Þjóðviljinn - 11.03.1978, Síða 9

Laugardagur 11. mars 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Rœtt við Örnólf
Arnason um meðferð
spœnskra heryfir-
valda á leikflokkn-
um Els Joglars
Fyrir fáum dögum dæmdi
spænskur herréttur fjóra leikara
úr einum fremsta leikflokki
Spánar, Els Joglars (Leikar-
arnir), til tveggja ára fangelsis-
vistar fyrir meinta mdðgun viö
herinn. Tveir aðrir leikarar, sem
voru ákærðir og höfðu verið hand-
teknir, sluppu úr landi, að lik-
indum til Frakklands. Annar
þeirra er leikstjórinn, Albert
Boadelia. Mál þetta hefur vakið
feikna athygli og þykir mörgum
það talandi tákn þess, að lýðræði
það, sem núverandi ráðamenn
Spánar guma svo mjög af, sé I
skötuliki.
Nú vill svo til að örnólfur Arna-
son rithöfundur og kona hans
Helga Jónsdóttir, leikkona, sem
dvalist hafa langdvölum á Spáni,
eru persónulegir vinir Alberts
Boadella og fleiri i Els Joglars.
Þjóðviljinn hafði tal af örnólfi og
spurði hann nokkurra spurninga
viðvikjandi þessu máli.
örnólfur Arnason.
lögleyfð i heiminum. Els Joglars
virtust hafa vaðið fyrir neöan sig
þegar þeir byrjuðu sýningar, þvi
að menntamálaráðuneytið hafði
lagt blessun sina yfir verkið. En
þá kom herinn til skjalanna.
Herlandsstjóri (gobernador
mulitar) i Katalóníu er Francisco
Coloma Gallegos, og svo vildi til
að hann hafði farið með mál land-
hersins i' stjórn Francos á þeim
tima, sem Pólverjinn var dæmd-
ur og kyrktur. Háðið og ádeilan i
leiknum kann þvi að hafa hitt
hann á snöggan blett.
Albert Boadella — viidi ekki taka
sæti sakbornings af menntamála-
ráðherra.
fyrra á fertugasta dánarafmæli
skáldsins i fæðingarþorpi hans i
útjaðri Granadaborgar.
Kunningjar Inúka
Els Joglars hafa vakið mjög
mikla athygli fyrir sérstæðan stil,
sem er einhversstaðar á milli lát-
bragðsleiks, trúðleiks, fimleika
og venjulegrar leiklistar. Til-
raunir þeirra með leikrænan
tjáningarmáta hafa viða um heim
þótt forvitnilegar, ekki sist fyrir
fólk ifaginu, likt og menn fylgjast
með nýlundum til dæmis hjá
Oreinni af sýningum Els Joglars, „Joan Sala Alias Serralonga”, sem
fjallar um katalónskan stigamann frá 17. öld. Myndin er tekin á Ieik-
listarhátið i Brasiliu, þar sem Els Joglars voru m.a. ásamt inúk-hópn-
um isienska.
Stj órn v öld
Fjögurra ára
gamalt hneyksli
— Els Joglars eru katalónskur
leikflokkur?
— Já, þeir leika á katalónsku.
Þeir byrjuðu með látbragðsleik
fyrir um tiu árum. Þá var rit-
skoðun mjög ströng, einkum var
erindrekum menntamálaráðu-
neytisins uppálagt að fylgjast vel
með þvi að textar væru ekki
stjórnarvöldum óþægilegir. En
leikflokkurinn þróaðist þannig að
meira og meira var farið að nota
texta, og nú siðast, eftir dauða
Francos, voru leikararnir farnir
að tala katalónsku fullum hálsi.
— Hvað er að segja um leik-
verk það, sem raskaði taugakerfi
hersins?
— Leikritið fjallar um fjögurra
ára gamalt hneyksli, þegar her-
dómstóll dæmdi til dauða Pól-
verja nokkurn, rikisfangslausan,
og lét taka hann af lifi með kyrk-
ingu. Við þesskonar aftökur er
notað miðaldaapparatiö garrote,
og er þetta vafalaust óhugnan-
legasta aftökuaðferð, sem enn er
Málum er þannig háttað á
Spáni að i hverju fylki eru tveir
landstjórar, annar á snærum
hersins en hinn á vegum rikis-
stjórnarinnar. Þeir eru báðir jafn
valdamiklir og herlandstjórinn þó
sýnu öflugri, þvi að hann rikir
einnig yfir lögreglunni og getur
seilst yfir á verksvið hins land-
stjórans. Coloma lét handtaka
sex leikara úr Els Joglars 15. des.
s.l.
— Hér er um að ræða einn
besta leikflokk Spánar-
— Els Joglars eru annar af
tveimurleikflokkum Spánar, sem
hlotið hafa alþ jóðlega f rægð. Hinn
er flokkur Nuriu Espert, þekkt-
ustu leikkonuSpánar, sem virðist
hafa tekið að sér stjórn mótmæla-
aðgerðanna af þessu tilefni.
Nuria Espert er einmitt þekkt
fyrir að ganga fram fyrir skjöldu
þegar rétta þarf hlut listamanna
gagnvart yfirvöldum. Hún
stjórnaði til dæmis fyrstu
minningarathöfninni, sem haldin
var um Garcia Lorca, þegar tugir
þúsunda listamanna og annarra
Spánverja komu saman i hitteð-
hrædd viö herinn
Grotowski eða Peter Brook. Leik-
flokkurinn hefur frá byrjun
ferðast um Spán af og til og sýnt i
ýmsum borgum,en þekktasturer
hann i Katalóniu og grannlöndum
Spánar. Leikstjórinn, Albert Bo-
adella, semur leikverk flokksins
i samvinnu við hina leikarana.
Albert var kennari við leiklistar-
háskólann i Barcelona þegar við
Helga vorum þar við nám vet-
urinn 1971-72. Þá kynntumst við
honum og mörgum öðrum úr
hópnum og höfum haldið sam-
bandi við þau siðan. Þá má geta
þess að Inúk-leikflokkurinn var
með Els Joglars á alþjóðlegri
leiklistarhátið i Caracas i Vene-
súelu 1976, og þótti Inúkum
sýning Els Joglars sú besta, sem
þeir sáu þar. Els Joglars höfðu og
komið á sýningu Inúka i Varce--
lona árið áður.
Arfleifð Francos
— Boadella hefur látin frá sér
fara einhverjar yfirlýsingar, eftir
að hann komst undan?
— Hann lýsti þvi yfir að hann
hefði flúið til þess að verða ekki
dæmdur i stað menntamála-
ráðherra,sem hefði átt að vera i
sæti sakborningsins fyrir her-
réttinum, úr þvi að hann lagði
blessun sina yf ir sýninguna.
—- Rver hafa viðbrögð
stjórnarvalda orðið?
— Mjög margir talsmenn
stjórnarflokkanna hafa látið i ljós
hneykslan yfir þessari óvæntu og
ógnvekjandi ihlutun hersins i
leikhúsmál, en enginn borgara-
legur máttur má við hernum.
Fyrir útlendinga er þessi undar-
lega lögsaga hersins nánast
óskiljanleg, en svo virðist sem
borgaraleg yfirvöld geti ekkert
aðhafst til að breyta dómi herfor-
ingjanna eða náða leikarana.
Lögin, sem heimila hernum
þetta, eru vitaskuld arfleifð
Francos, ein af mörgum, sem
flestum er i mun að kasta fyrir
borð, en umbætur ganga ekki
andskotalaust fyrir sig. Sem
dæmi má nefna að lögregla og her
hafa að undanförnu verið að
yggla sig og sýna klærnar, þegar
hinir borgaralegu húsbændur
hafa verið að reyna að venja ein-
kennisklædda menn af þvi að
drepa ogpynda það fólk, sem fer i
taugarnar á þeim. Stjórnmála-
menn hika við að setja hernum
úrslitakosti af ótta við valdarán.
Almenningur virðist lika haldinn
ugg um að til sliks gæti komið.
Tveggja ára
herfangelsi
A hinn bóginn er rétt aö taka
fram að á ýmsu hefur orðið mikil
breyting til batnaðar frá dauða
Francos. Þannig hefur siðasta
árið orðið alger bylting i blaða-
mennsku, og eru blaðamenn
óhræddir við að veitast að
hernum, bæði i máli og myndum.
— Hvaða vonir geta þá hinir
fangelsuðu leikarar gert sér?
— Vegna þessa ótta borgara-
legra stjórnarvalda við herinn
eru allar lilcur á þvi, að þeir verði
að dúsa i herfangelsi i tvö ár. Ég
efast um, að þjónusta og viður-
gerningur hersins við Els Joglars
á þvi gistihúsi verði i sama flokki
og sú sem islenskir feröamenn
hljóta i heimsóknum sinum til.
Spánar. dþ
Fjórir ballettar í
Þjóðleikhúsinu
íslenski dansflokkurinn. Danshöfundar
Yuri Chatal og Jochen Ulrich
1 Þjóöleikhúsinu voru I vikunni
tvær sýningar á fjórum balletum
(hinn fimmti féll niður vegna þess
að tónlistin var ekki mætt).
Balletmeistari hússins, Yuri
Chatal, hafði samið og stjórnað
hinum fyrsta, Sumarleikir heitir
hann og er við tónlist eftir Ravel.
Þvi miður var heldur fátt um góð-
ar hugmyndir i þessu verki og
áhugi dansaranna ekki sérlega
einbeittur, eins og kannski var
von.
Næst voru dansaðar Sinfónisk-
ar etýður Schumans (með tilvis-
un til Four Quartets Eliots).
Höfundur er Jochen Ulrich og
stjórnandi Sveinbjörg
Alexanders. Verk þetta var i anda
„blandaðs hagkerfis” ef svo
mætti að orði kveða: þetta er
aðgengilegur nútimaballet, þar
koma fram hreinlegar linur.
mynstur sem eru blátt áfram
er velkomin tilbreyting og hvild
skemmtileg, hreyfingakerfi sem
frá þrengri brautum klassiskur.
Þessi ballet var sannastur mæli-
kvarði á ásigkomulag tslenska
dansflokksins um þessar mundir.
Það gefur ekki tilefni til kvörtun-
ar, flokkurinn hefur safnað
reynslu, hann getur margt.
Flytjendur voru sjö: Asdis
Magnúsdóttir, Guðrún og
Ingibjörg Pálsdætur, Helga
Bernhard, Olafia Bjarnleifsdótt-
ir, Nanna ólafsdóttir og örn
Guðmundsson. Frammistaða
þeirra var nokkuð jöfn, en samt
er sérstök ástæði til að setja strik
undir nöfn þeirra Ólafiu og Asdis-
ar i þetta sinn, fyrir þeirra öryggi
og þokka.
Eftir hlé flutti Sveinbjörg
Alexanders ballett sem Jochen
Ulrich hefur samið við tónlist eft-
ir Hindemith. Angist, örvænting
— og lifsvilji þrátt fyrir allt, ráða
rikjum i þessu verki sem gerir
drjúgar kröfur til flytjandans.
Sveinbjörg Alexanders er prýði-
leg listakona og leysir hvern
vanda á öruggan og sannfærandi
hátt.
Undir lokin voru leiknir
Straussvalsar, Ballettinn er eftir
Yuri Chatal: allur er hann með
hefðbundnu sniði með bleiku og
rauðu koketteri og verður það
hvorki'lofað né lastað heldur.
Þarna var tækifærið notað til að
leiða fram á sviðið fjóra nýliða.
Þær stúlkur eru að sjálfsögðu
óráðin gáta, en sæta að þvi leyti
tiðindum, að flokkinn munar um
hvern liðsauka.
Einum of oft höfum við orðið að
minnast á það, hvernig Islenskur
ballettflokkur eins og hangir i
lausu lofti, á það öryggisleysi sem
hann býr við, á karlmannsleysið,
á og tið skipti á balletmeisturum.
Við vitum, að þessi kjarni hefur
margan brattan klifið, margt
unnið prýðilega og hann heldur
þvi áfram. En þvi miður er sá
vetur sem nú liður ekki liklegur
til að bæta stöðu hans.
A.B.
Schumann etýðurnar frá öðru sjónarhorni