Þjóðviljinn - 25.04.1976, Síða 6

fi SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 25. aprll 1976
SVAVAR GESTSSON:
ENN ER VEGLJÓST
Land þjóð og tunga
„Land þjóo og tunga, þrenning sönn og ein,
þér var ég gefinn barn á móðurkné;
ég lék hjá þér við læk og blóm og stein,
þú leiddir mig í orðs þíns háu vé.
Á dimmum vegi dýrð þín um mig skein,
í dögun þeirri er líkn og stormahlé
og sókn og vaka: eining hörð og hrein,
þú heimtar trúnað, spyr hver efnd mín sé.
Þú átt mig, ég er aðeins til í þér.
öriagastundin nálgast grimm og köld;
hiki ég þá og bregðist bý ég mér
bann þitt og útlegð fram á hinsta kvöld.
ísland, í lyftum heitum höndum ver
ég heiður þinn og líf gegn trylltri öld."
Þetta sama ár orti Snorri einnig kvæöiö i garðinum.en þar fléttar
hann saman atburöina i Getsamanegaröi foröum og örlög islensku
þjóöarinnar á miöri tuttugustu öldinni:
Sofið þið? jörðin er lostin remmu og lævi
og log blysanna nálgast í þéttum hring
um garðinn, hólmann í hati
heims, ógnar og valds; um hin dimmu göng
berst ys, hvískur, grár hlakkandi hlátur,
hlekkir gjálfra, silfur skrafar við stál;
álengdar rís og hnígur þúsundvængjaður þytur
þungaður feigð og kvöl.
Ötil hvers-var unnið, sótt í líf i og Ijóði
hinn langa veg gegn biturri neyð
til vorlands sólgræns friðar og frjórrar gleði?
Frammi er haust, uppskeran borin á glóð.
Þið sofið, svo fast hefur blekkingin gullna bitið.
Það bjarmar á hjálmaða menn undan hverri grein
með andlit svikarans Tlátt fölt og þrútið,
ég f inn koss hans brenna mig sekt og smán.
En standið ei ráðlausir rændir vorhuga, sjáið
roða hækkandi sólar slá f elmtri hin gráu rogn:
enn er vegljóst, vakið í garðinum, trúið
og vitið ég kem hingað aftur í friðhelgri tign:.
Eftir hálfan mánuö eöa svo eru
liðin 25 ár frá þvi aö bandariskur
her tók hér land á nýjan leik. Það
gerðist án þess að alþingi heföi
nokkurn tima um það fjallað,
kvaddir voru saman til ráögjafar
þingmenn hernámsflokkanna
nema einn og að „sjálfsögðu var
ekki haft samráð viö
kommúnista”. Með hernáminu
var innsiglaður sá þáttur sem
hófst með Keflavikursamn-
ingnum 1946.
Það er aldarfjórðungur liðinn
og samt hefur bandarikjastjórn
og islenskum handlöngurum
hennar ekki tekist að eyðileggja
þjóðernisvitund islendinga „hina
áköfu þjóðernishyggju” sem þeir
töldu að myndi helst verða sér
fjötur um fót i framkvæmd her-
námsstefnunnar. Þvi „það er
erfitt að ala þjóðina upp og breyta
hugsunarhætti hennar” eins og
segir i leyniskýrslunum frægu.
Eftir að þær voru birtar hafa
komið fram hvilik myrkraverk
það voru sem islenskir ráðamenn
beittu sér fyrir á útmánuðum
1949. Hefur enda enginn viljað við
það kannast, framsókn og Stefán
Jóhann Stefánsson hafa afneitað
þvi að kannast nokkuð við efni
skýrslanna. En ihaldið hefur enn
ekki sagt eitt einasta orö..
Nýjar hótanir
1 þeim viðræðum sem fram fóru
milli islenskra og bandariskra
ráðamanna i Washington var rætt
um það hvernig granda mætti
þjóðernishyggju islendinga og
hvernig koma mætti i veg fyrir
stjórnmálaáhrif islenskra
sósialista. Hvorugt hefur tekist þó
fremsta vigveldi heims og
stærsta dagblað íslands hafi lagt
saman afl til að ná fram
ætlunarverki sinu. En nú nýlega
hefur bandarikjastjórn hnykkt á i
þessum efnum: er hér átt við
hótanir Kissingers utanrikis-
ráðherra um ihlutun NATO eða
bandarikjamanna ef þjóðir
vestur-evrópu velji sér sósiaiiskt
stjórnarform eða kjósi sósialista
til mjög aukinna áhrifa i
einstökum löndum Vestur-
Evrópu. Þessari hótun bandar-
iska utanrikisráðherrans var að
sjálfsögðu fyrst og fremst beint
að Italiu, en þar eru nú að gerast
fróðlegri atburðir en i flestum
öðrum löndum Evrópu. En
hótunin nær einnig til okkar
islendinga: hún er framhald á
þeirri ofbeldisstefnu, sem
mörkuð var i bandariska utan-
rikisráðuneytinu 1949?
Hvernig stendur á þvi að þjóðin
hefur haldið út i 25 ár látlausan
hernámsáróður? Fyrst hernáms-
vinnu þannig að þriðja til fjórða
hver króna i gjaldeyristekjunum
var i tvö ár eða svo komin af vell-
inum? Siðan bandariska her-
Snorri Hjartarson.
mannasjónvarpið i rúman ára-
tug? Og loks sifelldan áráður
hernámssinna úr öllum flokk-
unum þremur? Svörin eru ekki
einföld, en eitt er það sem hefur
kannski öðru fremur og samhliða
pólitiskri baráttu gefið þjóðinni
styrk til þess að standast
„uppeldisaðferðir” bandarikja-
stjórnar, eru islenskir listamenn,
skáld, og svo myndlistarmenn á
allra siðustu árum.
Yfirgnæfandi meirihluti
islenskra skálda og listamanna
hefur ort gegn hernámsstefnunni.
Nær öll stærstu skáldin hafa birt
mörg heit baráttuljóð gegn undir-
lægjuhættinum við hið erlenda
vald. Þessi ljóð hafa magnað
þjóðina og gert henni auðveldara
að standast heilaþvott hernáms
hugarfarsins.
Snorri Hjartarson
Eitt þessara miklu islensku
skálda er Snorri Hjartarson.
Hann varð sjötugur á sumar-
daginn fyrsta. Þjóðviljinn færir
honum bestu afmælisóskir.
Snorri Hjartarson fer ekki um
með skellum og hávaða, hann er
hljóðlátt skáld og ekki eru ljóða-
bækur hans i tugum þrátt fyrir
aldur skáldsins. En þeim mun
kærari hafa ljóðin orðið aðdá-
endum og ég fullyrði að fá skáld
eiga sér einlægari aðdáendahóp
en Snorri Hjartarson. Á sumar-
daginn fyrsta minntist rikis-
útvarpið 70 ára afmælis Snorra
Hjartarsonar i myndarlegri dag-
skrá sem Sverrir Hólmarsson tók
saman og var þar vel gert sem
vera bar.
Eitt kvæða Snorra Hjartar-
sonar, sem þekktast er, var ort i
marsmánuði 1949, þeim sama
mánuði og launráðin gegn
þjóðinni voru brugguð i bandar-
iska utanrikismálaráðuneytinu.
Ölafur Jóhann
Sigurðsson
Fyrir nokkrum vikum tók
Ólafur Jóhann Sigurðsson við
bókmenntaverðlaunum Norður-
landaráðs. Hann flutti þá stutta
en eftirminnilega ræðu þar sem
hann ma. minnti á það hversu sótt
hefur verið að islenskri menningu
i hálfan f jórða áratug hernáms og
hernaðarbandalaga:
„Mér verður þvi dimmt fyrir
sjónum, þegar ég hugleiði nú,
með hviliku offorsi hefur verið
sótt að þessari menningu, sem
flestir, ef ekki allir islenskir rit-
höfundar eiga mest að þakka.
Fari svo fram sem horfir mun
hún varlá halda velli lengi. Það
eru stórveldin, böl jarðar, sem að
henni hafa sótt hálfan f jórða ára-
tug samfleytt. Þau hafa reynt
með lævísum aðferðum að orm-
éta sterkustu stoð hennar, sjálfa
hina klassisku tungu. Þau hafa
gert sér mikið far um að læða eða
þrengja inn i vitund alþýðu glys-
menningu sinni, prangmenningu
sinni, ofbeldisdýrkun sinni og
ýmsum tegundum þess lág-
menningarhroða, sem samvisku-
lausir dólgar þeirra framleiða til
þess eins að græða fé.”
í lok ræðunnar sagði Ólafur
Jóhann:
„Áðan sagðist ég vona að is-
lenskar nútimabókmenntir
reyndust þess umkomnar að örva
raunverulegan vinarhug erlendra
lesenda i garð smáþjóðar sem
berst við ofurefli ...” Vonandi
verður það svo að norrænar
Ólafur Jóh. Sigurösson
grannþjóöir geri sér þessa hættu
ljósari en áður eftir að hafa fengið
að kynnast sjónarmiðum Ólafs
Jóhanns Sigurðssonar við
úthlutun bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs. Svo mikið er
vist að það gladdi alla unnendur
islenskra bókmennta og lista
þegar þeir Atli Heimir fengu
verölaunin nýlega. En litil-
mannlegar voru móttökur þær
sem verðlaun ólafs Jóhanns
fengu i Morgunblaðinu að ekki sé
meira sagt. Þvilik viðbrögð
gleymast seint....
En fullvist er að bili ekki
kjarkur skáldanna, haldi þau
áfram að færa okkur ljóð eins og
þau sem birt voru hér á undan
eftir Snorra Hjartarson frá árinu
1949 er þjóðin ekki i hættu stödd,
hversu hart sem að henni er sótt.
„Skáldin eru augu þjóðarinnar. I
skáldskapnum, og einvörðungu
þar, speglast hugur hennar og
örlög: alltsem liggur milli dýpstu
sælu og sorgarinnar þungu.”
(Kristinn E. Ándrésson 1955).
Og þó dimmt sé fyrir augum
margra er svo mikið vist að ekki
hefur hernámið enn eignast sin
skáld: enginn hefur orðið til þess
að kveða NATO dýrðarbragi,
enginn hefur ort visurnar um
blessun hernámsins. Enginn orti
um Varið land og undirskrifta-
söfnunina á þjóðhátiðarárinu 1974
nema tveir ungir menn sem
bundu i rim og stuðla og höfuð-
stafi eitruð skeyti, sem birtust
hér i Þjóðviljanum undir fyrir-
sögninni „Heilræðavisur”.
Enginn hefir ort dýrðarsálma um
framtak VL-14, enginn. „Það er
erfitt að ala þjóðina upp og breyta
hugsunarhætti hennar.” —s
||| Greiösla olíustyrks
í Reykjavík
Samkv. 2. gr. 1. nr 6/1975 og rgj. frá 30.5.
1974 verður styrkur til þeirra, sem nota
oliukyndingu fyrir timabilið desember —
febrúar 1976 greiddur hjá borgargjald-
kera, Austurstrætí 16.
Greiðsla er hafin. Afgreiðslutimi er frá kl.
9.00—15.00 virka daga. Styrkurinn greiðist
framteljendum og ber að framvisa per-
sónuskilríkjum við móttöku.
23. april 1976
Skrifstofa borgarstjóra.
w
Félag
járniðnaðarmanna
Félagsfundur
verður haldinn þriðjudaginn 27. april 1976
kl. 8.30 e.h. i Félagsheimili Kópavogs,
niðri.
Dagskrá:
1. Félagsmál
2. önnur mál
3. Erindi: „Lifeyrissjóðsmálin” Hrafn
Magnússon framkv.stjóri Sambands al-
mennra lifeyrissjóða flytur.
Mætið vel og stundvislega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna