Þjóðviljinn - 14.08.1977, Side 13

Simnudagur 14. ágúst 1977 ÞJ6ÐVILJINN — StÐA 13
V. hluti
Endurminningar varðstjórans í Kreml
Híllinn frægi sem bófarnir stálu. Aftast sitja Lenin og kona hans, Nadé/.da Konstanlinovna. Systir Lenins, Maria, cr fyrir niiftju.
BÍLINN EÐA LÍFIÐ
Einhverju sinni komu þeir
Sverdlov og Dzerzjinski sér sam-
an um að láta sauma föt á Lenin.
Þeir kölluðu á mig, báðu mig að
útvega efni og skraddara. En ekki
mátti ég segja Lenin neitt. Hann
mundi neita ef hann frétti eitt-
hvað. Það þurfti að koma honum
á óvart.
Þetta gerði ég og lét Sverdlof
vita að allt væri til reiðu. Hann
sagði mér að biða. Eftir hálftima
hringdi hann og sagði, að þeir
Dzerzjinski væru nú að fara til
Lenins. Komdu með skraddarann
eftir svo sem tiu minútur, sagði
hann.
Þá fyrst sagði ég skraddaran-
um aðhann ætti að sauma á Len-
in.
— A sjálfan Lenin? sagði
skraddarinn, og stökk upp af
stólnum með skjálfandi höndum.
Eruð þér að gera að gamni yðar?
— Nei, sagði ég. Við skulum
fara.
Þegar við komum inn i ibúð
Lenins voru þeir þremenningarn-
ir að tala um eitthvað af miklu
fjöri. Sverdlof og Dzersjinski sátu
við borðið en Lenin gekk fram og
aftur um herbergið með þumal-
fingurna i vestisboðungum eins
og hans var vandi.
Þegar Lenin sá okkur, nam
hann staðar og horfði á okkur
skraddarann forviða og sneri sér
siðan að Sverdlof og Dzersjinski,
greip einhverja bók úr næstu hillu
og fletti henni með einbeitni.
Skraddarinn blés mér i hnakka
tvistigandi.
— Hvað er á seyði, félagi Mal-
kof? spurði Lenin. Ég hélt ekki ég
hefði gert boð fyrir þig. Og hver
er þetta sem felur sig fyrir aftan
þig?
Ég vissi ekki á hver ju ég átti að
byrja, en steig óákveðinn eitt
skref áfram og dró næstum þvi
með mér skraddarann. Þá kom
Sverdlof mér til hjálpar.
— Mér sýnist Malkof hafa
komið með skraddara til að taka
mál. Ekki fæ ég betur séð.
— Hvaða mál? Af hverjum?
Hvaða vitleysa, sagði Lenin og
var farið að siga i hann.
— Af þér Valdimir Ilitsj, af þér,
skaut Dzerzjinski nú inn i samtal-
ið.
— En með leyfi að segja, greip
Lenin fram i fyrir honum, ég sé
að þetta er heilt samsæri hjá ykk-
ur?
— Hafðu það eins og þér sýnist,
sagði Dzerzjinskiog létsér hvergi
bregða. Samsæri? Ég hélt að allir
vissu það væri frekar min sér-
grein að koma upp um sam-
særi....
Nú hlógu allir. Lenin yppti öxl-
um með kómiskum svip.
— Ég gefst upp. Þið hafið unn-
ið.
Hann gekk að skraddaranum
og þrýsti hönd hans.
— Komið þér sælir félagi. Af-
sakið að þér voruð truflaðir, ég
hefði sjálfur getað komið til yð-
ar...
Sverdlof og Dzerzjinski litu
hvor til annars ætli hann hefði nú
farið langt sjálfur....
Þótt timinn væri ótryggur var
Lenin meinilia við lífverði og var-
úðarráðstafanir — segir Malkof
hálfspaugilegan raunakafla af
þvi, hvernig byltingarforinginn
stakk varðliðsmenn af með ýms-
um hætti. Hér fer að lokum kafli
úr þeirri sögu:
— Þrátt fyrir allar okkar var-
úðarráðstafanir tókstLenin alltaf
öðru hvoru að sleppa frá Kreml
án lifvarðar. Og einu sinni var
það svo, að lifvörður reyndist
gagnslaus. Það munaði minnstu
að ein af ferðum Lenins fengi
hörmulegan endi. Það gerðist i
janúar árið 1919.
Veturinn var harður og snjó-
komurmiklar. Nadézda Konstan-
tinovna (kona Lenins) hafði
veikst fyrrum veturinn og þurfti
á hvild og hreinu lofti að halda.
Henni var komið fyrir i barna-
skóla i Sokolniki rétt i útjaðri
borgarinnar, þvi að heilsuhæli
voru þá engin til i nánd við
Moskvu.
Lenin heimsótti Nadézdu Kon-
stantinovnu svo til á hverjum
degi, hafði með sér mat handa
henni, gjafir handa börnunum i
skólanum. Oftast fór hann með
systur sinni Mariú og einum lif-
verði.
Eitt janúarkvöld kem ég i bið-
stofuLenins. Ég sé að dyrnar inn
á skrifstofuna voru opnar upp á
gátt, Lenin hvergi nálægur og all-
ir ringlaðir. Starfsmenn ráð-
stjórnarinnar hringja i öll simtól,
hrópa og kalla, kveðja út lið. Þaö
kemur á daginn, að Lenin hafði
farið með Mariu út i Sokolniki, en
á leiðinni réðust bófar á þau. Þeir
ráku farþegana út úr bilnum og
óku á brott. Lenin og förunautar
hans höfðu komist fótgangandi til
hverfisráðsins i Sokolniki sem
var skammt undan, og þaðan
hafði með erfiðismunum tekist að
ná i bil og komast til skólans þar
sem mjög var farið að óttast um
þau.
Ég hugsaði mig ekki lengur um,
kallaði á bil i snatri og hélt út i
Sokalniki. Þegar ég var þangað
kominn hellti ég mér fyrst af öllu
yfir lifvörðinn, sem sat hnugginn
niðri I gangi skólans.
— Hverslags aumingi getur þú
verið, sagði ég.
— Sjáðu til, Pravel, það var
mjólkin. Ef það hefði ekki verið
mjólkin...
— Mjólkin? Hvaða mjólk?
Ég gat með engum móti skilið
hvað um var að ræða. En svo
kemur á daginn, að þegar haldið
var frá Kreml, þá hafði Lenin
beðið lifvörðinn að halda á brúsa
með mjólk handa Nadeézdu Kon-
stantinovnu og beðið hann um að
gæta hans vandlega, þar eð lokiö
á brúsanum sat illa. Svo heldur
hann sem fastast um brúsann,
hendur hans voru bundnar. Auk
þess hafði hann i fyrstu ekki áttað
sig á þvi hvað var á seyði — siðan
var of seint að bregðast við.
Bófarnir höfðu tekið sér stöðu
beint fyrir framan bilinn, en gat-
an var þröng vegna skafla. Bil-
stjórinn varð að nema staðar. All-
ir héldu að hér væri aðeins um
skilrikjaskoðun að ræða, en á
þeim órólegu timum var það dag-
legt brauð að menn væru inntir
eftir skilrikjum. Lenin fór út úr
bilnum og sýndi skirteini sitt, en
þá var skammbyssa borin að
gagnauga hans, skirteinið tekið af
honum án þess að á það væri litið,
hinir farþegarnir voru reknir út
úr bilnum og svo bilstjórinn. Bóf-
arnir settust upp i bilinn og hurfu.
Það var eins gott að ekki kom til
skothriðar.
Meðan við töluðum saman kom
Lenin niður stigann. Hann skildi
strax um hvað við vorum að tala
og sagði, að það væri engin á-
stæða til að ávita félagann úr lif-
verðinum; atvik hefðu þróast
þannig að hann hefði ekkert getað
gert.
— Þegar spurt er um pening-
ana eða lifið og ræningjarnir hafa
tögl og hagldir þá eru það ekki
nema asnar sem kjósa pening-
ana, sagði Lenin....
Endir.
Svipmyndir
á svipstundu
Svipmyndir í hvert skírteini
Svipmyndir sf.
I Hverfisgötu 18 ■ Gegnt Þjóóleikhúsinu
Eins og að likum lætur vikur
varðstjórinn i Kreml, Pavel Mal-
kof, oft að persónu Lenins. Hann
safnar i bók sina þó nokkrum frá-
sögnum af þvi, hve ósérplæginn
Lenin var og andvigur friðindum
— t.d. vekur það sérstaka hrifn-
ingu hans að þessi ágæti leiðtogi
étur vondan graut eins og aðrir og
lætur aldrei „útvega” sér neinn
aukabita; sendir frá sér matar-
gjafirá barnaheimili, býr við litil
þægindi og gengur alltaf i sömu
jakkafötunum. Fullkominn ósér-
plægni Lenins er reyndar staðfest
i ýmsum öðrum endurminninguin
— en hinsvegar hafa fáir orðið til
að bera ágætt fordæmi Lenins
saman við það flókna forréttinda-
kerfiháttsettra manna sem Stalin
byggði upp og hefur haldist siðan
— með ýmsum breytingum þó.
Þessum kafla úr endurminn-
ingum Malkofs ljúkum við á
tveim sögum af Lenin. —áb