Þjóðviljinn - 13.06.1978, Qupperneq 9

Þribjudagur 13. júnl 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Ávarp-Magnúsar Kjartanssonar á útífundi að lokinni Keflavíkurgöngu
tet*
Þótt klukkuna I klukkuturninum á Lækjartorgi vanti 19 minútur I 12 er myndin tekin þegar göngfólkiö var aft streyma niftur Bankastrætift og
fylla Lækjartorg á slaginu kl. 22 sl. laugardagskvöld. — Mynd Leifur.
1 IÉÍéII L tm'f */'JZÆmL
.Y: , ' r
flgP!; *
cfe, L-Wk V
w
■iM. -rÉífF flHfli mpé llifll'F . .
á annan hátt. 1 svarræðu
sinni viöurkenndi Jósep Luns rök-
semdir minar skilyrðislaust.
Hann sagði að herstöðin á Islandi
snerist aðeins um dollara, það
væri miklu ódýrara að nýta
stöðvarnar hér en koma upp nýrri
aðstöðu. Framlag okkar til Nató
er sem sé að auðvelda vigbún-
aðarkapphlaupið, þar á meðal
framleiöslu á nifteindasprengj-
um, en hugmyndin um þaö vopn
hefur ekki orðið til i heilum
manna heldur hundingja.
Nifteindasprengjan hefur þann
eiginleika að myrða fólk en
tortima ekki efnislegum verð-
mætum, og ég hef sjaldan
orðið eins undrandi og
þegar ég hef heyrt menn,
sem þykjast vera her-
námsandstæðingar, segja að
nifteindasprengjan sé annað og
geðslegra vopn en venjuleg
kjarnorkusprengja. Ég er á gagn-
stæðri skoðun. Ég er á sömu
skoðun og Nordahl Grieg, þegar
hann segir i kvæði sinu um
Lundúni i siðustu heimsstyrjöld, i
þýðingu Magnúsar Asgeirssonar:
„Sjálfgert aö sprengja saki!
En sú þykir blessun hlaöin,
sem brýst inn i gotneskt guöshús,
en geigar frá barni I staöinn.”
Sönnum í verki aö smáþjóö
getur hrundið
erlendri hersetu
Góöir landar!
Áriö 1867 keyptu Bandarikin
nyrsta svæöi Ameriku, Alaska, af
rússnesku keisarastjórninni fyrir
7,2 miljónir dala, en þaö jafngild-
ir miöaft viö núverandi gengi tæp-
um tveimur miljöröum Islenskra
króna — tiunda hluta þess sem
Gunnar Thoroddsen rikis-
stjórnarleiötogi hefur ausiö I
Kröfluframkvæmdir.
Ibúar Alaska, sem mestmegnis
voru eskimóar og indiánár, voru
auðvitað ekki spurðir um þessa
ráöstöfun á landi sinu. Þessi
kaupskaparstaöreynd er öllum
kunn. Hitt vita fáir tslendinga að
samtimis fóru fram viðræður
milli bandarisku stjórnarinnar og
stjórnar danska nýlenduveldis-
ins, þar sem Bandarikjastjórn
óskaði eftir þvi að fá að kaupa á
sama hátt Grænland og tsland
fyrir dollara.
Þessarar staöreyndar er getið i
einni eða tveimur setningum i
meiriháttar sagnfræðiritum um
Bandarikin, en af einhverjum
ástæöum sem ég skil ekki hefur
enginn islenskur sagnfræöingur
gert þessum stórsögulegu málum
skil. Þarna kemur þó fram i
upphafi grundvallarafstaöa
bandariska heimsveldisins til
Islands, sú afstaða að tsland sé
hluti af Vesturheimi og eigi að
lúta drottinvaldi Bandarikjanna.
Bandarikin hernám tsland, áður
en þau urðu styrjaldaraðilar i
siðustu heimstyrjöld, vegna þess
að litiö var á tsland sem hluta af
Vesturheimi. t striðslok kröfðust
Bandarikin þriggja herstöðva á
tslandi til 99 ára, og sú krafa var
auðvitaö ekki i neinum tengslum
við óvissuástandið eftir strið eða
hinn svokallaöa heims-
kommúnisma; hún hafði þann til-
gang að innlima tsland til
frambúðar. Þór Whitehead sagn-
fræðingur hefur rakið að ástæðan
til þess aö rfkisstjórn Bandarikj-
anna viðurkenndi lýðveldisstofn-
unina 1944 var sú ein, að valda-
menn vestanhafs töldu meiri lik-
urá að Bandarikin gætu innlimað
tsland, ef tengslin við Danmörku
væru rofin að fullu. Þór
Whitehead hefur einnig rakiö að
Vilhjálmur Þór, valdamesti
leiðtogi núverandi stjórnarflokka
á sinni tið, lagöi til viö bandarisk
stjórnarvöld og islensk, að Island
fengi sömu stööu innan Banda-
rikjanna og Hawaii en Hawaii var
þá nýlenda. Tveir fyrstu forsetar
islenska lýðveldisins, Sveinn
Björnsson og Asgeir Asgeirsson,
voru sama sinnis. Þegar banda-
riskri hersetu var logið upp á
tslendinga öðru sinni 1951, var
hún réttlætt af hernámsflokkun-
um þremur sem neyðarástand, er
aöeins ætti að standa skamma
hrið. Ég hef átt viðræður við tvo
valdamestu mennina sem að
þessum samningum stóðu,
Eystein Jónsson og Bjarna heit-
inn Benediktsson, og þeir hafa
báðir I einkaviðræðum itrekað, að
þetta hafi verið raunveruleg af-
staöa þeirra. Bjarni Benediktsson
sagði við mig: Þú mátt treysta
þvi, Magnús, að herinn skal verða
farinn frá tslandi áður en ég dey.
Honum varð þvi mlður skemmri
lifdaga auðið en svo, að hann gæti
komið þessari ætlan sinni i fram-
kvæmd, og siðan hafa tekiö við
forustu i Sjálfstæðisflokknum
lágkúrumenn meö peninganef.
Fyrsta verkefni Geirs Hallgrims-
sonar að loknu lögfræðiprófi var
að gerast framkvæmdastjóri
Sameinaöra verktaka
hermangaranna sem meta sjálf-
stæði tslands til dollara. Það seg-
ir sina skýru sögu að þegar
s veita rs t jórna rkosninga rna r
voru á úrslitastigi fyrir nokkrum
vikum flugu Geir Hallgrimsson
og Einar Agústsson til Bandarikj-
anna á Nató-fund; þeir lita ekki á
sig sem fulltrúa islenskra
kjósenda heldur sem erindreka
Nató á tslandi. Þegar leiötogar
Framsóknarflokksins horfðu
hnipnir á þá staðreynd að þeir
höfðu tápað öðrum hverjum
kjósanda i Reykjavik, var Einar
Agústsson i dýrlegri garðveislu
hjá Carter Bandarikjaforseta.
Þegar Einar kom loks heim
kvaðst hann ætla að bretta upp
ermarnar. Sú samliking er dæmi-
gerð. Hann var ekki að minna á
litlu gráu frumurnar i heilanum á
sér, ekki skynsemi sina eða til-
finningar, heldur valdið.
1 tiö fyrrverandi rikisstjórnar,
Magnús Kjartansson flutti ræfiu á
Lækjartorgi.
þegar ég starfaði i stjórnarráð-
inu, kom hingað til lands Jósep
Luns, framkvæmdastjóri Nató,
og hélt hér fund með nokkrum
ráðherrum og embættismönnum.
A þessum fundi færði ég rök fyrir
þvi að hvorki Bandarikin né Nató
þyrftu á herstöðvum á tslandi að
halda, ekki einusinni frá svoköll-
uðu herfræðilegu sjónarmiði:
það væri hægt að tryggja
eftirlit með sovéskum kaf-
bátum og flugvélum
A það að veröa hlutskipti
islendinga i veraldarsögunni að
spara Bandarikjunum fé til þess
að hundingjar geti framleitt hel-
sprengjur?
Ég hef tekið þátt i baráttunni
gegn innlimunarstefnu Banda-
rikjastjórnar i aldarþriðjung, og
barátta okkar hefur borið
ómetanlegan árangur, þótt loka-
markinu sé ekki enn náð. Mér
hefur verið það mikiö fagnaöar-
efni i dag aö sjá aö unga fólkið
hefur borið Keflavikurgönguna
uppi. Ég veit að unga fólkiö skilur
að barátta okkar er þáttur i
baráttu allra hernuminna þjóða i
veröldinni. Ég veit að ungt fólk
hefur áhuga á fræðikenningum i
þvi sambandi, og það er einnig
fagnaðarefni. En framlag okkar
er ekki mælska eða fræðikenn-
ingar, heldur verðum við að
sanna i verki að smáþjóð getur
hrundið erlendri hersetu, hvort
sem hún er bandarisk eöa sovésk;
aðeins þannig hjálpum viö öðrum
þjóðum sem búa við hliðstæða
kúgun. Sjálfstæðisbaráttan gegn
Dönum er okkur nærtæk fyrir-
mynd. I þeirri baráttu lærðist
þjóðinni smám saman að setja
samstöðuna öllu ofar. Pólitisk
samstaða réð úrslitum, ásamt
þeirri stefnufestu að hvika aidrei
frá markmiðinu, þótt önnur
verkefni kynnu stundum að
virðast nærtækari. Eigi vikja,
sagði Jón Sigurðsson, og undir þvi
kjörorði leiðum við baráttu okkar
til sigurs.
Asmundur Ásmundsson,
formaftur miftnefndar Samtaka
herstöðvaandstæftinga.
ALYKTUN
• Vegna alvarlegs ástands í sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar;
• Vegna stóraukinna framkvæmda á
vegum hersins;
• Vegna kröfunnar um gjaldtöku af
hernum;
• Vegna áforma um aukinn vígbúnað
stórvelda;
ályktar fundur herstöðvaandstæðinga
á Lækjartorgi í Reykjavik laugar-
daginn 10. júní 1978 eftirfarandi:
Að horfið verði frá hvers konar
áformum um gjaldtöku af banda-
ríska hernum.
En þess í stað — segi Island upp
aðildinni að NATO og standi utan
hernaðarbandalaga
— og að ísland segi upp herstöðvar-
samningnum við Bandaríki Norður-
ameríku og engar herstöðvar verði á
íslandi.
Fundurinn mótmælir harðlega hern-
aðaríhlutun stórvelda í Af ríku og lýsir
yfir stuðningi við frelsisbaráttu
smáþjóða og alþýðu hvarvetna í
heiminum.
Gegn hervaldi, gegn auðvaldi
Gegn landsölu
Island úr NATO, herinn burt
útifundar herstöðvaandstæðinga á Lækjartorgi 10.6.78