Þjóðviljinn - 22.08.1976, Page 7

Sunnudagur 22 ágúst 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Umsjón: Þórunn Sigurðardóttir
og fylgir þeim hringvöði, sem er
seigur og er honum fleygt meö
þræðinum. Kræklingurinn er
siðan skafinn úr skelinni og
borðaður strax, eöa settur i
edikslög eða annan lög. Einnig
er hann mjög góður steiktur, i
eggjaköku, salöt og fleira. öð-
una þarf hins vegar að hreinsa
betur, maginn er mjög stór og
er honum fleygt eftir að skelin
hefur veriö opnuð. Hún er mjög
góð steikt á pönnu eftir að hafa
verið velt upp úr eggjahræru,
eftir þvi sem Sólmundur sagði.
öðuna þarf sem sagt bæði að
sjóða og steikja svo að hún verði
íslenski
krækKngurinn
er herra-
mannsmatur
— og öllu einfaldari, fljótlegri
og ódfrari leið til að fá sér í soðið
er tæpast hægt að hugsa sér
(slendingar hafa oft átt
við hungur að stríða, og
þá reynt að draga fram
líf ið með því að leggja sér
til munns það sem næst
var, og einhver næring
var í. Ein er þó sú fæðu-
tegund sem litlar sögur
fara af að notuð haf i ver-
ið hér til matar, jaf nvel á
mestu hörmungartíma-
bilunum, en það er krækl-
ingur og annar skelfisk-
ur. Jafnvel í dag eru
sárafáir sem kunna að
nýta sér þessa ágætu
fæðu, en hins vegar flytj-
um við kræklinga inn í
stórum stil, norska
danska, spánska og frá
fieiri löndum.
„Það er engiii ástæða til að
óttast mengun hér i sjónum,
sem skemmi kræklinginn, nema
hvað hann má aldrei tina mjög
nærri byggö eöa þar sem skolp-
ræsi liggja i sjó. Hann er mjög
viðkvæmur fyrir skolpbakter-
ium. Ef einhver hætta er á að
skolp fari i sjóinn þar sem
kræklingurinn er, má alls ekki
tina hann. Hins vegar má geta
þess að okkar islenski krækling-
ur er trúlega miklu ómengaðri
og betri en kræklingur sem við
flytjum inn t.d. frá suörænum
löndum.” sagði Sólmundur enn-
fremur.
Við spurðum hann hvort al-
gengt væri að fólk leitaði upp-
lýsinga um kræklinginn hjá
Hafrannsóknarstofnuninni með
það fyrir augum að fara og tina
hann og sagði Sólmundur að það
væri helst fólk úr sendiráðum og
útlendingar sunnan úr álfunni.
Virtust þeir hafa kennt ýmsum
Unnur Kolbeinsdóttir og Baldur Stefánsson tlna krækling.
Aðeins tekur örfáar mfnútur að fylla pokann.
islendingum að tina og mat-
reiða islenska kræklinginn, sem
Sólmundur sagði að væri af-
bragðsgóður og stærri en megn-
ið af innflutta kræklingnum. Þá
sagði Sólmundur að önnur teg-
und af skelfiski væri ekki siðri,
en það er aöan, sem er mjög lik
kræklingi, en bara stærri. Mikið
er af henni hér við land, en hana
þarf að tina eins og krækling, á
háfjöru. Við báðar tegundirnar
er notuð sú aðferð að skeljarnar
eru hreinsaðar vel með bursta
og siðan soðnar i vatni (snögg-
soðið). Þá er þráðurinn sem
hangir úr skeljunum dreginn úr
ekki seig.Einnig kemur fyrir að
perlur myndast innan I skelinni
ef fjaran þar sem skeljarnar eru
tindar er mjög sendin. Þarf þá
að tina þær úr.
Kræklinginn og öðuna má
frysta, en langbest er að frysta
fiskinn eftir að búiö er að sjóða
hann og kæla,er hann þá frystur
i loftþéttum umbúðum og með-
höndlaður likt og t.d. fryst
rækja, sem best er að þiða með
þvi að setja snöggvast i sjóðandi
vatn. Einnig er gott að hita
kræklinginn upp á pönnu. Best
er að frysta fiskinn I skelinni.
Ekki má sjóða skeljar sem eru
Við ræddum við Sólmund
Einarsson, fiskifræðing á Haf-
rannsóknarstofnununni og báð-
um hann aö gefa okkur og öðr-
um áhugasömum kræklingsát-
um góð ráð. Sagöi hann að er-
lendis væri yfirleitt talað um að
krækling mætti ekki tina nema i
mánuðum meö R í heitinu.
Þetta ætti þó ekki við hér.
Ástæðan fyrir þessu væri sú að
erlendis væri hætta á að svo-
kallaðir skorþörungar eitruðu
kræklingana, en kræklingarnir
nærastá þeim hluta úr sumrinu.
Þessir þörungar hafa aðeins
einusinnifundisthér i einhverju
magni og ekki er ástæöa til aö
óttast að þeir eitri kræklinginn.
„Hins vegar er best að tlna
kræklinginn snemma á vorin,
eða á haustin.en reyndar er allt i
lagi að tina hann allt sumarið. Á
vorin er hann feitur og góður og
einnig aftur i september og
október, þvi þá hefur hann
mikið æti” sagði Sólmundur.
Þeir staðir i nágrenni höfuð-
borgarsvæðisins sem best er að
tina krækling eru Hvalfjörður
og er þá best að fara að Hvita-
nesbryggjunni (gömlu
herskipabryggjunni) og tina þar
undir og á stöplunum. Þá er
einnig ágætt að tina krækiing á
leirunum norðan við
Garðskagavita. Hvitanesið er
sem kunnugt er fyrir innan
Kjósina.
Strætisvagnar eru
ekki fyrir alla
Strætisvagnar Reykjavikur
eru léleg þjónustustofnun fyrir
barnafólk, en barnafólk verða
flestir einhvern tima og einmitt
fólk með börn hefur oft mesta
þörf fyrir að nota þessa þjón-
ustu. Það eru mörg ár siðan ég
byrjaði að rexa undan þvi að
ekki væri hægt að fara með
vagna og kerrur i strætisvagna,
eins og hægt er i öllum sæmilega
siðmenntuðum þjóðfélögum, og
erum við vist eina Norðurlandið
sem ætlast til að fólk arki með
barnavagna og kerrur hvert um
bæ sem er eins og veðráttan er
nú lika geðfelld hér á stundum.
Nú hélt ég að búið væri að bæta
úr þessu, þvi fólki i Breiðholti
var bent á að það mætti fara
með litla vagna og kerrur i
vagnana. Ég hringdi nú samt til
vonar og vara áður en ég bjó allt
liöið upp i bæjarferð og mér var
sagt að allt væri I lagi með að
fara með vagna, svo fremi sem
þeir væfi ekki þeim mun stærri.
En þegar I vagninn kom var úti-
lokað að koma vagninum, sem
er mjög litill inn og fannst bil-
stjóranum reyndar engin
ástæða til að fara með barna-
vagna i strætisvagn. Þetta væri
svo óþægilegt á annatimum fyr-
ir farþegana. Þetta er svo sem
ekkert nýtt hér á Islandi. I öllu
hjalinu um börn og húsmóður-
starf er litiö á það sem sjálf-
sagðan hlut að þeir sem gæta
ungbarna séu innilokaðir frá
samfélaginu og komist ekki
spönn frá rassi nema i einkabil.
Skyldi ekki lika vera óþægilegt
fyrir t.d. einstæðar mæður aö
komast heim tii sin á annatim-
um með börnin? Hvernig eiga
þær að komast með börnin i og
úr gæslu? í leigubil kannski?
Ekki þarf nema eitt handtak til
að bæta úr þessu ástandi, járn-
ráin sem er I dyrunum þarf að
vera aðeins lengra til hægri eða
vinstri, þá er hægt aö komast
inn öörum megin við hana. Eins
og sakir standa er aðeins hægt
að koma allra minnstu kerrun-
um inn, og börn i kerru er hvort
eð er hægt að fara með á hand-,
leggnum.
Þess má geta að i vagninum
var aðeins einn farþegi. Og svo
er kvartað undan lélegri nýt-
ingu strætisvagnanna og að það
þurfi að hækka fargjöldin. Gott
og vel, — ég ætla mér að
minnsta kosti ekki að nýta mér
þessa „þjónustu” I bráð.
opnar, þvi þá eru likur á að fisk-
urinn sé þegar dauður og jafn-
vel farinn að skemmast.
Til að sannreyna nú gæöi
islenska kræklingsins brá ég
mér upp i Hvalfjörð einn
rigningarmorguninn. Rétt er aö
benda á að ef fólk fer inn á fjör-
ur sem eru á landsvæði bænda,
er auðvitað sjálfsagt aö biðja
um leyfi. En athugið vel hven-
ær fjara er, áður en þið leggið af
stað þvi annars er eins vist að
þið sjáið ekkert! Við tindum
nokkra plastpoka af kræklingi á
örstuttri stundu. Þar sem eru
t.d. tréstólpar (bryggjur) sest
kræklingurinn á stólpana, en
annars er hann oft falinn ofan i
sandinum og best er að fara sem
lengst út. Kræklingurinn er i
litlum klösum og hanga gjarnan
við hann steinar, þari og fleira.
Reynið að taka ekki minnsta
kræklinginn. Reyndar var
kræklingurinn sem við tindum
fremur smár, en hann er sist
verri, en mun ódrýgri. Siðar i
sumar og haust verður krækl-
ingurinn mun stærri. Engin sér-
stök áhöld þarf til að tina hann
og öllu fljótlegri og einfaldari
aðferð til að ná sér i matarbita
er tæpast hægt að hugsa sér.
Þegar heim var komið var
tekið til við matseldina, eftir að
búið var að bursta kræklinginn
vel úr köldu vatni. Ekki má nota
heitt vatn við að þvo hann, en
ágætt að bursta með virbursta.
Lög til að sjóða kræklinginn
(og sem einnig er súpa) gerðum
við úr eftirfarandi:
vatn (svo að tæplega nær yfir
alla kræklingana i pottinum).
Svört piparkorn
Ný sólselja (dill)
Ný steinselja
Lárviðarlauf
Rauður pipar (þurrkaður).
Nýr hvttlaukur
Nýr laukur
Nokkrir negulnaglar
Súputeningur úr grænmeti
(má vera duft)
Hvítvinsedik
örl. sykur.
Nokkur kúmenkorn
Athugið að setja ekki salt i
vatnið og notið kryddið eftir
smekk
Ekki þarf nauðsynlega að
nota öll þessi efni i löginn.
Einnig má nota t.d. graslauk
eða annað nýtt grænmeti. í stað
hvitvinsediks nota margir hvit-
vin, en edikið eykur geymslu-
þolið og má geyma kræklingana
i þessu soði á köldum stað með
loki yfir. Þetta var satt að segja
ákaflega bragðgott og krækling-
urinn fór fram úr öllum vonum.
Hann er aðeins soðinn i örstutta
stund og siðan borinn fram i
skelinni og súpan borðuð með.
Vonandi verða fleiri til að reyna
islenska kræklinginn nú með
haustinu, þegar hann verður
orðinn stærri og jafnvel enn
betri en nú.
Gerfi-
efni
— Hvers vegna er svona erfitt
að fá föt, t.d. sokka og náttföt úr
ekta efnum, t.d. bómull eða ull?,
spyr S.R.. Fólk er ótrúlega
ónæmt fyrir þvi hvort það kaup-
ir ekta vöru eöa óekta, þvi mun-
urinn á t.d. bómull og næloni i
nærfötum eða náttfötum er svo
mikill, að maður furðar sig á þvi
að nælonið skuli yfirleitt seljast.
Þeir sem á annað borð hafa
komið augá á þetta, geta alls
ekki sofið i nælon náttfötum og
margir hafa reyndar ofnæmi
fyrir gerfiefnum. Nærföt úr
gerfiefnum eru miklu kaldari i
kulda og heitari i hita en t.d.,
bómullarnærföt og sama er að
segja um sokka. A ungbörn er
t.d. tæplega hægt að nota gerfi-
efni, amk. ekki næst þeim, þvi
þau verða kaldsveitt i þeim.
Samt er nær ógerningur að fá
t.d. bómullarsokka á börn nú
orðið. Og i stað gömlu og góðu
ullarbolanna eru nú seldir dral-
on eða akrýl bolir sem gera
hvergi sama gagn og ullin.