Þjóðviljinn - 11.06.1977, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 11 júnl 1977
)
AF MATARÆÐI
Eitt af höfuðvandamálum heimsbyggðar-
innar i dag virðisf vera ofát ef marka má ís-
lensku heimspressuna.
Stundum kemur að vísu fyrir, að íað er að
því í f jölmiðlum að fólk geti orðið lasið af van-
næringu, en slíkt gerist þá í öðrum landshorn-
um, öðrum löndum, eða jafnvel öðrum heims-
álfum, svo vannæringarvandinn (ef einhver
er) verður að teljast okkur tiltölulega óskylt
vandamál.
Hins vegar er vá fyrir dyrum, hvað ofátið
snertir og mun að öllum líkindum við svo búið
standa þar til búið er að ganga frá næstu
kjarasamningum, en fróðir menn telja, að
stór hluti þjóðarinnar fái með þeim f ulla leið-
réttingu á þeim kjörum, sem leitt geta til ofáts
og annars óhófs og að hægt verði með lipurð og
lempni í samningum að hag málum þannig að
stór hluti þjóðarinnar þurfi ekki í framtíðinni
að óttast það að verða f ramangreindum kvill-
um, eða hagsæld yfirleitt að bráð og er það
vel.
En hér er sem endranær, þegar gengið er til
samninga um þau kaup og kjör, að langt er f rá
því að allir fái jaf n stóran bita af kökunni.
Sumir verða að búa við það áfram að fá
stóru tertusneiðarnar og er þá ekki að sökum
að spyrja að off itan ræðst á þá með allri sinni
grimmd af því að þessi þrýstni hópur fær ekki
að búa við sömu kjör í einu og öllu og aðrir
landsmenn.
Þó að varla komi svo út dagblað hérlendis
svo ekki sé rækilega reynt að hlaupa undir
bagga með þessu ólánsfólki, sem á við offitu
aðstríða, getég ekki látiðhjá líða að f jalla hér
um vanda okkar, hinna bústnu,af vísindaleg-
um og sagnfræðilegum sjónarhóli samkvæmt
nýjustu kenningum vísindamanna, sagn og
sérfræðinga í mataræðisvísindum svo ofar-
lega sem málið er á baugi í dag og undirrituð-
um þar að auki ekki með öllu óskylt.
Hinn kunni ítalski heimspekingur Plangton
Harengo (1572-1681) hlýtur að teljast frum-
kvöðull og brautryðjandi í rannsóknum á mat-
aræði með hliðsjón af langlíf i. Kenningar hans
í mataræðisvísindum voru til þess fallnar að
kollvarpa fyrri hugmyndum í þessum efnum.
Harenko var fyrstur allra til að benda á að
hugsanlegt væri að matur væri f itandi, en þeg-
ar hann lagði þessa kenningu fyrir Triente-
konselliið í Róm 1603 vakti hún slikan úlfaþyt
á kirkjuþinginu að Páll páfi IV. lét þegar
bannfæra Harengo, og rit hans „Cabutse
Electuarium" var umsvif alaust sett á lista yf-
ir bannaðar bækur (Index librorum
prohibitorum), og telja síðari tíma sagnfræð-
ingar að Páfa og kirkjuþingi hafi þótt Har-
engo láta liggja að því i kenningum sínum um
að matur væri fitandi, að kirkjunnar þjónar
föstuðu ekki eftir kirkjunnar reglum.
En þrjátíu árum eftir dauða Harengos kom
út hið fræga rit hollendingsins Tafel Gahcen-
fen „Die Cierlicke Voor Snydinge". Tafel
sannaði kenningu sína með því að svelta helm-
ing þjóna sinna, en gefa hinum helmingnum
velútilátinn matarskammt. Sama gerði hann
við hunda sína og nokkra apa, sem hann hafði
undir höndum.
Núorðið telja fræðimenn fullvíst að matur
sé f itandi, en sérf ræðinga greinir aðeins á um
hvaða fæða sé f itandi og hver ekki. Allir eru á
eitt sáttir um að sykur sé fitandi og þar sem
f ita eykur líkurnar á því að fólk deyi þegar ár-
in færast yfir það hefur verið búinn til gerf i-
sykur, sem er hið mesta þing að öðru leyti en
því að hann veldur krabbameini og krabba-
mein getur valdið dauða. Hér á árunum var
bannað að framleiða gosdrykk nokkurn, sem
innihélt gerfisykur, en þá höfðu bandarískir
vísindamenn sannað það með tilraunum á
músum, að ef einn maður drykki sjötíu f lösk-
ur af ,, Freska" (naf nið á gosdrykknum) á dag
í sjötíu ár væru meiri líkur á að hann fengi
krabbamein en ella. Mörg þúsund formúlur
eru til um megrunarkúra, en flestir draga
slikir kúrar dilk á eftir sér. AAjög vinsæll
megrunarkúr er hvitvín og harðsoðin egg frá
morgni til kvölds, en reynslan sýnir að þegar
komið er framundir eftirmiðdagskaffi, þá er
fólk komið í eitthvað sterkara en hvítvínið og
f arið að linsjóða eggin. Bent hef ur verið á það
að hestar horist ef þeim er riðið úr hóf i fram,
og hefur sú spurning vaknað meðal fræði-
manna hvort ekki megi draga einhvern lær-
dóm af því, en á því eru víst einhver vand-
kvæði. Þá er nýjasta tíska að rekja garnirnar
úr fólki. Sykurlaus molasykur, megrunar-
karamellur, megrunarkex, megrunarlakkrís-
borðar, megrunartygg jó, amfetamín,
sakkarín, sýklamatín og sultarpín, megrunar-
vökvar, megrunarduft, megrunarpillur og guð
má vita megrunarhvað.
En þrátt f yrir allt og allt má þó sætta sig við
það að næstu kjarasamningar verða lands-
mönnum til meiri horgæfu en hingað til.
Og með því að framtíðargæfa þjóðarinnar
byggist að verulegu leyti á því að hún horist,
hefur vinnuveitendasambandið í samráði við
fjármálaráðuneytið og heilbrigðismálaráðu-
neytið samið svofellt hvatningarávarp til ís-
lenskrar alþýðu:
Sveltið og étið sýklamatín
sveltið þið bara uppá grín
ákjósanlegt er amfetamín
svo ekki sé minnst á sakkarín
Afskaplega er nú alþýðan fin
ekki er hún að klaga
þó eftir samninga sultarpin
sannlega muni hana plaga.
Flosi.
HLAUPVÍDD SEX
Eftir Sigurð Pálsson — Upphaf íslands nútímans
Nemendaleikhúsið læt-
ur ekki deigan síga á
þessu vori. Um miðjan
maí frumsýndi þaðtvo af
kennileikjum Bertolds
Brechts og á morgun,
sunnudag, frumsýnir það
nýtt íslenskt leikrit eftir
Sigurð Pálsson i Lindar-
bæ.
Nýja leikritið heitir Hlaup-
vidd sex og gerist á striösárun-
um hér á landi, hefst 1. septem-
ber 1939 og endar i mai 1945.
Höfuðþema verksins er „á-
standið” og markast það etv.
fyrst og fremst af samsetningu
hópsins sem Leiklistarskóli Is-
lands útskrifar á þessu vori en i
honum eru sjö stúlkur og tveir
piltar.
begar blaðamönnum var boð-
iö á æfingu á Hlaupvidd sex nú I
vikunni sagði Sigurður Pálsson
að frumdrögin að verkinu hefðu
orðiö til i umræöum hans og
leikhópsins stuttu fyrir jól. Þau
heföu haft áhuga á að fjalla um
island nútimans og þá spunnust
umræður um það hvenær það
Island hefði oröið til. Þau urðu
sammála um að það hefði gerst
um það leysti sem breski herinn
kom til landsins og „sparkaði
okkur út úr bændasamfélag-
inu,” eins og Sigurður orðaði
það.
Hernáminu fylgdu mikil um-
svif, atvinnuleysi hvarf og allir
sem vettlingi gátu valdið fóru i
bretavinnuna — sveitirnar
tæmdust. En hernámið hafði
lika mikil áhrif á kynlif þjóðar-
innar og þau áhrif voru, eins og
annað, misjöfn eftir stéttum.
Um þetta fjallar Hlaupvidd sex.
Sigurður kvaðst hafa viðað að
sér ýmsum upplýsingum um
hernámið og islenskt þjóðlif á
striðsárunum og vildi að fram
kæmi að allar sögulegar upplýs-
ingar sem fram koma i leikrit-
inu væru réttar.
I þessu spjalli við Sigurð hlaut
að koma að þvi að blaðamenn
spyrðu hvort hann skipaði sér
undir merki Pilikians eða Helga
Hálfdanarsonar. — Sú sögu-
skoðun sem Hlaupvidd sex
byggist á er nákvæmlega mitt á
milli þeirra Helga og Pilikians.
Ég mældi biliö á milli þeirra ná-
kvæmlega og i miðjunni reisti
ég verkið eins og stólpa sem
heldur uppi vegasalti, sagði Sig-
urður.
Leikstjóri þessarar sýningar
er Þórhildur Þorleifsdóttir en
búningar, brúður, og sviðsbún-
aður er verk Messiönu Tómas-
dóttur. Sviðið samanstendur
að mestu af. stórum likams-
hlutum og sagði Sigurður að þar
væri kominn „þjóðarlikaminn”
þvi fyrst þjóðin hefur sál hlýtur
hún lika að eiga sér likama.
Tónlist er eftir Sigurö Bjólu en
Arnþór Jósson kemur henni á
framfæri með aðstoð pianós.
Leikhópurinn sem útskrifast i1
vor telur niu manns eins og áður
sagði en i honum eru:Edda
Hólm, Lisa Pálsdóttir, Bjarni
Ingvarsson, Guðlaug Maria
Bjarnadóttir, Guðrún Gisladótt-
ir, Guðný Helgadóttir, Steinunn
Ingibjörg Gunnlaugsdóttir,
Guðbrandur Valdimarsson og
Sigurbjörg Árnadóttir. Auk
þeirra leika af segulbandi þeir
Pétur Einarsson (bandariska
herinn), Karl Guðmundsson
(breska herinn) og Sigurður
Pálsson (Hitler).
Myndirnar hér á siðunni tók
Jón Hólm.
NEMENDALEIKHÚSIÐ
Bandariskir herforingjar vilja fá sitt „sjó” og hér er verið aö æfa
það.
Tvær aiþýðukonur sem taka
hernáminu misjafnlega.
Þarna hefur sjérrfið borið frá Kötlu Brimdal ofurliði.