Þjóðviljinn - 26.08.1976, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. ágúst 1976
DJÖÐVIUINN
MÁLGAGN SÖSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR V
OG ÞJÓÐFRELSIS.
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraidsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
HVER BER ABYRGÐ A EYMDINNII GRIMSBY OG HULL?
1 fréttatima sjónvarpsins i fyrrakvöld
var birt viðtal við breska þingmanninn
John Prescott. Það var býsna fróðlegt að
hlýða á mál þessa breska þingmanns, sem
ekki hikaði við að lýsa þvi yfir, að Efna-
hagsbandalag Evrópu myndi tvimæla-
laust beita okkur islendinga alvarlegum
viðskiptaþvingunum ef islensk stjómvöld
stöðvuðu rányrkju breta á íslandsmiðum
þann 1. des. n.k., þegar núgildandi bráða-
birgðasamkomulag rennur út.
Þingmaðurinn breski, sem einnig á sæti
á sameiginlegu fulltrúaþingi landa Efna-
hagsbandalagsins tók fram, að ef is-
lendingar neituðu frekari samningum um
áframhaldandi veiðar breta hér, þá myndi
Efnahagsbandalagið taka upp fyrri tolla-
þvinganir gagnvart okkur á nýjan leik, og
var Prescott óspar á að minna á, að við
vestur-þjóðverja hefði verið samið til 1.
desember 1977, og taldi enga sanngimi, að
meina bretumað njóta a.m.k. sama „rétt-
ar.”
Þegar gengið var frá samningum við
breta i vor, var á það bent, að alvarlegasti
galli þeirra væri sá, að engin trygging
væri fengin fyrir þvi, að bretar hyrfu
endanlega af Islandsmiðum þann 1. des.
n.k. þegar bráðabirgðasamkomulagið
rennur út. Ýmsir þingmenn stjómar-
flokkanna ekki sist Framsóknarflokksins,
höfðu reyndar gefið um það mjög hátið-
legar yfirlýsingar siðustu dagana áður en
samið var, að án slikrar tryggingar kæmi
alls ekki til mála að semja. Þau orð og eið-
ar reyndust þó ekki skóbótarvirði þegar á
hólminn kom, þvi alls enginn úr þingliði
stjórnarinnar varð til að lýsa yfir and-
stöðu að samningum gerðum.
Af orðalagi samninganna og ummælum
ráðherra, ekki sist utanrikisráðherra og
sjávarútvegsráðherra er ljóst, að rikis-
stjórn íslands stefnir að þvi þrátt fyrir
allt, að ganga enn einu sinni til samninga
um áframhaldandi veiðar breskra togara
hér við land, og er fyllsta ástæða til fyrir
alla þá, sem telja meira en nóg komið af
rányrkju breta á íslandsmiðum að búa sig
i stakk til að gera það sem i þeirra valdi
stendur til að hindra nýja samningagerð
við Efnahagsbandalagið um veiðar breta.
Breski þingmaðurinn, John Prescott,
lýsti í islenska sjónvarpinu með átakan-
legum hætti ástandi atvinnumála i Grims-
by og Hull. Ekki skal hér dregið i efa, að
þær lýsingar séu nálægt lagi. Hitt má
þessi þingmaður vita að með vandamál
atvinnulifsins i Grimsby og Hull ber
honum að snúa sér til stjórnvalda i London
en ekki i Reykjavik. Það er ekki okkar
islendinga að leysa vanda atvinnulifsins i
Bretlandi. Sú tið ætti að minnsta kosti að
vera liðin, að bresk kratastjórn geti haldið
hlifiskildi yfir óhófssukki bresku yfir-
stéttarinnar, en telji sig ekki geta brauð-
fætt breskan verkalýð, nema með rán-
yrkju á auðlindum annarra þjóða og stór-
kostlegu arðráni erlendis i anda gamallar
og nýrrar nýlendustefnu.
Fyrir John Prescott, þingmann breska
Verkamannaflokksins, sem með völd fer i
London, væri það verðugt verkefni, að
draga nokkurn spón sem um munar úr
aski breskrar yfirstéttar til að tryggja
hagsmuni verkafólks og sjómanna i
Grimsby og Hull. Þar er af nógu að taka
fyrir „Verkamannaflokk”, sem ætlaði sér
að standa undir nafni, þvi að hvergi i
nálægum löndum eru andstæður auðs og
örbirgðar hrikalegri en einmitt i Bret-
landi, þrátt fyrir „verkamannastjórn”.
Nær væri fyrir „jafnaðarmanninn”
John Prescott að ráðast þar á garðinn,
heldur en vera að væla utan i okkur islend-
inga svo smánarlega sem bretar hafa
leitast við að grafa undan öllum lifs-
bjargarmöguleikum islensku þjóðarinnar
og gjöreyða fiskimiðum okkar.
Allir vita, hvað sjávarútvegurinn gildir i
þjóðarbúskap okkar islendinga, en það
virðist ekki vera vanþörf á að minna á það
einu sinni enn, að i breskum þjóðarbúskap
er þáttur sjávarútvegs aðeins i kringum
eitt prósent, og veiðar bretanna hér við
land, að sjálfsögðu svo smávægilegur
þáttur i þjóðarbúskap breta, að varla
verður með tölum talið, — minni en
svarar útgerð eins skips i búskap okkar
islendinga.
Nýlega hafa borist af þvi fréttir, að klak
hafi i ár lánast betur hjá þorski og fleiri
fisktegundum en siðustu árin. Vissulega
gefur slikt vonir um að takast megi með
skynsamlegum aðgerðum að byggja upp
islenska þorskstofninn á ný. Fyrir þvi er
þó siður en svo nokkur trygging, og fyrsta
skilyrðið er að mikils hófs verði gætt við
veiðar ókynþroska fisks á næstu árum. —
Af öllum þeím þjóðum, sem stundað hafa
veiðar á Islandsmiðum hafa bretar verið
verstir hvað smáfiskadrápið snertir.
Þannig komust fiskifræðingar að þeirri
niðurstöðu fyrir nokkrum árum, að þótt
bretar veiddu hér ekki þá nema 30% af
heildarþorskaflanum, þá veiddu þeir samt
um 50% einstakra þorska, vegna þess
hvernig þeir mokuðu upp ungviðinu.
Brýna nauðsyn ber til að bretum verði
gert ljóst nú þegar, að eftir 1. des. n.k. fái
enginn breskur togari að halda hér áfram
veiðum. Sú þróunaraðstoð, sem okkur
islendingum ber vissulega skylda til að
láta i té á næstu árum, á ekki að renna til
breta, þrátt fyrir Grimsby og Hull, heldur
þangað, sem þörfin er enn brýnni.
Lögleg fjársvik
Aö undanförnu hafa eðlilega
veriö miklar umræöur i dag-
blöðunum um ávisanasvindl.
Viröist nokkur hópur manna
hafa komistupp með þaö árum
saman aö svikja út úr banka-
kerfinu verulegar upphæöir án
þess aö greiöa af þeim vexti eöa
annan kostnaö meö þeirri ein-
földu aðferð að gefa út röö af
svokölluöum gúmmitékkum.
Jafnframt hefur heyrst aö i
tengslum viö slika starfsemi
hafi veriö stundaö okurlána-
brask. Hvort það á viö um um-
ræddan ávisanahring er ekki
vitaö né heldur yfirleitt hversu
þessum ávisanahringsem nú er
til athugunar i sakadómi hefur
veriö hagaö.
Eölilega hefur margt fróðlegt
komiö fram i umræöum siöustu
daganna. Fyrst ber aö nefna
þaö aöallirleggjast á eittum aö
fordæma þann verknaö sem hér
viröist vera á feröinni. En samt
hefur einn lögfræöingur, hæsta-
réttarlögmaöur raunar, vakiö
athygli á þvi aö ekki sé endilega
vist aö hér sé um lögbrot aö
ræöa: ávisanareglurhérséusvo
gloppóttarað alls ekkisé vistaö
lög hafi skýr ákvæði um svindl
af þvi tagi sem hér er til um-
ræöu. Vekur þaö óneitanlega at-
hygli á þvi hversu islensk lög-
gjafarstarfsemi er vanþróuö og
skammt á veg komin þegar slikt
svindl er unnt aö stunda árum
saman án þess aö fullvist sé aö
þar sé um lögbrot aö ræöa.
Kemur þaö þó engum á óvart aö
þess konar göt sé aö finna i
Islenskum lögum: undanfarna
daga hafa blöö einmitt ritaö
mikiö um þann löglega þjófnaö
sem tilteknum aöilum liöst and-
spænis skattheimtunni. Skatt-
svikin eru oft á tlöum lögleg —
og kannski ávisanasvindliö lika.
Þaö er þvi nauösynlegt —
hvaö sem kemur út úr rann-
sókninni á ávisanahringnum —
aö gera gangskör aö þvl aö
breyta löggjöfinni þannig aö
hún tryggi aö slik svikastarf-
semi fái ekki aö viögangast
stundinni lengur. Þangaö til
slikt gerist verður ávisana-
svindli, skattsvikum og þess
háttar fjárplógsstarfsemi hald-
iö miskunnarlaust áfram.
Einkagróðinn
og mannleg
verðmœti
Hitt mega menn gjarnan hafa
I huga aö svindl og braskaf þessu
tagi er aðeins rökrétt framhald
á þvl þjóðfélagi sem hefur
einkagróöann til vegs en traök-
ar á mannlegum verömætum.
Veröbólguæöið og neyslusýkin
hefur spillt þjóðfélaginu svo
mjög aö margur maöurinn
missir fótanna og verður
fórnardýr hins tryllta neyslu-
kapphlaups. Forsendur hins
spillta hugarfars og athafna
liggja þvi I þjóðfélagsgeröinni
sjálfri. Hitt er rétt, aö vökul viö-
leitni Eilmennings til þess aö
hefta braskarana getur haft
jákvæö áhrif og þaö er hægt aö
setja lög og reglur sem leggja
stein I götu brasklýösins.
Samkeppni
síðdegisblaðanna
í tengslum viö ávlsanasvindl-
iö og Geirfinnsmáliö svonefnda
hafa tiltekin blöö taliö sig sér-
staka málsvara réttlætisins:
þau heimta nöfn á borðið þegar I
staö.þausendastarfsmenn slna
I sakadóm til þess aö taka
myndir af þýskum rannsóknar-
manni og þau gera úlfalda úr
mýflugu I hvert skipti: ,,slá
upp” „fréttum” sem engar
fréttir eru — allt er þetta gert
undir þvi yfirskini aö blööin séu
aö veita aöhald. Þaö er vissu-
lega rétt aö blöðin eiga aö veita
aöhald, en þau mega ekki nota
sér sóöamál til þess aö auka
sölu sina á þann hátt sem síö-
degisblööin hafa gert. Sannleik-
urinn er sá aö samkeppni síö-
degisblaöanna hefur afskræmt
allt þaö sem kallaö hefur veriö
aöhald fjölmiöla: samkeppnin
hefur gengiö út i tryllingsleg-
ustu öfgar og mætti nefna mörg
dæmi um þaö — einnig úr þeim
alvarlegu sakamálum sem hér
eru efst á baugi.
Höfundur þessa pistils telur
aö blöö eigi aö veita opinberum
aöilum og einkaaöilum aöhald:
það er lýöræöisleg skylda blaö-
anna. Hitt er augljóst aö blöö
mega ekki ganga svo fram i
þessu að vinnubrögöin beinllnis
spilli fyrir rannsókn málsins.
Þekkt eru erlend dæmi þar sem
sóöaleg „fréttamennska” hefur
eyöilagt mannorö fólks, sem
ekkert hefur til saka unniö. Sem
betur fer hafa islendingar verið
lausir viö blaðamennsku af
þessutagi —en „Springer”-stíll
síödegisblaöanna kemur
Islenskri blaöamennsku á nýtt
stig, lægra stig. Gróöakeppnin
er þeirra leiöarljós — skltt meö
mannleg verömæti.
Þau stóru sakamál sem al-
menningur ræöir mest um þess-
ar mundir ber aö rannsaka
STRAX og undanbragðalaust.
Allur seinagangur er til ills — en
ofstopablaöamennska hjálpar
ekki til viö lausn málanna.
Kaupfélögin
innheimta
Fyrir nokkru var þaö játaö i
Tlmanum aö Samband Isl. sam-
vinnufélaga og kaupfélögin
styrktu Timann meö styrktar-
auglýsingum istórum stil. Þetta
hefur lengi legiö fyrir — en ald-
rei fyrr veriö játaö I Timanum.
Þessa misnotkun framsóknar-
manna á samvinnuhreyfingunni
ber að fordæma.
Hitt er og fróölegt þegar
kaupfélögin um land allt eru
gerö aö einskonar innheimtu-
deildum fyrir Timann. Gott
sýnishorn af þess háttar fram-
feröi birtist I Alþýðublaöinu um
daginn. Þar er ársáskrift aö
Tlmanum tekin af reikningi við-
skiptamanns kaupfélags nokk-
urs. —s.
Úrklippa úr Alþýöublaöinu.