Þjóðviljinn - 23.10.1977, Side 7

Sunnudagur 23. október 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Maðurinn með stálhnef-
ana og prófessorinn
f \ ’4
/ \ \
f i
t
(jJC LI N
■O
/ i

frá launafólkinu á hinum al-
menna vinnumarkaöi og i þjón-
ustu hins opinbera.
Verðbólguþróunin hefur skert
þróunarmátt Utflutningsatvinnu-
greinanna og beint fjármagninu
inn á brautir sem eru fram-
leiösluaukningu i óhag. Verö-
bólguþróunin hefur skapað hag-
stæð skilyrði fyrir skjótfaiginn
gróða hverskonar mÚliliða og
verðbóigubraskara. Framleiðslu-
fjárfesting i undirstöðuatvinnu-
greinunum hefur orðið litundan.
Rikisvaldið hefur verið i farar-
broddi hækkana á hvers konar
vörum og þjónustu. Rikisfyrir-
tækin hafa hvað eftir annað verið
notuð til að ryðja brautina fyrir
verðhækkunum einkafyrirtækja.
Aðgerðir i skattamálum og
vaxtamálum hafa verið handa-
hófskenndar og fyrst og fremst
stuðlað að aukinni óvissu og
skökkum fjármagnsmælikvarða i
atvinnulifi þjóðarinnar. Gengis-
lækkun og sifellt gengissig hafa
svo skapað algert aðhaldsleysi i
gjaldeyrismálum og eyðilagt þá
grundvallarforsendu sem stöðug-
leiki i gjaldeyrismálum er fyrir
raunhæfar áætlanir framleiðslu-
atvinnuveganna. Siauknar lán-
tökur erlendis hafa siðan verið
neyðariirræði þegar rikisstjórnin
hefur gefist upp við að leysa fjár-
magnsskortinn innan vébanda
islenska efnahagskerfisins. Svig-
rúm þjóðarinnar á næstu árum
hefur þar með verið skert til
muna og efnahagslegu sjálfstæöi
stefnt i hættu.
Hæfnisskortur. Forræði
lokaðs embættiskerfis
Þótt skortur á breiðum félags-
legum stuðningi við rikisstjómina
og röng stefna hennar séu likleg-
ast meginorsakir þess margþætta
vanda sem viðer að glima i efna-
hagsmálum þjóðarinnar, virðist
hæfnisskortur einstakra ráðherra
og helstu ráðgjafa þeirra i ráðu-
neytum og öðrum stjórnstofnun-
um einnig eiga nokkurn hlut að
þróun mála. Meðferð rikis-
stjórnarinnar á kjarasamningum
BSRB eru nýjasta og skýrasta
dæmið um rangar vinnuaðferðir,
skakkt mat á efnisþáttum, tak-
markaða upplýsingaöflun og
hæpna upplýsingaiirvinnslu. Þeg-
ar slik vinnubrögð era ríkjandi i
helstu stjórnstofnunum landsins
þáerekkivoná góðu,jafnvel þótt
félagslegur grundvöllur rlkis-
stjórnar yrði hagstæður og
meginstefnan I höfuðatriðum
rétt. Ráðherrarog embættismenn
geta einfaldlega klúðrað fram-
kvæmdinni.
Ýmislegt bendir til þess að
embættiskerfið i kringum rikis-
stjórnina hafi á slðari árum ekki
aðeins orðið sjálfstæðara heldur
einnig lokaðra og um leið fórnar-
lamb sterkra forræðistilhneig-
inga einstakra áhrifamikilla em-
bættismanna. Þeir vilja móta
veruleikann að eigin geðþótta i
stað þess að sinna efnislegri upp-
lýsingaöflun og vlðtæku og opnu
mati á eðli vandans. Hið opna
bréf ráðuneytisstjórans I fjár-
málaráðuneytinu til rikisstarfs-
manna er átakanlegur vitnis-
burður um hið lokaða umhverfi
embættismanna fjármálaráðher-
ans sem verið hefur aðal-
samningamaður rlkisins við opin-
bera starfsmenn.
Hið alranga mat ráðuneytis-
stjórans á stöðunni sýnir I hve al-
gerum molum upplýsinga-
streymið til ráðuneytisins og úr-
vinnslan innan þess hlýtur að
vera. Lokaorð bréfsins gefa til
kynna að ráðuneytisstjórinn hafi
lifað i draumheimi eigin valds en
ekki í opinni stjórnstöð sem hefði
nákvæmar og skýrar upplýsingar
um þróun mála i veruleikanum.
Afskipti ráðuneytisstjórans af
kjaramálum BSRB og fram-
ganga fjármálaráðherra virðast
eindregið benda til þess að eðlis-
einkenni embættiskerfisins —
takmarkaðar upplýsingar, léleg
úrvinnsla, lokaðir starfshættir,
sterk forræðishyggja þrátt fyrir
veikan efnisgrundvöll — séu orð-
inn verulegur hluti af vandamál-
um þjóðarinnar. Endurskoðun
embættiskerfisins er því mikil-
vægur þáttur i endurreisn
islenskra efnahagsmála. Sú
endurskoðun verðurað miðast við
að auka hæfni, gera upplýsinga-
öflunina raunhæfari, 'vanda úr-
vinnsluna og gera starfshætti
hinna tæknilegu starfskrafta
rikisvaldsins opnari og lýðræðis-
legri.
Maðurinn með stálhnefana
kom heim i þann mund er
verkfall opinberra starfsmanna
■ hófst. Af þvi tilefni var hann bú-
1 inn að kaupa sér nýja Thal-
■ manns-húfu og dró skyggnið
niður á hátt ennið, eins og
2 Helmut Schmidt, Ólafur B.
Thors og við hinir töffararnir.
Ráðuneytisstjóri Mattiasar Á.
■ Matthiesen vissi nefnilega
manna best,að nú dró til tiðinda
■ i hinu frjálsa islenska lýðveldi,
og ekkert liklegra en öfgamenn
2 BSRB gerðu harða hrið að mat-
Istofu fjármálaráðuneytisins.
Það er opinbert leyndarmál að
■ ráðuneytisstjórinn er lika yf-
irmaður leyniþjónustu stjórnar-
ráðsins, sem lagt hefur megin-
áherslu að að fylgjast með liðs-
safnaði Kristjáns Thorlasiusar
siðustu daga. Foringi gagn-
| njósnadeildarinnar tilkynnti
■ yfirmanni sinum snemma á
þriðjudaginn var að nú bæri vel
H i veiði, — ekki nema tveir mat-
stofuverðir á vakt, og báðir úr
röðum undirmanna fjármála-
n ráðuneytis-stjórans.
Maðurinn með stálhnefana
| fylkti liði rétt fyrir hádegi og
| sendi framvarðasveit að dyrum
■ mötuneytisins. Þetta voru
I nýliðar, óvanir frelsisbaráttu,
H en æptu þvi hærra að dyravörð-
■ um BSRB, og sögðu að þeir
' hefðu ekkert leyfi til að banna
. sér að borða. Hinir svöngu
I frjálsu menn reyndu siðan að
■ stugga við útsendurum ofbeldis-
| aflanna án árangurs og sneru
■ undan að sækja liðsauka. Var
I mönnum mikið niðri fyrir — þó
2 grét enginn.
■ Maðurinn með stálhnefana
> endurskoðaði árásarplön sin og
! sendi fram fóstbræður tvo, —
I formann samninganefndar
■ rikisins og lögfræðing fjármála-
| ráðuneytisins. Görpunum leist
■ ekki meira en svo á varðhunda
I BSRB, og létu nægja að æpa úr
2 fjarska að „verkfallsverðir
■ hefðu ekki heimild til að hindra
I starfsemi mötuneytisins”. Fóru
* siðan og klöguðu fyrir ráðu-
| neytisstjóra sinum.
Jón Sigurðsson
Nú var manninum með stál-
hnefana nóg boðið, enda kominn
með nábit af hungri. Hann óð
fram i fylkingarbrjósti, með
nýju’húfuna’niðri i augumog beit
á jaxlinn, en á bak við hann
gauluðu garnirnar i formanni
samninganefndar rikisins og
lögfræðingi fjármálaráðu-
neytisins. Allt um kring stóðu
vinnufúsar skrifstofublækur
glorhungraðar og nötrandi af
hjartveiki. Dyraverðir öfga-
sinna drógu bekk þvert fyrir
dyrnar og settust á hann i
ögrunarskyni. Ráðuneytisstjór-
inn kreppti stálhnefana og skip-
aði þeim að standa upp og hjól-
aði að þvi búnu i þá. Komust þá
verkfallsbullur bandalags
starfsmanna rikis og bæja að
þvi fullkeyptu, og hörfuðu
óskipulega út úr Arnarhvoli, en
maðurinn með stálhnefana át
sig saddan við mikinn fögnuð
áheyrenda.
Meðan þessu fór fram lá
inntelligénsían ekki á liði sinu.
Sigurður Lindal Háskóla-
prófessor lauk við kjallaragrein
sina i Dagblaðinu, og kom hún
fyrir sjónir Arnarhváls-
kappanna að loknum
hádegisverðarsigri, — um það
bil er maðurinn með stálhnef-
ana byrjaði að melta. Júristinn
er þó hreint ekki á lagabókstafs-
brókunum I Kjallaranum á
þriðjudaginn var, — honum er
ekkert mannlegt, né heldur
ómannlegt óviðkomandi, og eys
nú af djúpum brunnum sál-
fræðivisku sinnar. Prófessorinn
beitir penna sinum lævislega og
þykist vera að skrifa um valda-
glaða verkfallsstjóra, en ekki
þarf mjög glögga menn til að
lesa hina réttu meiningu milli
linanna. Þar segir meðal ann-
ars: „Þar sem skipting efnis-
legra gæða er mestur
ásteytingarsteinn i samskiptum
manna nú eins og löngum, er
það einkum öflunarhvötin, sem
valdafiknir áróðursmenn höfða
til, sérstaklega forystumenn
stéttarsamtaka og annara
áþekkra hagsmunahópa. (takið
eftir hinu lymskulega orði lög-
fræðingsins: áþekkra) — Jafn-
framt egna þeir upp sjálfs-
hafningarhvötina með þvi að
tengja launakröfur metnaði
manna og sjálfsvirðingu — lág
laun beri vitni um vanmat á
starfi og litilsvirðingu á þeim,
sem starfar. Afleiðing þessa er
einlægur innbyrðis saman-
burður, rigur og öfund, sem
auðvelt er að snúa upp i hatur á
þeim sem taldir eru betur settir
um laun og önnur lifskjör. Er þá
auðvakin enn ein frumhvöt
manna, árásar- og ofbeldis-
hvötin. Svo grunnt er á henni, að
hún brýst óðara út er menn telja
sig geta réttlætt hana lagalega
eða siðferðilega”.
Og prófessorinn heldur áfram
filósófiunni á hinn lævislegasta
hátt: „Ofbeldis og árásarhvöt
manna þarf að fá útrás og með
verkfallsrétti, sem lýtur
ákveðnum reglum, er ef til vill
unnt að fella hana i þann farveg
aö hún brjótist ekki út með öðr-
um óæskilegri hætti”, og kemst
siðan að kjarna málsins: „litlir
karlar fái tækifæri til að sýnast
miklir menn i nokkra daga.
Þetta má telja verkföllum til
gildis.”
Sigurður Lindal.
Ekki vildi ég vera i sporum
Sigurðar Lindals prófessors
þegar hann verður næst á vegi
ráðuneytisstjórans fyrrnefnda.
Þó má sálfræði-júristanum vera
það nokkur huggun, að maður-
inn með stálhnefana er að
flytjast burt úr Arnarhvoli og
alla leið upp á Hvalfjarðar-
strönd. Þar ætlar hann að láta
svo litið að taka við stjórn járn-
blendismiðjunnar fyrir skita-
kaup. Sumir segja 700 þúsund
krónur á mánuði, en aðrir nefna
1300 þúsund. Sannar það, hve
maðurinn er hógvær og litillát-
ur, og hefði sennilega ekki þýtt
mikið að bjóða forfeðrum hans
Agli Skallagrimssyni og öðrum
vikingum upp á svo auvirðilegt
herfang, að maður nú ekki tali
um núlifandi kollega hans
Múhameð Ali og alla þá áfloga-
hunda.
Hvað verður svo um hina
gjörsigruðu útsendara
Kristjáns Thorlasiusar úr
Arnarhólsslagnum? — Svarið
fékkst i Morgunblaðinu á
miðvikudaginn var: „Það er
ekki hægt að segja að til neinna
beinna átaka hafi komið. Málið
var einfaldlega það, að tveir
verkfallsverðir stilltu sér upp
fyrirframan matstofuna okkar.
Við báðum mennina fyrst að
færa sig þannig að við gætum
fengið okkur kaffisopa i hádeg-
inu en þegar þeir gerðu það ekki
stjökuðum við þeim i burtu, —
sagði Jón Sigurðsson ráðu-
neytisstjóri þegar Morgunblað-
ið hafði samband við hann i
gær... Jón sagði að þeir hefðu
verið nokkrir saman að fara á
kaffistofuna, þegar verkfalls-
verðirnir stóðu fyrir dyruhum.
Taldi hann þá ekki hafa verið
ofsæla af þvi, þar sem báðir
mennirnir ynnu i stjórnarráð-
inu, og gerðu vafalaust áfram
eftir verkfall.”
Kann nú að verða einhver bið
á þvi að tvimenningar BSRB
hækki i tign, og mundu deigari
opinberir starfsmenn margir
fara að huga að ævistarfi ein-
hversstaðar fjarri Arnarhóln-
um. Siðustu fregnir herma hins-
vegar að lagaprófessorinn ætli
að halda áfram að tilbiðja
Jústitiu, gyðju réttlætisins, i
salarkynnum Háskóla Islands
þar til yfir lýkur, — fyrir 240
þús. krónur á mánuði. Vonandi
verður prófessornum þaö aldrei
á að bera krónurnar sinar
saman við kaup járnblendings-
ins, — ein höfuð reglan i sálfræði
hans segir greinilega fyrir um
hegðan manna: „Afleiðing
þessa er einlægur innbyrðis
samanburður, rigur og öfund,
sem auðvelt er að snúa upp i hat-
ur á þeiin sem taldir eru betur
settir um laun og önnur lifskjör.
Er þá auðvakin/ enn ein frum-
hvöt manna, árásar og ofbeldis-
hvötin. Svo grunnt er á henni, að
hún brýst óðara út er menn telja
sig geta réttlætt hana lagalega
eða siðferðilega.” — Og maður-
inn með stálhnefana er enginn
smákalli þegar hann er búinn að
setja upp töffarahúfuna og þá er
vissara fyrir „litla kalla” að
vara sig.
JMA.