Þjóðviljinn - 15.03.1977, Qupperneq 8

8 SIÐA — ÞJ6ÐVILJINN Þriftjudagur 15. mars 1977
| Ráðstefna i Vestur-Berlín:___
Um kjör og rétt evr-
ópskra rithöfunda
Um miðjan f ebrúar var
haldin í Vestur-Berlín
ráðstefna fulltrúa rithöf-
undasamtaka þeirra
Evrópulanda, sem aðild
eiga að Evrópuráði, en
undir þess hatti var
saman safnast. For-
maður rithöfundasam-
bandsins Sigurður A.
Magnússon, sótti ráð-
stefnuna af Islands hálfu
en hún fjallaði um efna-
hagslega og félagslega
stöðu rithöfunda í
markaðsbúskap.
Þar undir falla framsöguræð-
ur og umræða um ritlaun og höf-
undarétt, tryggingar, málfrelsi,
áhrif fjölmiðla, útgáfuhætti og
annað þessháttar.
Menn skiptust á upplýsingum
um löggjöf, félagsmál og annað
sem að rithöfundum snýr, sagði
Sigurður i stuttu viðtali viö
Þjóðviljann.
Þótt norðurlandarithöfundar
telji sig eiga margan vanda
óleystan, þá kemur það I ljós að
ástand I Danmörku, Noregi,
Sviþjóð er furðu gott miöaö við
það sem gengur og gerist i öðr-
um Evrópulöndum — meira að
segja Frakklandi og Vestur-
Þýskalandi, að ekki sé talað um
þau lönd sem sunnar liggja.
Mesta athygli vakti hið sænska
fyrirkomulag, þar sem starfs-
styrkir, útgáfustyrkir, bóka-
safnafé ofl. verður rithöfundum
drjúg fjárhgsleg aöstoð.
Einokun fjársterkra.
Margir voru hræddir við vissa
þróun til einokunar sem er að
gerast i útgáfustarfsemi. Nokk-
ur stór forlög eru smám saman
að ýta hinum smærri út af
sviöinu, og þessi stóru forlög
veðja á örfá fræg nöfn. Lítið
verður til mótvægis þessari þró-
un, til dæmis veita bókasöfn
ekki þann stuöning sem þekkist
á Norðurlöndum, ekki slst i
Noregi, þar sem föst innkaup
bókasafna er höfundum drjúgur
stuðningur.
Þaö vakti nokkra athygli
þegar ég skýrði frá þvi, að hjá
okkur væru við lýði höfundalög
sem banna höfundum aö selja
sinn höfundarrétt — þeir geta
aðeins seit útgáfurétt. Vegna
þess, aö viða annarsstaðar
tiökast þaö, að verk eru keypt til
allra þarfa ef svo mætti segja,
kaupendur fara með þau rétt
eins og þeim sýnist. Hinsvegar
vakti það undrun og hneykslun
þegar ég gat þess að hér væri
enn við lýði 20% söluskattur á
bókum.
Þegar rætt var um afskipti
stjórnmálamanna af fjármálum
rithöfunda létu t.d. danir í ljós
áhyggjur af hinum glistrupska
anda sem vill skera niður
„ómagastyrki” til skrifandi
manna. Ég gat þó getið þess i
þvi samhengi, aö hér hjá okkur
væri um jákvæða þróun að
Sigurður A. Norðurlönd fengu
heldur góða einkunn.
ræða, þar eð samtök rithöfunda
sjálfra en ekki þingkjörnir aðil-
ar hefðu yfir rithöfundasjóði að
segja.
Ritskoðun.
Þegar rætt var um ritskoðun,
beina og óbeina, létu menn fyrst
og fremst uppi áhyggjur af
þeirri hættu sem fælist I áhrif-
um fjársterkra aðila á bókaút-
gáfu. Þau höfundaforlög sem
rekin eru á Norðurlöndum,
sjálfsútgáfa islenskra höfunda,
og áðurnefnd bókakaup norskra
bókasafna þóttu, hvað með sin-
um hætti, vinna gegn rit-
skoðunarmöguleikum hinna
fjársterku.
Að þvi er varðar beina rit-
skoðun ér Tyrkland mjög illa
statt og hafa rithöfundar þar
mátt sæta ýmsum kárinum af
hálfu stjórnvalda. Fram kom
tiilaga um að lýsa stuðningi við
aðstandendur Mannréttinda-
skrár 77 i Prag, en fulltrúar
þriggja landa komu i veg fyrir
að svo yrði gert. (Finnlands,
Portúgals — og Tyrklands).
Hinsvegar var samþykkt
almenn áskorun um að virt séu
ákvæði þau sem felast i
Helsinkisáttmálanum.
Þýöingar.
Þetta var sem sagt kynn-
ingarráðstefna, en upp úr henni
er liklegt að til verði ný Evrópu-
samtök rithöfunda. Næsta ráð-
stefna verður haldin á ítallu og
mun þá einkum fjallað um
þýðingar. Þau tiðindi sem við
gátum sagt af norræna þýðinga-
sjóðnum þóttu merkileg og
eftirbreytniverð. Höfundar frá
minni málssvæðum — t.d. hol-
lendingar og flæmingjar i
Belgiu, höfðu heldur sorglega
sögu að segja af þýðingarmál-
um, en látnar voru I ljósi vonir
um að Evrópuráðiö, sem var
okkar húsráðandi, gæti lagt hin-
um minni málssvæðum lið með
fyrirgreiðslu við þýðingar. áb.
Búnaðarþing
Vill vegatoU af
brautaumferð
Frá Búnaöarþingi:
Framleiðsla
á fitustaðl-
aðri mjólk
Ot af erindi Egils
Bjarnasonar um athugun
á vegaáætlun 19/7-1980 og
erindi ölvis Karlssonar
um umferðabrautir um
lönd bújarða og há-
spennulagnir um sveitir
landsins samþykkti
Búnaðarþing eftirfarandi
ályktun:
1. Búnaðarþing beinir þeirri
eindregnu áskorun til sam-
gönguráðherra að hlutast til
um, að tekinn verði upp vega-
tollur af umferö um stofnbrautir
út frá Reykjavik og afla þannig
árlega tekna til vegasjóðs, er
nemi alltað 200 millj. kr., miðað
við núgildandi verðlag.
Fé þessu verði fyrst og fremst
varið til að greiða kostnað við
lagningu varanlegs slitlags á
stofnbrautir.
Jafnframt verði f járveitingar
til þjóðbrauta auknar tilsvar-
andi.
Þá leggur þingið áherslu á, að
samgönguráðherra hlutist til
um, að eftirfarandi atriöa veröi
vandlega gætt:
1. að vali vegastæða um lönd
bújarða verði hagaö þannig, að
veglagningin valdi sem
minnstum óþægindum viö notk-
un landsins.
2. að landeigendur og hlutað- .
eigandi héraðsráðunautar fái
frá upphafi að fylgjast með
athugunum á vegastæðum og
endanlegu vali á þeim.
3. að settir verði gangar undir
fjölfarna vegi þar sem daglega
þarf að sækja yfir meö búfé og
ökutæki.
4. að samræmi riki varðandi
bótagreiðslur til landeigenda
fyrir land undir vegi og efnis-
töku.
II. Búnaðarþing beinir þeim
eindregnu tilmælum til orku-
ráðherra, aö hann hlutist til um,
að settar verði reglur I samráði
við Búnaðarfélag Islands um
bótagreiðslur vegna lagningar
háspennullnu um sveitir lands-
ins hliðstætt þvi, sem nú á sér
stað hjá Vegagerð rikisins
vegna vegalagninga.
Búnaðarþing felur stjórn
Búnaöarfélags tslands að fylgja
máli þessu eftir.
1 greinargerð segir:
A Alþingi þvi, sem nú situr,
voru gerðar nokkrar breytingar
á vegalögum. Þjóðvegir eru nú
flokkaðir i þrjá flokka, þ.e.
stofnbrautir, þjóöbrautir og
þjóðvegi I þéttbýli. Til stofn-
brauta teljast nú þeir vegir, sem
áður heyröu til hraðbrautum og
þjóðbrautum, auk tveggja vega,
sem áöur tilheyrðu landsbraut-
um. Til þjóöbrauta teljast nú
þeir vegir, sem áður tilheyröu
landsbrautum, með þeirri
undantekningu, sem áður er
getið.
Lengd vega I hverjum flokki
stofii-
1. jan. 1977 er sem hér segir:
Stofnbrautir........3.756.3 km.
Þjóðbrautir.........4.709.4 km.
Þjóðvegir I þéttbýli ... 131.3 km.
Samkvæmt þingsályktunar-
tillögu um vegaáætlun fyrir árin
1977-1980 eru fyrirhugaðar fjár-
veitingar til nýrra þjóðvega
sem hér segir:
Ljóst er, að fjárveitingar til
þjóðbrauta eru aðeins um 1/5
hluti af fyrirhuguðum fjárveit-
ingum til nýrra þjóðvega á
næstu 4 árum en þjóðbrautir eru
um 55% af lengd vegakerfisins.
Þvi telur Búnaðarþing mjög
brýnt að auknu f jármagni veröi
beint til þjóðbrautanna.
Fyrir búnaðarþingi iá erindi
um sölu neyslumjólkur með
stöðluðu fitumagni, flutt af
Jósep Rósinkra nssyni.
Búnaðarþing afgreiddi erindið
með svofelldri áiyktun:
Búnaðarþing ályktar að beina
þvi til Framleiðsluráös land-
búnaðarins, að það beiti sér
fyrir þvi, að hafin sé framleiðsla
á fitustaölaðri mjólk, enda náist
samkomulag irnan Sexmanna-
nefndar um að söluverð slikrar
mjólkur verði ákveöiö hið sama
og verð á venjulegri nýmjóik
eða sem næst þvi.
1 greinargerð segir:
A undanförnum árum hefur
orðið mikil og jákvæð þróun
hérlendis I vinnslu á mjólkur-
vörum. Má I þvi sambandi
nefna mikla fjölbreytni I osta-
gerö o.fl. Skapast hefur aukið
vöruval, sem mælst hefur vel
fyrir hjá neytendum, svo sem
sala á þessum vörum sýnir.
Ástæða er til aö fagna þessari
þróun en minnt jafnframt á, að
vel sé staðið á verði i þessum
málum og aö aðilar mjólkur-
iðnaöarins séu meö opin augu
fyrir öllum nýungum. Stóraukin
sala á undanrennu hin siðari ár
bendir ótvirætt til þess, að
neytendur óski gjarnan eftir
mjólk meö minna fituinnihaldi
en venjuleg nýmjólk hefur.
A Norðurlöndum er á markaði
mjólk meö mismunandi fitu-
innihaldi og I Danmörku hefur
verið staðnæmst við mjólk með
fituinnihaldinu, 5%, svokallaða
léttmjólk. Er sá staðall talinn
heppilegur, m.a. vegna þess, að
ekki þarf að vitaminbæta mjólk
með fituprósentu niður aö þeim
mörkum. Rétt væri, ef á annað
borð yrði tekin upp framleiðsla
hérlendis á fituskertri mjólk,
að styöjast við reynslu norður-
landabúa I þeim efnum.
Astæða er til þess að leggja
áherslu á, að samkomulag yröi
að nást um svipaö verð á fitu-
skertri mjólk og á nýmjólk.
Mætti e.t.v. nota það fjármagn,
sem þannig fengist, til aö
greiða niður smjör, en
framleiðsla þess mundi nokkuö
vaxa vegna þeirrar
umframfitu, sem fengist viö
fituskerðingu mjólkurinnar.
—mhg
1977 1978 1979 1980
miilj. millj. millj. millj.
Stofnbrautir 1820 2050 1990 1967
Þjóðbrautir 400 450 450 450
Giriingar og græösla 40 60 60 60