Þjóðviljinn - 16.03.1977, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 16. mars 1977 ÞJöÐVILJINN — SIÐA 5
Raunsæisblær Straumrofs kemur vel fram I stássstofustil leikmyndarinnar Hér sjást Jón Sigurbjörns-
son og Ragnheiður Steindórsdöttir i hiutverkum sinum.
Ég var á frumsýningu 1934, segir Ragnar i Smára við vin sinn Hall-
dór Laxness, og þar sátu menn ýmist með samanbitnar varir eða
klöppuðu ákaflega. (Ljósm.: C.E1)
Þaö er nær þvi að vera eins og
ýmis gömul ævintýri, bætti nú
Halldór við. Kannski likast
Mjallhvit — stjúpuævintýri.
Móðir sendir dóttur með veiði-
mönnum til að láta drepa
hana. Þ>ó er Mjallhvit mildari
saga af þvi að þar er móðirin
stjúpa.
Straumrof merkir þaö sem nú
kallast yfirleitt skammhlaup og
i leikritinu verður myrkvun i
tvennum skilningi. Verkið er
raunsætt og byggist mjög upp á
innri spennu.
Þegar leikritið var sýnt fyrir
43 árum olli það talsverðu
fjaðrafoki i bænúm og sýningar
urðu ekki nema fimm. Gagn-
rýnendur spurðu hvort hér væri
farið af stað til að grafa undan
islensku heimilislifi. Leikstjóri
var þá Gunnar Hansen, en aðal-
hlutverk léku Brynjólfur Jó-
hannesson, Soffia Guðlaugs-
dóttir, Nina Stefánsson, Indriði
Waage og Þorsteinn ö. Stephen-
sen. Svo skemmtilega vill til að
þá lék Pétur Pétursson þul i út-
varpi og talaði þá i lúður að
tjaldabaki og nú leikur hann
sama hlutverk á ný, að visu með
þvi aö tala inn á segulband.
Leikritið Straumrof var gefið
út i bókarformi af Heimskringlu
sama ár (1934) en þá styrðu
þeir Ragnar i Smára og Kristinn
E. Andrésson bókaútgáfunni.
Það var prentað i mjög litlu
upplagi og Halldór sagöist td.
aldrei hafa eignast bókina sjálf-
ur. En nú á morgun kemur leik-
ritið aftur út hjá Helgafelli einí
og áður sagði.
Brynja Benediktsdóttir
leikstýrir nú i fyrsta skipti hjá
Leikfélagi Reykjavikur.
Leikmynd er eftir Steinþór
Sigurðsson, búningar eftir
Andreu Oddsteinsdóttur og
lýsingu annast Daniel Williams-
son.
Hlutverkaskrá er þessi:
Loftur Kaldan, faðirinn: Jón
Sigurbjörnsson, Gæa Kaldan,
móðirin: Margrét Helga Jó-
hannesdóttir, Alda Kaldan.
dóttirin: Ragnheiður Steindórs-
dóttir, Már Yman.unnustinr. 1:
Hjalti Rögnvaldssoo, Dagur
Vestan, unnusti nr. 2: Arnar
Jónsson, Vinnustúlka: Asa
Helga Ragnarsdóttir, Þulur i út-
varpi: Pétur Pétursson.
Þetta er þriðja islenska
verkið sem Leikfélag Reykja-
vikur frumsýnir á 80 ára af-
mælisárinu og fimmta frum-
sýningin á leikárinu. Seinasta
verkefni þess veröur svo nýtt is-
lenskt leikrit eftir Kjartan
Ragnarsson, Blessað barnalán.
Þess má geta að Halldór Lax-
ness verður 75 ára nú i vor.
Hann var spurður að þvi hvort
ný bók bæri i smiöum og
neitaði hann þvi.
—GFr
Halldór Laxness
Vigdls Finnbogadóttir leikhússtjóri lék einu sinni I leikritinu á
Herranótt
Leikritið Straumrof eftir
Halldór Laxness veröur frum-
sýnt hjá Leikfélagi Reykjavikur
i kvöld. 1 dag kemur það einnig
út i bökarformi hjá Helgafelli.
Það var þvi nokkuð sögulegt
augnablik I Iðnó á föstudag þeg-
ar tveir meistarar hins ritaða
máls voru þar mættir til að
kynna blaöamönnum leikritið
ásamt leikhúsfólkinu. Þeir voru
höfundurinn Halldór Laxness og
útgefandinn Ragnar i Smára
ásamt þeim Vigdlsi Finnboga-
dóttur leikhússtjóra, Brynju
Benediktsdóttur leikstjóra,
Steinþóri Sigurössyni leik-
tjaldamálara og Jóni Hjartar-
syni blaðafulltrúa leikhússins.
Vigdis sagði i upphafi að
Straumrof væri sérstætt bæöi
meðal islenskra leikrita og
einnig meðal verka Halldórs
Laxness. Leikritið var upphaf-
lega frumsýnt i Iðnó 29. nóvem-
ber 1934, en hefur ekki veriö
sýnt á sviði siðan, nema á skóla-
sýningum. Svo skemmtilega vill
til að á Herranótt fyrir allmörg-
um árum var þetta leikrit leikið
og þá fór Vigdis Finnbogadóttir
með hlutverk Gæju Kaldan en
hún var þá kennari við MR. Þá
sat Halldór á fremsta bekk og er
það i eina skiptiö sem hann
hefur sjálfur séð þetta verk á
sviði.
Halldór sagði á blaðamanna-
fundinum að hann myndi ekki
nákvæmlega þær kringum-
stæður sem urðu til þess að hann
samdi verkið en hann hefði tekið
sér fri i viku eða 8 daga frá þvi
aö semja Sjálfstætt fólk til að
koma þvi saman. Hann hefur
siðan ekkert átt við það.
Brynja sagöist hafa sett verk-
ið upp miðað við þann tima sem
það á að gerast á þeas. 1934, þó
að i raun sé það ekki bundið
þeim tima. Það fjallar um hærri
millistétt sem lifir i ákveðnu
lifsmunstri sem hrynur svo. t
fyrsta þætti heföi samt verið
nauðsynlegt að stilisera svolitið
til aö gefa betri hugmynd um lif
fólksins á þeim tima:
Halldór var spurður að þvi
hvort leikritið væri ádeila og
neitaði hann þvi ákveðið og
sagði það flokkast undir fjöl-
skyldudrama eða
konversationsdrama. Sálfræði-
thriller, skaut Brynja inn i.
Einnig bar á góma hvort það
væri i ætt við Strindberg og var
niðurstaðan sú að þetta væri
kvenelskuleikrit en ekki kven-
hatursleikrit. Það kemur fram i
þvi mikill skilningur á eðli
kvenna, sagði Brynja.
eftir Halldór Laxness
Þau Brynja og Halldór virtust á eitt sátt um aö Straumrof vsri
kvenelskuleikrit (Ljósm.e GEl)