Þjóðviljinn - 20.01.1976, Blaðsíða 10

10. StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 20. janúar 1976.
Harkaleg umræöa um landhelgismál í borgarstjórn
5
Kratar og Fram-
sókn með
úrsögn úr NATÓ
íhaldið telur Natóveruna œvarandi!
Til haröra umræöna kom
á fundi borgarstjórnar í
fyrrinótt er f jallaö var um
tillögu þá um landhelgis-
mál, er borgarfulltrúar
minnihlutans fluttu í sam-
einingu, og birt er hér á
öðrum stað á síöunni.
í umræðum þessum riðl-
uðust raðir NATÓ-
aðdáenda og greip um sig
skelfing mikil í liði Sjálf-
stæðisflokksins er NATÓ-
sinnar úr Framsókn og
Alþýðuflokki mæltu með
úrsögn úr Atlantshafs-
bandalaginu.
Umræðurnar hófust i reynd i
matarhléi, en þá var gerð tilraun
til þess að bræða saman i eina til-
lögu hugmyndir sjálfstæðis-
manna og annarra borgarfulltrúa
um viðbrögð vegna yfirgangs
breta i islenskri landhelgi. Tókst
það ekki þvi sjálfstæðismenn
máttu ekki heyra á það minnst að
ályktað væri sem svo að island
tilkynnti úrsögn sina úr NATÓ og
heldur ekki sáttatilboð frá
Alþýðuflokksmanninum og
NATÓ-aðdáandanum Björgvini
Guðmundssyni þess efnis, að
afstaðan til NATÓ yrði tekin til
endurskoðunar.
Það var svo ekki fyrr en á tólfta
timanum, að umræður hófust úr
ræðustóli og stóðu þær til klukkan
hálf þrjú um nóttina.
Úrsögn úr Nató
eðlilegt framhlald
Sigurjón Pétursson (G) fylgdi
tillögu minnihlutans úr garði og
sagði að bretum hefði tekist það á
tveimur mánuðum með ofbeldis-
framkomu sinni, sem isl. stjórn-
málamönnum hefði ekki tekist til
þessa; að sameina isl. þjóðina.
Þjóðin hefur mótmælt með
ýmsum hætti; í biaðaviðtölum, i
ræðum, með fundasamþykktum
og aðgerðum á borð við þær er
sjómenn á Suðurnesjum og á
Hornafirði gripu til. Sjónarmið
allra þeirra, sem að mótmæl-
unum standa, eru þau hin sömu:
Að isl. sliti þegar i stað stjórn-
málasambandi við breta og að
Island segi sig úr Nató, hverfi
herskip breta ekki þegar i stað á
brott úr landhelginni.
Sigurjón minnti á, að skoðanir
manna á Nató hefðu ávallt verið
mismunandi; sumir teldu að Nató
væri til alls annars en verja
islendinga, aðrir að verndar og
trausts væri að vænta þaðan.
Deilur um slikan ágreining má nú
leggja án hilluna þar sem eitt
aðildarrikja Nató hefur ráðist
með vopnavaldi að öðru, að lifs-
hagsmunum þess. Slikir atburðir
hljóta að kalla á endurmat á þvi
hvert gildi það hefur fyrir
vopnaða smáþjóð að vera i
hernaðarbandalagi, svo og á
endurmati þeirra tengsla, sem
þjóðin hefur við árásaraðilann.
Stjórnmálaslit ef af yrði væri
ákvörðun, sem tvimælalaust yrði
tekin i takt við skoðanir nær allra
islendinga.
Siðan sagði Sigurjón:
,,Ákvörðun um að tilkynna
úrsögn úr NATÓ ef bresku her-
skipin hætta ekki tafarlaust að
vernda bresku veiðiþjófana væri i
beinu og rökréttu framhaldi af
slitum á stjórnmálasambandi, og
væri mjög i samræmi við ein-
dreginn og yfirlýstan vilja
almennings.”
Stuðningsmaður Nató, en
við hljótum að fara úr því!
Björgvin Guðmundsson (A)
sagði, að ef herskipin færu ekki út
fyrir Isl. lögsögu hlytu islend-
ingar að slita öllu sambandi við
breta; stjórnmálasambandi og
sambandi við þá i Nató. Sagðist
Björgvin vera eindreginn
stuðningsmaður Nató, og sagðist
þrátt fyrir að ekki blasti annað
við en úrsögn úr þvi, vonast til
þess, að til þess þyrfti ekki að
koma. Eðlilegra þótti honum að
reka breta úr Nató.
Björgvin sagði siðan að árs
fyrirvari væri á úrsögn, og á ári
eftir slika úrsögn hlytu bretar að
fara út fyrir landhelgina með her-
skipin og þá þyrfti ekki að koma
tii þess að islendingar hættu veru
sinni þar!
Nató er til varar gegn of-
beldisöflum!
Borgarstjóri, Birgir tsl. Gunn-
arsson, (D) sagðist harma það,
að ekki hefði verið leitað samráðs
um orðalag tillögu um landhelgis-
mál og sagði það sanna að hún
væri ekki af heilindum flutt. Þetta
væri ógæfuspor, þvi augljóst
væri, að allir borgarfulltrúar
gætu ekki sætt sig við orðalag eins
og „úrsögn úr Nató.”
„Nató er til varnar ofbeldis-
öflunum, sem vilja vestræna
menningu feiga,” sagði borgar-
stjóri.
Þá skýrði hann frá þvi, að hann
teldi að „árás breta ylli okkur
sársauka”og viðættum að „beita
okkur fyrir þvi að ná sigri i land-
helgismálinu innan Nató, en ekki
að skilja við þær þjóðir, sem þar
eru, og standa siðan eftir einir og
berskjaldaðir fyrir þeim óvini,
sem við þurfum að verjast.”
Þessu næst flutti borgarstjóri
tillögu um landhelgismálið i nafni
hinna 9 borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins þar sem innrás
breta er fordæmd, skorað á rikis-
stjórnina að slita stjórnmálasam-
bandi við breta, „svo og að beita
öllum tiltækum ráðum innan
Atlantshafsbandalagsins til þess
að ná fram fullum sigri okkar i
máli þessu.”
Alvarlegu augun
Albert Guðmundsson (D) talaði
næstur. Hafði hann i fiflaskap
orðatiltæki forsætisráðherra,
Geirs Hallgrimssonar, „lit málið
mjög alvarlegum augum,” i upp-
hafi ræðu sinnar og reyndar hafði
hann fleygt þessum orðum fyrr á
fundinum, þá er Sigurjón
Pétursson var i ræðustól og þá
einnig sem gamanmáli.
Albert taldi breta vera bestu
bandamenn kommúnista hér á
landi i dag. Sagði hann að alls
ekki mætti td. reka herinn á brott
vegna landhelgismálsins né neins
annars máls, þvi þá stæði landið
opið og óvarið fyrir árás rauðliða.
Þá brá Albert á það ráð, að
skýra sósialisk fræði og sagði
„Kommúnistisk fræði byggjast á
þvi að skapa glundroða og
sundurþykkju.”
Flug Alberts i ræðunni var hátt
og erfitt að fylgja honum eftir.
Samt skulu hér tilfærðar ivitnanir
i mál hans:
„Hitt er ekki útilokað að komið
gæti að þvi, að ég samþykkti að
ganga úr Nató.” „Þjóðin er
sundruð. En hún er sundruð út af
allt öðru máli en landhelgis-
málinu.” „13 félagar okkar i Nató
eru með okkur. Einn er að striða
okkur. Eigum við þá að hlaupa
frá vinunum 13 vegna þessa
eina?”. „Tilgangur kommúnista
með tillöguflutningi þessum, þvi
það eru þeir, sem samið hafa til-
löguna, er ekki að knésetja breta,
heldur að veikja samstöðu vest-
rænna þjóða.”
Buldi viö brestur
Björgvin Guðmundsson (A) sté
i pontu. Var honum, sem er mikill
Varðbergsmaður og einn stofn-
andi þeirra samtaka, sjáanlega
farið að verða nokkuð ómótt undir
ræðum klúbbfélaga sinna úr þeim
félagsskap, Birgis og Alberts.—
Lagði hann til að gert yrði hlé á
fundinum og enn freistað að ná
samkomulagi. Taldi hann sig
hafa uppá orðalag að bjóða, sem
sjálfstæðismenn gætu fellt sig við,
og þar með orðin samstaða um
eina tillögu i landhelgismálinu.
Borgarstjóri sagði að hann teldi
fundarhlé gagnslaust, en Davið
Oddsson (D) sá hvað Björgvin
garminum kom, sté i pontu, og
sagði að vist mætti verða fundar-
hlé. Sáu þá sjálfstæðismenn hver
af öðrum að gott gæti reynst að
gera hlé, ef mætti verða til þess
að brestur kæmi i lið
minnihlutans, þvi reyndar var
öðrum framsóknarmanninum,
Alfreð Þorsteinssyni, farið að liða
heldur illa undir ræðuhöldunum,
rétt eins og Björgvini.
Þeyttust siðan þeir tveir,
Björgvin og Alfreð á milli manna
i fundarhléi, sem gert var, en
kom ekki að gagni til þess að
bræða saman eina tillögu, sem
allir gætu við unað.
Ekki bara kommar
Alfreð Þorsteinsson hélt fullri
heilsu fyrst eftir fundarhlé og tal-
aði þá fyrstur. Hann' sagðist
harma það, að sjálfstæðismenn
imynduðu sér að það væru bara
kommar, sem stæðu að mótmæl-
um alls staðar að af landinu, þvi
krafan um stjórnmálaslit og úr-
sögn úr Nató kæmi frá fólki úr öll-
um flokkum, frá allri þjóðinni.
Alfreð sagðist jafnan hafa verið
virkur þátttakandi i Varðbergi.
Bætif lákaburður
Davið Oddsson (D) sneri út úr
ræðum minnihlutafulltrúanna og
bar i bætifiáka fyrir rikisstjórn-
ina og aðgerðarleysi hennar.
Hélt hann uppi vörnum fyrir
Nató, en þó ekki fyrir breta.
Aö kyssa á vöndinn
Sigurjón Pétursson lagði þá
spurningu fyrir borgarfulltrúa af
hverju það væri svona nauðsyn-
legt að vera i Nató og sagði jafn-
framt að Birgir tsleifur hefði
gefið svar við þvi fyrir hönd Sjálf-
stæðisfl.: Til þess að vernda
sameiginlega hagsmuni og vest-
ræna menningu. Ekki til að
vernda lifshagsmuni islendinga.
A það væri ekki minnst.
Þá bað hann einhvern sjálf-
stæðismann, sem ætti eftir að
taka til máls, að svara þvi hverr-
ar þjóðar herskip, sem sigldi á is-
lenskt varðskip, þyrfti að vera til
þess að herinn i Miðnesheiðinni
verndaði okkur fyrir árásinni.
„Þurfa þau að vera kanadisk,
pólsk, frönsk eða rússnesk? Eða
ver Natóherinn hérlendis okkur
einungis fyrir herskipum úr
fastaflota Nató? Eða mega þau
herskip lfka keyra á okkur rétt
eins og herskip Nató-Bretlands,
sem sjálfstæðismenn segja að séu
ekki i fastaflota Nató, og þvi ekki
undir stjórn Nató-ráðsins og þvi
geti það ekkert i málinu gert.
Afstaða borgarstjóra og ihalds-
nóta hans hér i borgarstjórn er
sem betur fer lágkúrulegri en af-
staða sjálfstæðismanna annars
staðar að af landinu. Sjálfstæðis-
mennirnir i borgarstjórn Rvikur
sætta sig ekki einvörðungu við
það að vera barðir heldur biðja
þeir um að mega fá að kyssa á
vöndinn, sem þeir eru strýktir
með.”
Nató hefur ekki
leyst nein stríð
Kristján Benediktsson (B)
svaraði dylgjum ihaldsmanna um
það að framsókn og kratar hefðu
verið vélaðir til þess að skrifa
undir tillöguna á þá lund, að hann
hefði fyllilega gert sér Ijóst undir
hvað hann væri að skrifa.
Siðan sagði Kristján að sér væri
ekkert um það ef herinn ætti að
fara héðan. Hann þyrfti ekki að
fara þótt við gengjum úr Nató.
Hann væri hér vegna sérsamn-
ings við Bandarikjamenn. En
hann ætti að verja okkur, og lika
fyrir „vinum” okkar.
Siðan sagði Kristján: „Ég veit
að Nató hefur átt ákaflega litinn
þátt i lausn fyrri þorskastriðs.
Vilji þeir stæra sig af þvi að hafa
leyst fiskveiðideiluna 1961, sem
þeir þó gerðu ekki, væri þeim ekki
of gott að stæra sig af þvi, sem ég
þó efast um að þeir kæri sig um.
Þorskastriðið 1973 leysti Nató
ekki heldur. Það leysti ólafur
Jóhannesson.”
Þá benti Kristján ihaldinu á að
aðalmálgagni forsætisráðherra,
Morgunblaðinu, hefði orðið á
óbætanlegt slys þann dag, sem
Jósef Luns kom hingað til lands,
að birta þann dæmalausa leiðara,
sem þá var birtur.
Og enn sagði Kristján: „Ef
ástandið helst óbreytt til lengdar
ræður engin rikisstjórn við það,
hvort sem hún hefur 42 sæta
meirihluta á alþingi eða þótt við
tækjum kommana inn i stjórnina,
og jafnvel litlabróður (Krata).
Aðgerðirnar á Suðurnesjum og á
Hornafirði eru aðeins upphafið að
öðru og meiru. Herinn er það
eina, sem menn hafa til að skeyta
skapi sinu á vegna veru okkar i
Nató og vegna framkomu breta.
Og þegar til meiri átaka kemur, á
þá rikisstjórnin að senda út lög-
reglumenn til þess að berja á
sjálfstæðismönnum á Suðurnesj-
um og á Hornafirði?
Við eigum að nota sterkasta
vopnið, sem við höfum: segja
okkur úr Nató. Þá mun deilan
leysast innan tiðar.
Svartnætti
Markús örn Antonsson (D)
sagðist helst halda að Kristján
Benediktsson hefði ekki verið
með réttu ráði að halda slika
ræðu, sem hann hélt. Hélt hann
þvi siðan fram að úrsögn úr Nató
kæmi ekki til greina. Siðan sagði
Markús: „Mótmælin utan af landi
og alls staðar sýna það, að fólkið i
landinu treystir þvi, að Nató leysi
málið! og ég treysti þvi að Nató
leysi málið!! !'**
Úrsögn úr NATÓ
Tillaga frá Sigurjóni Péturs-
syni, Kristjáni Benediktssyní,
öddu Báru Sigfúsdóttur, Alfreð
Þorsteinssyni, Þorbirni
Broddasyni og Björgvin
Guðmundssyni:
Borgarstjórn Reykjavikur lit-
ur mjög alvarlegum augum
endurteknar ásiglingar og á-
siglingartilraunir breskra her-
skipa á islensk varðskip.
Borgarstjórn þakkar varð-
skipsmönnum vasklega fram-
göngu og árnar þeim heilla i
vandasömu og hættulegu starfi.
1 landhelgismálinu standa all-
ir islendingar saman sem órofa
heild, án tillits til ágreinings i
öðrum málum, enda varðar það
lifshagsmuni þjóðarinnar á
komandi árum.
Borgarstjórn telur, að sú inn-
rás, sem gerð hefur verið i is-
lenska fiskveiðilögsögu, og þær
grófu árásir, sem breski flotinn
gerir nú á islensk varðskip,
kalli á hörðustu viðbrögð, sem
islendingar hafa yfir að ráða.
Þá telur borgarstjórn þaö
mjög óeðlilegt, að islendingar
skuli vera i hernaðarbandalagi
með þvi riki, sem eitt allra
stundar vopnaða rányrkju i is-
lenskri lögsögu og ógnar með
þvi lifshagsmunum þjóðarinn-
ar.
Borgarstjórn skorar þvi á rik-
isstjórnina að slita þegar i stað
stjórnmálasambandi við breta
og tilkynna úrsögn úr NATO,
hverfi herskipin ekki tafarlaust
á brott.