Þjóðviljinn - 22.05.1976, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 22. mal 1976
Af pennaleti
Ég hef alltaf verið einstaklega slæmur í
réttritun; þó vafðist setan aldrei átakanlega
fyrir mér á meðan ég hafði fyrir því að tjá
mig í skrifuðu máli með bókstaf þennan að
veganesti.
Ég var hins vegar löngu hættur að nota setu
þegar menntamálaráðuneytið ákvað fyrir
þremur árum að leggja hana niður, en lét mér
hins vegar í léttu rúmi liggja þótt prófarka-
lesarar og aðrir velunnarar mínir settu setu
þar sem þeim fannst hún mega vera. Svona
litlu máli skiptir þessi umdeildi bókstafur
mig.
Ég mun að sjálfsögðu aldrei f ramar í líf inu
láta setu koma fyrir í Ijóðum mínum og lausu
máli, en það veit sá sem allt veit að aldrei skal
nokkur maður verða andskoti minn þótt hann
skrifi setu frammi rauðan dauðann, því það
mun vera sönnu nær að málsnilld hvort sem
vera kann í bundnu eða óbundnu máli markast
að ótrúlega sáralitlu leyti af því hvort setning
eins og „Þau munu hafa hiztzt, kyztzt og
notiztzt" er skrifuð með framangreindum
hætti eða með essunum sínum, ef að lesandinn
fær bara að njóta vitneskjunnar um að allt
þetta hafi skeð á listrænan hátt, eða eins og
sagt er eftir „kúnstarinnar reglum" en ekki
reglum um bókstafinn setu.
Hitt er svo annað mál að ekki virðist öllum
eins farið í þessum ef num og mér ef mark er
takandi á öllum þeim skrípaleik, sem settur
hefur verið á svið útaf bókstaf þessum að _
undanf örnu. Það er að vísu ekki ný bóla að Al-
þingi íslendinga (með litlum staf) sé vinsæl-
asta trúðleikhús landsmanna, en þó hafa vin-
sældir þessarar kát- eða öllu heldur grátbros-
legu samkundu stóraukist eftir að f arið var að
sjónvarpa reglulega frá starfsemi löggjafar-
samkundunnar til að gefa almenningi tæki-
færi til að hlæja sig máttlausan að þessari
endalausu kómedíu fáránleikans.
Það er að sjálfsögðu að bera í bakkafullan
lækinn að fara að tíunda hér þótt ekki væri
nema brot af öllu því pexi, sem átt hefur sér
stað útaf bókstafnum setu að undanförnu, en
þó er óhætt að fullyrða að í þúsund ára sögu
Alþingis íslendinga hefur hinn guðdómlegi
skrípaleikur (divina kómedía) ekki risið
hærra en að undanförnu, enda er nú almennt
hættað hlæja venjulegum hlátri,heldur grætur
fólk af hlátri, eins og vera ber þegar gaman-
mál eru á ferðinni.
Því hefur verið haldið fram að fslendingar
séu pennalatasta þjóð í heimi — af þeim sem
eru skrifandi —, Ég hef áður varpað fram
þeirri skoðun eða kenningu að þetta sé helber
lýgi. Sannleikurinn er hinsvegar sá að vondir
og kreddufullur skólamenn hafa lætt inní
hjartabrjóstið á landslýð slíkum ótta við að
hinn „venjulegi maður" sé ekki sendibréfsfær
að það heyrir til undantekninga og þarf oft á
tíðum karlmennsku til að setjast niður og pára
sendibréf af ótta við það að viðtakandinn
komist að því að bréfritari kunni ekki reglur
um setur, upsilon, kommur, sementkommur
(eins og ég kalla fyrirbrigðið gjarnan), gæsa-
lappir og tvípunkta, að ekki sé nú talað um
stóra og litla staf i og það hvort orðeigi að vera
í einu orði eða tveim.
Þegar ég var í skóla fékk ég alla tíð vitnis-
burð sem var larfgt fyrir neðan meðallag í því
fagi, sem kallað var íslenskur stíll og satt að
segja var það ekki fyrr en ég var farinn að
nálgast tvítugt að ég þorði að skrifa sendibréf,
hvað þá í blöð eða fyrir f jölmiðla. Svona ótta-
sleginn var ég eftir kynni mín af þeim ís-
lenskufræðum sem mér hafði verið gert að
læra og hafa að leiðarljósi, en kjarni þessa
andlega fóðurs voru kennslubækur í málfræði
og setningafræði eftir Björn nokkurn Guð-
finnsson. Ef svo einkennilega skyldi vilja til
að þessar bækur séu enn einhversstaðar
kenndar, þá skora ég hér með á alla nemendur
að einbeita sér að því að læra ekki það sem í
þeim stendur (einkum setningafræðinni) og
ennf remur á alla kennara að hvetja nemendur
sína til að kasta skræðum þessum á eld, en
leggja sig síðan fram við að skrifa frá eigin
brjósti það sem hugurinn býður á skiljanlegan
hátt þar sem kommur eru bara settar þar sem
manni finnst þær þurfa að vera, stór stafur
aðeins þar sem manni f innst hann tilheyra,en
setur og upsilon þar sem okkur finnst gaman
aðhafa þessa stafi. Og pennaleti landsmanna
mun hverfa eins og dögg fyrir sólu. Allt
framangreint setupex einkennist af
komplexum (veit ekki hvað það er á íslensku)
manna sem þurfa af einhverju að státa en
hafa litlum öðrum mannkostum til að dreifa
en þeim að halda að þeir kunni það sem skríll-
inn kann ekki, nefnilega að skrifa setu á rétt-
um stöðum. Og að lokum vil ég enn einu sinni
minnast þessara fleygu orða: „Nú er ekki
lengur til setunnar boðið", sagði kerlingin og
sturtaði niður.
Og þá ætti ekki að saka að bæta hér við heil-
ræðavísu útgerðarmannsins að austan:
Ef þú komast vilt til vex
verður þú að geta
skrifað upsilon og ex
og eitt sem nefnist seta.
Flosi.
Helgi Seljan alþingismaður
Að loknu gerningaveðri
Mikiö gekk á hér á þingi og Uti i
þjóðfélaginu, þegar blessuð zetan
min var á dagskrá. Það var verið
að yja að því, að þingmenn hafðu
verið á þönum, flutt langar ræð-
ur, eytt dýrmætum tima. En mér
finnst nú anzi margir fleiri fara
alvarlega úr skorðum. Og alveg
sérstaklega var mikið að gera hjá
starfsbræðrum minum kennurun-
um. Ég óska þeim innilega til
hamingju með úrslitin, alveg sér-
staklega með tilliti til þess, hve
miklu betri árangri þeir munu nú
ná i stafsetningar- og islenzku-
kennslu sinni, hversu málvöndun-
in hjá nemendunum verður miklu
fremri, hversu sóknin gegn illum
áhrifum og ýmissi vá, sem að
tungunni stafar verður nú
árangursrikari.
Eða var það ekki rétt skilið hjá
mér, að allt þetta mundi verða
léttur leikur, ef zetan — þessi
beiski kaleikur, þessi timaþjófur
og váskelfir allra nemenda,hyrfi?
Mikið hlýtur þvi að vera gaman
að vera islenzkukennari i dag,
ekki sízt þegar islenzka er ekki
lengur meö zetu.
Ekki nenni ég að fara út i deilur
um þennan ágæta bókstaf, en eitt
vil ég persónulega segja þessum
sömu málvöndunarmönnum og
afreksmönnum i meðferð og
kennslu ritaðs máls:
Fá eða engin stafsetningarat-
riði reyndust mér auðkenndari i
17 ára starfi sem islenzkukennari,
zeta í stofni var nemendum
minum leikur einn, þ.e. þeim,
sem á annað borð áttu ekki þvi
örðugra um vik aö tileinka sér
stafsetningu. Þetta er min
reynsla og staðföst trú min er sú,
að siðan zetan var aflögð hafi
einkunnir nemenda ekki hækkað
aö meðaltali eöa hvernig væri að
fá það á hreint?
En aöalerindi mitt með þessari
smágrein var það að mótmæla
þvi sem hreinni smekkleysu og
um leið móðgun viö okkur Jónas
Arnason, sem staðið höfum að til-
lögum og frumvörpum varðandi
zetuna, að nefna okkur æ ofan i æ
sem taglhnýtinga Sverris og
Gylfa, kalla okkur setuliðsmenn
og fleiri ónefnum I eigin mál-
gagni. Ég hef aldrei og mun ekki
óvirða né móðga menn, þó þeir
séu á andstæðri skoöun i máli eins
og þessu, allra sizt flokkfélaga
mina. — Ég hef aldrei farið dult
með skoöun mina hér á, ég hef
heldur ekki fagnaö ýmsum vinnu-
brögöum, sem viðhöfð voru nú á
slðus tu dögum, þau voru mér ekki
að skapi og lögleysur styð ég
aldrei, hvaða skoðun sem ég kann
að hafa á málstaðnum.
En hittþykir mér miklu miður,
hversu saklausir aðilar hafa hér
oröiö að gjalda og þá einkum
Jónas Árnason, sem nú er erlend-
is, einmitt i þeim ágæta tilgangi
að vekja athygli og áhuga á is-
lenzkri menningu með sinu
snilldarverki Skjaldhömrum.
Hanná a.m.k. aðrar nafngiftir af
Þjóðviljanum skiliö.
Ýfirstéttar.bókstafur hefur zetan
veriö nefnd: ég held að með þessu
sé átt við menntamannabökstaf-
ur. þvi það er sönnu nær nú.
Höfum við i Alþýðubandalaginu
ekki einmitt stært okkur af fylgi
menntamanna ekkert sfður en
fylgi verkafólksins, sem ætið á að
vera kjölfestan I okkar flokki?
En mér er þá spurn: Vilja
menn i alvöru halda þvi fram, að
það verkafólk, sem notið hefur al-
mennrar menntunar okkar skóla-
kerfis allt frá 1946, þegar sá
TILKYNNING
Samkvæmt heimild í lögreglusamþykkt
Reykjavikur, verða skúrar, byggingar-
efni, umbúðir, bifreiðahlutir, ónýtar
bifreiðar og aðrir munir, sem skildir hafa
verið eftir á almannafæri og valdið geta
hættu eða táimun fyrir umferðina, fjar-
lægðir á næstunni á kostnað og ábyrgð eig-
enda án frekari aðvörunar.
18. mai 1976.
Lögreglustjórinn i Reykjavik
Gatnamálastjórinn i Reykjavik.
Helgi Seljan
gáfaði og viðsýni sósialisti Brynj
ólfur Bjarnason kom i gegn nýrri
fræðslulöggjöf, að vinnandi menn
geti ekki eða kunni ekki jafnein-
falda reglu i rithætti og zetu i
stofni orða? — Auðvitað er þetta
firra og forheimskandi móðgun
við þetta fólk.
Islenzkt mál er vandmeðfarið
jafnt talað sem ritað, að þvi
steðjar vá erlendra áhrifa. Nær
væri islenzkri kennarastétt aö
skera þar upp herör I stað þess að
halda áfram ofstækisfullri and-
stöðu við einn bókstaf.Ég skal þá
um leiö láta af fylgi minu við bók-
stafinn til þess að taka þátt i
þeirri baráttu af lífi og sál. Og
mikiðfagnaðarefni yrði það mér,
ef slik alda mætti risa meðal
þjóðarinnar gegn ýmsum ó-
þurftarverkum Alþingis og aftur-
haldsstjórnar, sem nú hefúr risið
vegna þessa annars ágæta bók-
stafs. Ég bið og sé, hverju fram
vindur um þaö.
Með flokkskveöju.
Helgi Seljan.