Þjóðviljinn - 03.12.1975, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 3. desember 1975.
Þáttur Sjálf-
stæðisflokksins
Forustuflokkur núverandi
rikisstjórnar Sjálfstæðisflokkur-
inn, hefur gegnt næsta sérstæðu
hlutverki i sögu landhelgismáls-
ins siðast liðin 17 ár. Hér gefst
ekki timi til að rekja þá sögu svo
sem vert væri, einungis skal
drepiðá örfá atriði. Flokkur þessi
neitaði að standa með öðrum
stjórnmálaflokkum að útfærslu
landhelginnar i 12 milur, er hún
var ákveðin vorið 1958. Um haust-
ið kúgaði sterkt almenningsálit
flokksforustuna að visu til að
breyta um stefnu i bili, og sam-
staða þjóðarinnar náðist þá um
sinn. Haustið 1960 var tekið upp
nýtt samningamakk við breta
undir forustu Sjálfstæðisflokks-
ins. Það gerðist á þeim tima þeg-
ar bretar höfðu gefist upp við að
fiska innan 12 milna undir her-
skipavernd og friðun fiskveiði-
landhelginnar var næstum alger.
Makk þetta bar árangur i fyllingu
timans: samninginn alræmda við
breta og vestur-þjóðverja frá
1961, einhvern versta samning
sem saga islenskrar þjóðar kann
frá að greina. Enn i dag súpum
við seyðið af þeim samningi.
Allt viðreisnartimabilið, i full
tólf ár, þegar Sjálfstæðisflokkur-
inn réði hér lögum og lofum,
gerðist ckki neitt i fiskveiðilög-
sögumálum. Fyrir kosningar 1971
vildi Sjálfstæðisflokkurinn biða
og halda að sér höndum. Þeir
Sjálfstæðisgarparnir voru ekki
tilbúnir þá aþ styðja ákvörðun um
50 milna útfærslu. Þeir sáu þann
kost vænstan að koma til liðs við
málið á Alþingi siðar, en höfuð-
málgagn flokksins Morgunblaðið
vann sér það helst til frægðar i
málinu á timum vinstri stjórnar-
innar, að staðhæfa að útfærslan i
50sjm. værieinskis virði og hefði
algerlega misheppnast. En svo
gerist það, þó ekki fyrr en nokkru
eftir að flutt hafði verið á alþjóða-
vettvangi að tilhlutan vinstri
stjórnarinnar tillaga um 200
milna auðlindalögsögu strand-
rikja, að Sjálfstæðisfl. breytti
heldur en ekki um stefnu i
landhelgismálinu. Nú þóttist
Verðlauna-
Krossgáturitið
6. hefti Verðlauna-
Krossgáturitsins er nú
komið út. í þvi eru 10
heilsíðukrossgátur,
bridge-þáttur, sem
Árni Matt. Jónsson sér
um, ennfremur stutt
saga eftir háðfuglinn
Mark Twain. Þá eru í
ritinu nöfn þeirra, sem
hlutu vinninga.í 5.hefti
Verðlauna - Krossgátu-
ritsins.
Vinsældir Verðlauna-
Krossgáturitsins fara
nú mjög vaxandi, en þó
eru nú enn til á nokkr-
um stöðum 3., 4. og 5.
hefti, en upplag þeirra
er nú senn á þrotum. 1.
og 2. hefti eru algjör-
lega ófáanleg. — Ráð-
gert er að eitt hefti
komi út í desember
fyrir jólin til afþrey-
ingar fyrir fólk í hinu
langa jólafríi.
Gleðileg jól —
Utgefendur
hannhafa fundiðpúðrið, og setti á
oddinn kröfuna um skjóta út-
færslu i 200 milur, alls ekki siðar
en á árinu 1974. Það var ekki laust
við, að margir yrðu dálitið for-
viða, þegar sá flokkurinn sem
verið hafði öllum öðrum meiri
dragbitur i landhelgismálinu,
hugöist nú taka forustuna og
draga 200 milna fánann að hún.
Og islendingar spurðu hver ann-
an, sumir með undrunarsvip,
aðrir kannski dálitið efagjarnir:
Ætla nú heybrækurnar lika að
fara að verða menn?
Og það var ekki annað á Sjálf-
stæðiskempunum að heyra en
þeim væri bláköld alvara. Menn
fögnuðu vissulega. Hér höfðu orö-
ið svo snögg sinnaskipti, að helst
varð við það jafnað, er ljósið
mikla rann upp fyrir Páli postula
forðum, og hann sá á andartaki
að kristindómurinn, sem hann
hafði barist gegn af hörku, var
harla góð kenning. Þeir sem
trúðu á heilindi Sjálfstæðisflokks-
ins i landhelgismálinu svo og hin-
ir vantrúuðu, fengu svarið i
fyrrakvöld.
Hins vegar
bannað að beita
á Vatnajökul
Heiiindi sjálfstæðisflokksins og
svokölluð forusta hans um 200
miina útfærsluna, birtist loks i
reynd i plagginu, sem lagt var þá
á borð þingmanna, samningunum
um að vestur-þjóðverjar fái að
veiða hér 60 þúsund tonn af fiski á
ári, i tvö ár, utan og innan 50
milna. Það blasir nú við hverjum
Ræöa Gils
Guðmunds-
sonar
alþingismanns
viö útvarps-
umræðurnar
í síðustu viku:
rausn? Á sama tima og lifskjör
hins vinnandi fjölda eru skorin
stórlega niður, landið er að
sökkva i skuldir og atvinna dregst
saman, er þá nokkurt vit i þvi að
semja við útlendinga um lifs-
björgina? Er slik stefna rétt-
lætanleg? Verða ekki afleiðingar
hennar enn aukin lifskjaraskerð-
ing?
Þannig spyrja menn þessa dag-
ana. Og fólk mótmælir. Það mót-
mælir jöfnum höndum hernaðar-
ofbeldi breta, allri samningsgerð
um veiðar útlendinga i fiskveiði-
landhelginni og háskalegri kjara-
skerðingarstefnu rikisstjórnar-
innar.
Þegar hin dapurlega skýrsla is-
lenskra fiskifræðinga um ástand
fiskistofna á tslandsmiðum birt-
isti siðasta mánuði, töldu margir,
að nú hlytu ráðamenn að breyta
um stefnu i samningamálum og
segja hreinskilningslega: Það er
þvi miður ekki um neitt að semja
við aðrar þjóðir. Hvert orð i
skýrslu fiskifræðinganna er rök-
semd gegn öllum samningum.
Efnahagsleg framtið þjóðarinnar
er undir þvi komin, að ekki verði
veitt meira á miðunum við landið
fyrst um sinn en islendingar veiða
nú sjálfir og þurfa þeir raunar
mjög að gá að sér og draga stór-
lega úr smáfiskadrápi.
Eftir birtingu þessarar skýrslu
um ofveidda fiskstofna, sem
breskir fiskifræðingar hafa viður-
kennt rétta i meginatriðum var
ekkert eðlilegra en jafnvel þeir
islenskir ráðamenn sem áður
höfðu talið nokkurt svigrúm til
samninga um veiðiheimildir,
endurskoðuðu þá afstöðu og
breyttu um stefnu. En sliku var
ekki að fagna.
Því miöur er
ekki um
neitt að semja
sem þekkir til fiskislóða, að með
samningi þessum tryggja þjóð>-
verjar sér nær öll þau veiðisvæði,
sem þeir hafa fiskað á hér við
land og sóst eftir að mega fiska á
framvegis. Gagnvart þjóðverjum
er útfærslan úr 50 i 200 milurger-
samlega þurrkuð út i reynd um
tveggja ára skeið. Og á nokkrum
mikilvægum veiðisvæðum við
landið er farið langt inn fyrir 50
milur, þar er landhelgin færð inn,
ekki út. Siðan er reynt að blekkja
með þvi, að benda á hafsvæði, þar
sem enginn fiskur er og engum
dettur i hug að setja veiðarfæri i
sjó, og við menn er sagt: Þarna
friðum við mörg þúsund ferkiló-
metra sjávar. Þetta er þvi likast
sem gerður vær-i samningur um
beitarafnot á besta haglendi
Suðurlandsundirlendis, en siðan
sagt ógn spekingslega: Hins veg-
ar er viðsemjanda stranglega
bannað að beita á Vatnajökul.
Ég fæ ekki betur séð en 200 sjó-
milna fáni Sjálfstæðisflokksins sé
þvi miður hrapaður i hálfa stöng.
Samningur sá, sem nú á að gera
við vestur-þjóðverja og farið er
fram á að Alþingi staðfesti, er
meingallaður á marga lund. Sýnt
hefur verið fram á, að aflamagn-
ið, 60 þúsund tonn, er nær þvi hið
sama og þjóðverjar veiddu hér
1974 og nokkru meiraen talið er
að afli þjóðverja hér við land
verði á þessu ári. Þá eru veiði-
heimildirnar innan 50 milna for-
dæmanlegar, ekki er þar viðhlit-
andi viðurkenning á 200 milna
\
fiskveiðilögsögu, heldur beinlinis
tekið fram i bréfi, að um slikt sé
alls ekki að ræða.
Hvert orð í
skýrslunni er
röksemd gegn
öllum samningum
En kjarni málsins er ekki sá,
hvort þessi samningur, einn og út
af fyrir sig, sé sæmilegur, lélegur
eða mjög vondur. Kjarni málsins
er sá, að eins og nú er ástatt um
fiskstofna á islandsmiðum höfum
við ekki um neitt að semja við er-
lendar þjóöir, en samningur þessi
er hins vegar upphaf, aðeins upp-
haf samningagerðar við 5, sex,
sjö eða jafnvel fleiri þjóðir.
Og i þessari samningalotu er
byrjað á Vestur-Þýskalandi, þvi
riki, sem hefur beitt okkur við-
skiptaþvingunum undanfarin ár.
Sagt er við þessa auðugustu þjóð
heimsins: Gerið þið svo vel,sendið
hingað 40 togara, búna fiski-
mjölsverksmiðjum, og sækið á
mið okkar 60 þúsund tonn af fiski
á ári i tvö ár. Það verður að visu
minni aflahlutur islendinga, við
verðum að takmarka eigin veiðar
leggja skipum eða skammta afla-
magn til útgerðarstaða. — Er
ekki skiljanlegt að alþýða íslands
spyrji undir þessum kringum-
stæðum: Höfum við efni á slikri
60.000 tonn á ári
afhent ríkustu
þjóö veraldar
Þessa dagana er verið að fjalla
um samning við vestur-þjóð-
verja, rikustu þjóð veraldar, og
sá samningur er aðeins hluti af
miklu stærri heild. Umræður á al-
þingi i gær og i dag hafa leitt i
ljós, svo að ekki verður um villst,
að hér er ekki um eitt afmarkað
mál að ræða heldur fyrsta
kapitula i heiili samningasögu.
Annar kapitulinn, samningur við
belgiumenn, liggur á borðum ráð-
herranna og biður fram yfir helg-
ina. Samningar við norðmenn og
færeyinga eru mjög skammt
undan. Og biða svo ekki austur-
þjóðverjar, pólverjar og sovét-
menn handan við næsta leiti?
Ætlar þessi auðuga rausnarstjórn
islendinga ekki lika að semja við
þá? Og hvað er að segja um
samninga við breta?
Varla ætlar rikisstjórnin að
halda áfram samningamakki við
þá eftir að þeir hafa nú i þriðja
sinn sótt okkur heim með her-
skipum sinum.
Stóra-Bretland
og „Litla-ísland”
Jú, það mega landsmenn allir
vera vissir um,að áfram verður
unniðað samningsgerð við breta.
Sú kokkamennska mun fara fram
á bak við tjöldin undir yfirstjórn
Atlantshafsbandalagsins. Og þar
mun ekkert sparað, til að knýja
fram samninga. Þegar samning-
ar hafa raunverulega tekist verð-
ur dálitið leikrit sett á svið:
Bresku herskipin, Natoskipin
bresku sigla út úr islenskri land-
helgi, nokkrir breskirog islenskir
natoráðherrar snæða saman há-
degisverð, og fáeinir natoþing-
menn stjórnarflokkanna fá ögn að
borða lika, þeim veitist sú upp-
hefð að sjá islensku natóráðherr-
ana og bresku natóráðherrana
skála fyrir einstæðri vináttu nató-
rikjanna tveggja, Stóra-Bret-
lands og Litla-lslands. — Hvort
samið verður á sinum tima við
breta um 65 þúsund tonn af
þorski, eins og islenskir ráða-
menn hafa þegar boðið, 110 þús-
und tonn, eins og bretar nefndu,
eða eitthvað þar á milli, skal
ósagt látið. Timinn leiðir það i
ljós. —Hitt ber samningurinn við
vestur-þjóðverja greinilega með
sér, að gert er ráð fyrir að innan 5
mánaða i lengsta lagi, verði lokið
samningum við allar þjóðir Efna-
hagsbandalagsins og refsitollar
bandalagsins gagnvart islending-
um afnumdir.
Þjóöareining
— Um hvaö?
Hæstvirtir ráðherrar hafa um
það hjartnæm orð, að nú beri
nauðsyn til að allir islendingar
standi saman á örlagastundu,
þegar bretar sækja okkur heim
með herskipum i þriðja sinn á 17
árum. Vissulega mun þjóðin
standa sameinuð i baráttunni við
breta, hún mun standa að baki
stjórnvalda um allar raunhæfar
og tiltækar aðgerðir til að mæta
breska ofbeldinu og svara þvi á
verðugan hátt. Hún ætlast til þess
að landhelgisgæslunni sé gert
kleift að halda uppi sem allra
árangursrikastri gæslu, skipa-
stóll hennar og mannafli a'ukinn
eftir þvi sem þarf. En fleira þarf
hér til að koma. Venjuleg, dipló-
matisk mótmæli duga ákaflega
skammt. Á þau er varla hlustað.
Nú þarf sem allra fyrst að mæta
ofbeldinu með raunhæfri og
áþreifanlegri hætti. Alþýðu-
bandalagið hefur þegar sett fram
hugmyndir um eðlilegar og sjálf-
sagðar fyrstu aðgerðir: Við eig-
um tafarlaust að kalla sendiherra
okkar i Bretlandi heim i mót-
mælaskyni og við eigum að hóta
slitum stjórnmálasambands við
breta, ef herskipin verða ekki far-
in út úr landhelginni innan tiltek-
ins, mjög skamms tima. Vitan-
lega eigum við að gera meira,
ganga hreint til verks.
Rétta svarið
Rétta svarið við þriðju innrás
breska natóhersins er að sjálf-
sögðu það, að við leggjum fram
úrsögn úr Nató og segjum upp
herstöðvasamningum við Banda-
rikin. — Sjálfsagt gerir núverandi
rikisstjórn ekkert slikt. — En það
má hún vita, að þeim fer óðum
fjölgandi, sem sjá, hve fjar-
stæðukennt og fáránlegt það er,
að eiga aðild að svonefndu
varnarbandalagi þar sem einu
stærsta bandalagsrikinu er látið
haldast uppi að ráðast hvað eftir
annað með hernaðarofbeldi inn i
lögsögu minnsta þátttökurikisins,
þess sem er óvopnað með öllu.
Að lokum þetta: Þegar
hæstvirtu ráðherrar ræða nú af
fjálgleik um nauðsynlega sam-
stöðu þjóðarinnar, láist þeim að
tilgreina ástæðuna fyrir þvi, að
um mikilvæg framkvæmdaatriði
landhelgismálsins skiptast is-
lendingar nú i tvær fylkingar,
með og móti samningagerð við
aðrar þjóðir.
Ástæðan er sú, að rikisstjórnin
hefur virt að vettugi allar
ábendingar og ásakanir, næstum
þvi einróma, um að gera ekki
óhappasamninga, sem skerða
enn lifskjör fólksins. Það er rikis-
stjórnin, sem hefur sundrað þjóð-
inni i afstöðunni til þessa máls.
Hæstvirt rikisstjórn hefur enn
tækifæri til að sameina þjóðina
alla að baki sér i landhelgismál-
inu. Hún getur gert það með þvi
að sýna fulla einurð gagnvart
bretum. Hún getur jafnframt gert
það með þvi að draga þessa
þingsályktunartillögu til baka og
lýsa yfir, að við núv. aðstæður
scu engin rök til þess að gera
samninga við aðrar þjóðir um
veiðar innan islenskrar fiskveiði-
landhelgi.