Þjóðviljinn - 15.03.1977, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 15. mars 1977
Sveitarfélögin hafa ekki bolmagn
til aö byggja dvalarheimili aldraðra
Ríkið greiði á ný
þríðjung kostnadar
Vinstri stjórnin tók upp þá
regiu á sinum tima aö rikiö skyidi
greiöa þriöjung byggingar-
kostnaöar dvalarheimila fyrir
aidraöa. Hægristjórnin felldi
þessar reglur úr gildi haustiö
1975. Hefur þessi afstaöa hægri-
stjórnarinnar vaidiö mikilii ó-
ánægju og erfiöleikum um allt
land og hefur dregiö úr þeim
áhuga sem áöur var á byggingu
þessara stofnana þar sem
sveitarfélögin hafa ekki bolmagn
til þess aö standa undir þeim.
Þess vegna hefur komið fram á
alþingi frumvarp til laga um að
þessum reglum veröi brey tt á ný i
sama horf og vinstristjórnin við-
hafði. Flutningsmenn þess frum-
varps eru tveir þingmenn
Alþýðuflokksins, Benedikt
Gröndal og Sighvatur Björgvins-
son.
Frumvarp þeirra hefur nú sætt
meðferð i heilbrigðis- og félags
málanefnd deildarinnar. Skilaði
nefndin tveimur álitum: Þrir
menn, sem kölluðu sig meiri-
hluta, lögðu til að frumvarpiö yrði
fellt vegna þess að lögin um
kostnaðarskiptingu milli rlkis og
sveitarfélaga eru i endurskoðun.
Þessir þrir þingmenn eru
Guömundur H. Garöarsson (S),
Þórarinn Sigurjónsson (F) og Jón
Skaftason (F). Tveir nefndar-
menn, Ragnhildur Helgadóttir
(S)og Sigurlaug Bjarnadóttir (S)
voru fjarstaddar afgreiöslu máls-
ins í nefndinni. Þær fluttu svo
ásamt Pétri Sigurðssyni tillögu
um að málinu yrði visaö til rikis-
stjórnarinnar.
Umræður um mál þetta fóru
fram á fundi neðri deildar á miö-
vikudag. Mælti Siguröur
Magnússon fyrir áliti þeirra
Karvels um að samþykkja bæri
frumvarpið og lög vinstri-
stjórnarinnar frá 1973 þar með
vakin til lifsins á ný. Jón Skafta-
son (F) mælti fyrir áliti
þremenninganna og lagði til að
frumvarpið yrði fellt. Benedikt
Gröndalf A) svaraði ræðu Jóns og
gagnrýndi þremenningana fyrir
álit þeirra. Gunnlaugur Finnsson
(F) tók hins vegar i sama streng
og „meirihlutinn” i heilbrigðis-
og félagsmálanefnd, kvað aöeins
blæbrigöamun á þvi hvort frum-
varp væri fellt eða þvi visaö til
rikisstjórnarinnar.
„Lekahrip” frá 1975
GiisGuömundsson tók tilmáls.
Hann vék fyrst að þvi, að hann
þingsjé
taldi óeðlilegt að þrir menn af sjö
nefndarmönnum kölluðu sig
meirihluta. Beindi hann þvi til
þingmanna og starfsmanna
alþingis að koma i veg fyrir að
slikt endurtæki sig.
Gils gagnrýndi þá vanhugs-
uöu skyndibreytingu sem gerö
var á skiptum milli rikis og
sveitarfélaga rétt fyrir jólin 1975
á algerum handahlaupum, eins
og þingmaðurinn orðaöi það.
Kvað hann frumvarpið frá 1975
hafa verið illa Undirbúið og flestir
alþingismenn hefðu raunar viður-
kennt það, ef ekki i ræöustól á
alþingi, þá i einkaviötölum.
Vitanlega átti að halda áfram
þeim stuðningi sem rikið hafði
tekið upp við byggingu dvalar-
heimila aldraðra, en leggja um
leið áherslu á að móta skynsam-
lega heildarstefnu I þessum mál-
um.
Gils fagnaði þvi að Pétur
Sigurösson (S), sem talaði fyrr I
umræðunni lýstiþví yfir,aðþaö að
kippa slikum málum gersamlega
úr tengslum við rikið og gera ekk-
ert i staðinn hafi verið fljótfærni
og algerlega rangt. Pétur lýsti þvi
i rauninni stuðningi við þetta
frumvarp.
Gils kallaði lögin frá um jólin
1975 „lekahrip”. Ég á hér
ekki einasta við elliheimilismál-
in, sagði þingmaðurinn, heldur
mörg önnur,til dæmisþá forsmán
hvernig farið hefur verið meö al-
menningsbókasöfnin, og ég vil
nota þetta tækifæri eins og hver
önnurtilað lýsa þvi yfir,að það er
alþingi og rikisstjórn þeirri, sem
ber ábyrgð á þvi,til hinnar mestu
vansæmdar.
Þetta frumvarp um þátttöku
rikisins I byggingu dvalarheimila
aldraðra á að samþykkja, sagði
þingmaðurinn að lokum.
Sigurlaug Bjarnadóttir (S) og
Ragnhildur Helgadóttir (S) lýstu
þvi yfir að þær vildu ekki fella
frumvarpið, heldur visa þvi til
rikisstjórnarinnar.
Benedikt Gröndal kvaö grund-
vallarmun á þvi hvort slfku máli
væri visað til rikisstjórnar eða
það fellt. Hvernig myndi nefndin
sem endurskoðar nú verkefna-
skipti rikisins og sveitarfélaga,
túlka það ef alþingi felldi frum-
varpið? Gæti hún ekki litið á það
sem andstöðu alþingis? Allt
annað mál væri ef frumvarpinu
yrði visað til rikisstjórnarinnar,
sagði Benedikt Gröndal.
Engin hindrun
Svava Jakobsdóttirtók til máls.
Minntist hún fyrst á það sem
fram kom i ræðu Ragnhildar
Helgadóttur, að lögin frá 1975 um
niðurfellingu aðstoðar rikisins viö
byggingu dvalarheimila aldraðra
hefðu orðið til góðs vegna þess að
sveitarfélögin heföu siðan fremur
kosið að byggja smáibúðir fyrir
aldraða.Kvaöst Svava vilja leið-
rétta þennan misskilning; lögin
um dvalarheimili aldraðra hefðu
á engan hátt hindrað það að
einnig yrði reistar ibúðir fyrir
aldraða. Vitnaði Svava I lögin
máli sinu til stuönings: „Dvalar-
heimili fyrir aldraöa eru ætluð
öldruðu fólki, sem ekki þarfnast
vistunar á sjúkrahúsi. Dvalar-
heimili aldraðra getur jöfnum
höndum veriö ætlað til dagvist-
unar sem fullrar vistunar. Ibúðir
fyrir aldraða geta verið hluti
dvalarheimilis.”
Vinstristjórnin gerði þannig ráð
fyrir þvi,að tekið yrði fyllsta tillit
til þessara þriggja „lifsforma.”
Þar voru þvi lögin til stuðnings
fremur en hitt.
íhaldsstjórn skerðir
framlög til félags- og
menningarmála
Að baki breytingunum 1975 lá
engin stefna um þaö hvað væri
rétt að rikið sinnti og hverju
sveitarfélögin. Að baki lá
einungis að skera niður útgjöld
rikisins og' það var engin tilviljun
hvaða málaflokkar voru þá teknir
fyrir. Það voru tekin fyrir félags-
og menningarmál. Sú stefna sem
lá þarna að baki var einfaldlega
stjórnarstefnan. og þarna tog-
Benedikt
Jón
Ragnhildur
Sigurður
Pétur
Gils
Siguriaug
Ólafur
uðust á andstæö sjónarmið
félagshyggju og ihalds. Málið er
nú svo einfalt að þegar skera þarf
niður útgjöld rikisins. þá fer
Ihaldsstjórn alltaf I það að skera
niður til félagslegra verkefna eða
til menningarmála. Það var
engin önnur stefna sem lá að baki
þessari breytingu
íhaldsmaður talar
Ólafur G. Einarsson (S) flutti
ræðu þar sem hann varði i llf og
blóð lögin frá 1975, sem kölluð
hafa verið „bandormurinn”
vegna þess að i þeim fólst
breyting á mörgum óskyldum
lagabálkum, sem þó snertu yfir-
leitt allir afskipti rikisins af
félagsmálum. Hann gagnrýndi
málflutning Gils Guðmundssonar
varðandi almenningsbókasöfnin
og hvatti almennt til þess að
i dregið yrði sem allra mest úr
rikisafskiptum en að málefnin
yrðu I staðinn færð yfir til sveitar-
félaganna.
Gils Guömundsson svaraði
þingmanninum. Hann sagði eitt-
hvað á þessa leið:
Það er farið að koma manni á
óvart þegar ihaldsmenn hér á
þingi tala eins og ihaldsmenn,
segja það sem þeir meina. En
þetta gerir Ólafur G. Einarsson
amk. örðu hverju. Ég komst
þannig að orði einhvern tima að
gefnu tilefni að skoðanir hans i
þvi máli sem þá var á dagskrá
virtust hafa mótast einhvern
tima fyrir fyrra strið. Siöan leiö-
rétti ég og taldi þaö ofsagt; skoð-
anir hans hefðu liklega mótast á
árunum 1923-1924 á timum Jóns
Þorlákssonar. Nú finnst mér
stundum þegar hann er að tala i
öðrum málum, að ég ætti eigin-
lega aö taka þessa leiðréttingu
aftur, því að flestar skoðanir
hans, amk. þegar hann talar eins
og hann meinar, sem hann gerir
stundum og oftar en ýmsir aðrir,
virðast vera mótaðar fyrir fyrra
strið.
Foreldri bandorms
I hvert skipti sem minnst er á
„bandorminn” frá 1975 kemur
þessi þingmaöur i pontu. Ég fer
að imynda mér að hann hafi
þarna eitthvaö nærri komið, þvi
að þaö er ekki annað að heyra en
þetta sé eins og móðir aö ver ja af-
kvæmisitt. Og það vita nú allir að
þegar vandræðabörnin eiga i hlut
þá eru foreldrarnir viðkvæmastir
og svo virðist vera um þennan
þingmann, þegar fariö er að vikja
að þessari handaskömm sem þeir
stjórnarþingmenn smþykktu rétt
fyrir jólin 1975.
Bókasöfnin
Ólafur G . Einarsson geröi mjög
litið úr þvi, aö lögin um al-
menningsbókasöfn hefðu i
rauninni haft nokkurt gildi. Þaö
hefðu verið svo litlir fjármunir
sem til þeirra var varið. Ég full-
yrði að á fyrstu árum þeirra laga
gerðu þau stórmikið gagn. Gall-
inn á lögunum var hins vegar sá
að framlagið var bundið við
krónutölu og þess vegna var oröið
mjög brýnt að endurskoða þessi
lög. En það var ekki gert þannig
að þau hefðu jákvæð upp-
byggingaráhrif á bókasöfnin; þaö
hefur að visu verið samið frum-
varp sem er að mörgu leyti ágætt
en þvi miður var alltof lengi að
velkjast hér á alþingi og hjá fyrri
stjórn og siðan þessari rikis-
stjórn. En þvi þarf að breyta, þvi
þarna var skorið á og ákveðið.að
sveitarfélögin skyldu sitja uppi
með þaö sem þau vildu gera 1
bókasafnsmálum, rikið skyldi þar
hvergi nærri koma. Svo er ólafur
G.Einarsson hissa á þvi að þegar
bókasafnsmenn þinga þá hafi þeir
verið svo vitlausirað vera á sama
máli og Gils Guðmundsson,
semsé að það hafi verið skyssa að
afnema þessi lög!
— Atkvæðagreiðsla fór ekki
fram um frumvarpið um dvalar-
heimili aldraðra.
Frá Búnaðarþingi
Raforka til allra landsmamia
1 tilefni af erindi frá Búnaðar-
sambandi Austur-Húnvetninga
um orkumál i dreifbýli og erindi
allsherjarnefndar þingsins um
rafmagnsmál samþykkti Bún-
aöarþing svofeilda ályktun,
Raforkumál.
Búnaöarþing minnir enn á
þau sjálfsögðu réttindi, að allir
landsmenn, án tillits til búsetu,
fái rafmagn frá orkuverum
rikisins eða öðrum opinberum
raforkufyrirtækjum. Þingið
leggur áherslu á, að gerö veröi
áætlun um rafvæðingu allra
býla, sem ekki eru enn komin á
framkvæmdaáætlun.
Jafnframt beinir þingiö þeim
tilmælum til landbúnaöarráð-
herra, að hann hlutist til um, að
athugun þeirri, sem nú er unniö
að á vegum landbúnaöarráðu-
neytisins varðandi nýtingu raf-
orku i þágu landbúnaöarins,
verði hraöað eftir þvi, sem tök
eru á, og þessi athugun beinist
m.a. að eftirfarandi:
1. aukinni flutningsgetu
dreifilina og breytingu á einfasa
rafmagni i þrifasa rafmagn.
2. að mæla sérstaklega og
lækka I veröi þá raforku, sem
notuö er til búrekstrar, þar sem
ekki er markmæling.
3. að raforka til almennra
nota verði seld á svipuðu verði
til allra landsmanna.
4. auknum möguleikum til
kaupa á raforku eftir markmæl-
ingu.
5. aö fastagjöld af rafmótor-
um, sem notaöir eru til að knýja
súgþurrkunarblásara, lækki
sem svari þvi, að það greiöist
aðeins I 3-4 mánuði árlega.
6. að raforka til heykökugerð-
ar og graskögglaframleiðslu
verði seld á sama verði og raf-
orka til Aburðarverksmiðjunn-
ar.
7. hvort hitadælutækni verði
komið viö til hitunar á lofti við
súgþurrkun.
8. öðrum nýungum, sem spar-
að geta orku og minnkaö oliu-
notkun viöupphitun ibúðarhúsa i
sveitum og sparaö þannig
erlendan gjaldeyri.
—mhg