Þjóðviljinn - 03.12.1975, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÖ’^ILJIN’N Miðvikudagur 3. desember l!)75.
UOÐVIUINN
MÁlÍGAGN SÖSÍALISMA.
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
1;tgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Árni Bergmann
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
FRÁLEITT EIGNARRÉTTARSJÓNARMIÐ
Um þessar mundir er landhelgismálið
efst á baugi i umræðum manna á meðal
sem eðlilegt er. í þvi sambandi er fróðlegt
að rifja upp þær umræður sem áratugum
saman hafa farið fram um eignarrétt á
landinu 'sjálfu. Engum kæmi til hugar að
afhenda einstökum auðfurstum né öðrum
sjóinn eða landgrunnið til einkaafnota.
Engum kemur til hugar að leigja einum
útgerðarmanninum Vikurálinn, öðrum
Selvogsbanka. Engum kemur til hugar að
selja afnotarétt þessara auðlinda okkar,
fiskimiðanna, i hendur einstaklinga sem
þá gætu einir ákveðið hýtingu þeirra og
ráðstöfun arðsins. Þvert á móti er af öll-
um talið sjálfsagt að fiskimiðin séu þjóð-
areign, þess vegna telur öll þjóðin það sitt
mál þegar stækkun landhelgi er ákveðin
eða þegar ákveðið er að gera samninga
við útlendinga um nýtingarrétt á tiltekn-
um fiskimiðum um tiltekinn tima.
Að sjálfsögðu koma aðrar og ólikar
sögulegar forsendur til þegar eignarréttur
á landi er ákveðinn. En vissulega væri þó
rökrétt að landið allt væri almannaeign.
Sú hefur jafnan verið og er afstaða is-
lenskra sósialista. Fremst ber þó að
leggja áherslu á það að náttúruauðlindir
til almannanota verði alþjóðareign. Um
þetta er kveðið skýrt á i stefnuskrá Al-
þýðubandalagsins. Þar er i kaflanum um
efnahagsstefnu sósialista sagt á þessa
leið:
„Svipta þarf auðmenn og auðfélög að-
stöðu til að hafa undirtökin i efnahagslifi
þjóðarinnar. Þar sem svo stendur á að að-
staða þessara aðila helgast af eignarhaldi
á atvinnutækjum og öðrum framleiðslu-
þáttum, þarf að breyta eignarforminu i
grundvallaratriðum:
1. Náttúruauðlindir þurfa að vera i al-
mannaeigu. Jarðir til hefðbundinna land-
búnaðarnytja geta þó áfram verið i eigu
ábúenda.”
Siðan eru i stefnuskránni talin nokkur
önnur atriði, en það er engin tilviljun að
náttúruauðlindir eru settar éfst á ‘bláðið
Almannaeign þeirra og almenn nýting eru
þvilikt meginatriði.
Nú á siðustu árum hefur umræðan um
nýtingu náttúruauðlinda og eignarrétt á
þeim farið vaxandi. Til þess liggja einkum
þær ástæður að stöðug tæknileg fram-
vinda krefst æ greiðari aðgangs að orku-
uppsprettum. Jafnframt verður einka-
eignarréttur á þessum náttúruauðlindum
sifellt fáránlegri i augum vaxandi fjölda
fólks. Þetta hefur komið ákaflega skýrt i
ljós i Svartsengismálinu þar sem örfáir
landeigendafurstar hindra það að unnt sé
að nýta jarðhita i þágu byggðarlaganna á
Suðurnesjum. En sú fjarstæða sem felst i
einkaeignarrétti á landi kemur viðar
fram. Það er til dæmis fráleitt og fárán-
legt þegar landeigendur maka krókinn á
landskorti þéttbýlissvæða. Reykjavikur-
borg á nú við slika erfiðleika að etja i vax-
andi mæli og ekki annað sýnna en landeig-
endur geti sett borginni afarkosti verði
vitlausum eignarréttarákvæðum ekki
breytt tafarlaust. Enn er núverandi einka-
eignarréttarform landsins bein ógnun við
landbúnaðinn i landiniuþegar auðfurstum
hefur tekist að leggja undir sig jarðir eru
þær iðulega samstundis komnar i eyði.
Allir sem eitthvað þekkja til landbúnaðar-
ins vita hversu erfitt er að stunda búskap
á jörðum þegar nágrannabýlin eru komin
i eyði.
Þegar Magnús Kjartansson fór með
orkumál sem iðnaðarráðherra beitti hann
sér fyrir þvi að tryggt yrði með löggjöf að
öll háhitasvæði væru almenningseign.
Stjórnarfrumvarpið um háhitasvæði
fékkst ekki afgreitt i vinstristjórninni
vegna afturhaldssjónarmiða sem i þessu
máli sem öðrum ráða rikjum innan Fram-
sóknarflokksins. En eftir stendur það að
það er fyrst Alþýðubandalagið sem beitir
sér fyrir þvi i rikisstjórn að þessar til-
teknu náttúruauðlindir verði almanna-
eign. Nú hefur Gils Guðmundsson flutt
þetta frumvarp á alþingi og er fullljóst
þegar, að það á tæpast meirihlutastuðning
þar, en skilningur á efni þess og þýðingu
fer vaxandi vegna þess að fleiri og fleiri
gera sér grein fyrir þvi að einkaeignar-
réttur á náttúruauðlindum er fjarstæða og
bein hindrun i vegi fyrir vitrænum þjóðar-
búskap.
Jafnframt þessu opnast augu æ fleiri
fyrir þvi að einkaeignarréttur á ýmsum
mikilvægum framleiðslutækjum — sem
auk þess eru fjármögnuð af almannafé —
er með öllu fáránlegur Þess vegna hlýtur
það að verða ein meginkrafa islenskra
stjórnmála á næstu áratugum fram að
aldamótum að úreltar eignarréttarhug-
myndir viki fyrir nútimalegum félagsleg-
um viðhorfum, fyrir almannaþörfum. — s.
KLIPPT.
Kristján Gunnarsson
Peningar fyrir
herstöðina
Innan Sjálfstæðisflokksins
hafa jafnan verið skiptar skoö-
anir um það hvort taka beri fé
fyrir herstöðina beint eða
óbeint. Hefur meirihluti flokks-
ins yfirleitt verið andvigur þvl,
að taka bæri beint leigugjald af
bandarikjamönnum fyrir her-
stöðina, en hins vegar hefur all-
ur flokkurinn verið þeirrar
skoðunar að eðlilegt sé að ís-
lenskir aðilar fái að eiga við-
skipti viö herinn sem tryggi
þeim álitlegan ágóðahlut til
flokksstarfsins.
1 dagblaöinu Visi er þvi haldið
fram nú i vikunni, að réttast sé
að islendingar fái greiðslu frá
bandarikjamönnum fyrir her-
stöðina. Og i siðustu viku var
flutt á alþingi þingsályktunar-
tillaga, sem gekk mjög I þessa
átt. Flutningsmaður tillögunnar
er Kristján Gunnarsson,
fræðslustjóri i Reykjavik, vara-
þingmaður Sjálfstæöisflokksins
og einn dyggasti stuðnings-
maður Gunnars Thoroddsens i
forustusveit ihaldsins.
Tillaga Kristjáns Gunnars-
sonar er á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að óska viðræðna viö
stjórnir Efnahagsbandalags
Evrópu og Atlantshafsbanda-
lagsins út frá þeirri forsendu að
litið verði I samhengi á hags-
muni islands aö þvi er snertir
efnahags- og viðskiptamál og
þátttöku þess I varnarbandalög-
um við vestrænar þjóðir.”
I greinargerð segir flutnings-
maður að tillagan hafi þann til-
gang, að islendingar hafi
„tryggingu fyrir efnahagslegu
öryggi sinu.”Hér er með öðrum
orðum komin fram á alþingi
þingsályktunartillaga um það
að bandalagsþjóðirnar i NATO
og Efnahagsbandalaginu láti af
viöskiptahagsmunum sinum
fyrir herstöðina, eða borgi okk-
ur fyrir það að hafa hér herstöð
og fyrir það að hafa Island i At-
lantshafsbandalaginu.
Deilur á
flokksráðsfundi
Vissulega ber að fagna þvi
þegar ihaldsþingmaður gengur
svo hreint til vcrks sem Kristján
Gunnarss. og afhjúpar þannig
stefnu Sjálfstæðisflokksins i
raun. En meirihluti Sjálfstæðis-
flokksins er klókari, og þess
vegna var samþykkt á flokks-
ráðsfundi Sjálfstæöisflokksins
um sl. helgi tillaga sem gengur i
allt aðra átt.
Aðdragandi málsins var sá að
Þór Heimir Vilhjálmsson, lög-
maður útvarpsráðs með meiru,
og Halldór Blöndal, varaþing-
Geir Hallgrimsson
maður, flutti á flokksráðsfund-
inum tillögu að yfirlýsingu um
að Sjálfstæðisflokkurinn teldi
ekki koma til greina að taka við
peningum fyrir herstöðina né að
tengja beint saman viðskipta-
mál landsins og aðild Islands að
NATO og hersetuna. Kristján
Gunnarsson flutningsmaður of-
angreindrar tillögu maldaði i
móinn. Stóð siðan upp Gunnar
Thoroddsen varaformaður
Sjálfstæðisflokksins og formað-
ur þingflokks Sjálfstæðisflokks-
ins, og launaði Kristjáni af-
mælisgreinina forðum: Studdi
Gunnar Kristján gegn þeim
kumpánum Þór Heimi og Hall-
dóri. Nú sá formaður flokksins
sitt óvænna og reyndi að miðla
málum; árangurinn birtist í
Morgunblaðinu I gær, en þar er
skýrt frá þvi að flokksráðsfund-
urinn hafi samþykkt eftirfar-
andi tillögu:
Hvorki né,
bœði og,
annaðhvort eða
„Telur flokksráðið að nýta
beri Atlantshafsbandalagið sem
vettvang til þess að skýra mál-
stað íslands i landhelgismálinu
og koma i veg fyrir ólögmæta
valdbeitingu breta i islenskri
fiskveiðilögsögu. Flokksráðið
itrekar þá stefnu Sjálfstæðis-
flokksins að ekki komi til greina
að æskja endurgjalds fyrir
varnaraðstöðu þá, sem látin er i
té i landinu.”
1 þessari samþykkt sést hvi-
likur höfuðsnillingur Geir Hall-
grimsson er sem flokksfor-
maður. Endanlega gerir sam-
þykktin nefnilega ráð fyrir þvi
— eins og sjá má — að við-
skiptahagsmunir islendinga og
aðild íslands að NATO verði
samtengd á þann hátt sem
Kristján Gunnarsson hefur gert
tillögu um á alþingi. En sam-
þykktin gerir Iika ráð fyrir þvi
að þessi atriði verði ekki tengd
saman. Hvorki já, já, né nei,
nei! Þannig hefur Geir Hall-
grimsson lært ýmislegt af leið-
toga sinum og andlegri fyrir-
mynd ólafi Jóhannessyni á
þeim tima sem liðinn er frá þvi
að þeir lögðust saman i stjórn-
arfletið fyrir liðlega einu ári.
Það sem
íhaldið óttast
Það hefur komið glöggt i ljós
undanfarna daga hvaða islensk-
ur stjórnmálamaður það er sem
stjórnarliðið telur sér erfiðastan
i landhelgismálinu. Þessi
maður er Lúðvik Jósepsson,
formaður þingflokks Alþýðu-
bandalagsins. Málflutningur
Lúðviks i landhelgismálinu á
stuðningsmenn I öllum stjórn-
málaflokkum, enda var það Al-
þýöubandalagið sem mótaði þá
meginstefnu sem fylgt var viö
útfærslu landhelginnar i 12 mil-
ur og i 50 milur og það kom i hlut
Lúðviks sem sjávarútvegsráð-
herra að flytja á alþingi það
lagafrumvarp sem lagði grund-
völlinn að útfærslu landhelginn-
ar i 200 milur.
Sá viðtæki stuðningur sem
málflutningur Lúðviks Jóseps-
sonar á i landhelgismálinu hef-
ur orðiö til þess að stjórnarblöð-
in keppast viö aö rægja hann
með ýmsum ráðum. Með þess-
um aðförum hyggjast leiðtogar
stjórnarflokkanna vinna tvennt.
I fyrsta lagi það að veikja póli-
Lúðvik Jósepsson
tiska stöðu Lúðviks Jósepssonar
og Alþýðubandalagsins. en i
annan stað er ætlun Ihaldsleið-
toganna að leiða athygli al-
mennings frá þeim staðreynd-
um landhelgismálsins sem
blasa við i dag og eru stjórnar-
flokkunum vægast sagt afar
óþægilegar.
Af þessum ástæðum birta i-
haldsblöðin rógsleiðara um
Lúövik Jósepsson nær daglega.
Þessir leiðarar og önnur sams-
konar skrif stjórnarblaöanna
eru enn til marks um það að
stefna Alþýðubandalagsins er
rétt og að liðsmönnum þess
fjölgar dag frá degi og það ótt-
ast ihaldsleiðtogarnir. — s.
OG SKORIÐ