögum þar frá eftirtalda liði:
Skattar 20.000 (hugsanleg aðeins
ofreiknaö), matur 20.000, en þaö
er vafalaust vanreiknað, þvi
samkvæmt heimilisbókhaldinu
var matarreikningurinn i
september og lika i október um
20.000. Siðan hefur mjög sigið á
ógæfuhliðina, verðlag snarhækk-
að. Segjum samt 20.000. Þá eru
eftir fjörutiu þúsund eða þar um
bil. Við verðum að taka 30.000 af
þeirri upphæð ef við eigum að
geta greitt af lánunum, þ.e.a.s. ef
við ætlum að halda ibúðinni. Þá
eru 10.000 eftir i eftirtalda liði:
strætisvagna (hér er bannað að
taka leigubila, það setur okkur á
hausinn), mat handa Hrafni i há-
deginu, þá borðar hann i mötu-
neyti, sima, sjónvarp, dagblað,
timarit og uppákomur ýmsar, svo
sem lækna, lyf eða þviumlikt”.
Hvað um menningarneysluna?
spyrjum við bókavörðinn.
„Hún er i lágmarki — nema
sjónvarp, blöð, og ég verð að
viðurkenna að stöku sinnum
stelst ég til að kaupa bók, en þá
einvörðungu vasabrotsbækur eða
bækur á fornsölu. Ég kaupi ekki
dýrari bók en á svona 400 krón-
ur.”
30.000 fyrir
tannviðgerðir
Nú þarf eitt heimili fleira að
greiða en fyrir mat, húsnæði og
menningarsambandið. Börnin
þurfa sitthvað, svo sem leikföng,
föt og fleira, og við spurðum þau
hjónakorn hvernig þau hugsuðu
sér að standa undir ýmsum til-
fallandi gjöldum i framtiðinni og
hafa til þess aðeins um 10.000
krónur á hverjum mánuði')
„Sannleikurinn er sá, að þetta
hefur mjög sigið á ógæfuhliðina
siðan i fyrravetur”, sagði Anna
Sigga.
„Við erum reyndar að borga
stift af ibúðinni um þessar mund-
ir og vonumst til að hagurinn
skáni eitthvað þegar yfir það
versta er komið, en við verðum að
borga af lánum næstu áratugi og
greiða skatta þannig að það sem
gæti létt á okkur er aðeins tvennt:
veruleg kjarabót, eða ég færi lika
út að vinna, en það er ekki hægt
sem stendur”.
Útlitið er ekki gott. Og það sak-
ar ekki að geta þess, að Anna
Sigga sleppti viljandi úr f járhags-
áætlun heimilisins einum út-
gjaldaliðsem fellur til á þessu ári
— og Hrafn var skritinn i framan
eftirþessa athugun á bókhaldinu:
„Hvernig i fjáranum fór ég að þvi
að eyða 30.000 krónum i tannvið-
gerðir á siðasta ári?”
Og Anna Sigga brosir bara og
dekkir myndina enn: „Við mynd-
um ekki lifa veturinn af, ef okkur
hefði ekki tekist að kaupa nauts-
skrokk i frystikistu. Það voru
kjarakaup og léttu mjög á matar-
reikningnum. Ég gleymdi lika að
telja fram afborgun af heimilis-
tryggingu, en við erum orðin svo
vön þvi að lifa kyrrlátu lifi, sitjum
bara heima, prúð og góð; okkur
finnst við ekki hafa það neitt
skitt”.
Hvernig lifir fólk?
Það setti svolitinn ótta að
Hrafni eftir hina grimmúðlegu
uppljóstrun hagfræðings
heimilisins: „Ég vissi að rekstur-
inn stendur tæpt,” sagði hann við
konu sina, „en ekki svona. Og
svo hafa flestir vist stærra og
erfiðara heimili en við og margir
miklu lægri laun. Hvernig lifir
fólk? Við sjáum i kringum okkur
hrópleg dæmi um fátækt —
munurinn á tekjum manna i þjóð
félaginu er mikill; nú ber æ meira
á ótrúlegri fátækt við hliðina á
ótrúlegu rikidæmi”.
—GG