Þjóðviljinn - 20.09.1978, Blaðsíða 7

I
Miðvikudagur 20. september 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Þótt á mig séu lagðir meiri skattar — og þótt ekki
náist strax til tekju-hæstu mannanna í þjóðfélaginu,
sem margir hverjir finnast undir þakinu góða, þá
sætti ég mig við það
„Megi Óskar Pé böl-
sótast enn umhríð”
Fátt er það undanfarnar vikur
sem megnað hefur að gleðja
geðið nema ef vera skyldi
veðrið...
Bæði vinstri og hægri menn
mögla undan bráðhugvitsöm-
um sköttum nýju vinstri
stjórnarinnar. Manni virðist oft
næsta erfitt að henda reiður á
þvijhvort sil mikla jafnréttis-
hugsjón sem að flestra sögn er
oss borin i blóðjSé kannski að-
eins staðfærö eða eftir henni
farið á tyllidögum. Eitthvað
virðist hlaupa fyrir brjóstið á
fólki, þegar nýja skattheimtu
ber á góma, jafnvel þótt
viðkomandi hafi litla hugmynd
um það hvort hún snertir hann
sjálfan eður ei. Enginn veit
hvað átt hefur fyrr en til þannig
álagna er gripið að maður
stendur sjálfur i sviðsljósinu.
1 minu ágæta stéttarfélagi
BHM (Bandalagi háskóla-
manna) er mikil og sterk jafn-
réttistilfinning. Það hef ég oft
fengið að heyra. Eftir efnahags-
aðgerðir rikisstjórnarinnar
greip mikill kuldahrollur um sig
meðal minna ágætu félaga.
Fjölmargir þeirra lentu nefni-
lega úti á þaki þjóðarbúsins og
þóttust illa til nepjunnar búnir.
En af þakinu er viðsýnt og sér
vel til ferða annarra meðborg-
ara. Er mér sagt að á efri
hæðum hússins hafi ýmsir jöfr-
ar búist rikulega um og minni
um margt á hetjurnar og vik-
ingana, forfeöur sina^aö vilja
ekki gjalda sinn skatt að fullu.
Finnast mér þetta hin verstu
tiðindi ef sönn eru.
tkjallara þessa húss klóra sér
margir i höfðinu — ekki endi-
lega vegna óþrifnaðar eða sápu-
leysis, heldur vegna þess að
kaupið þeirra hefur lækkað, —
þótt það hafi „raunverulega”
hækkað. Þetta hlýtur hver ein-
asti heilvita islendingur aö
skiljaM Þetta heitir: Samning-
arnir skulu i gildi!!
Ég hef þá staðföstu trú að ein-
læglega sé stefnt aö launajöfnun
af hinni nýju vinstri stjórn. Ég
treysti henni til að vinna einlæg-
lega að stefnumálum sinum,
þótt ég þykist sjá það fyrir að
aldrei verður þaö hnökra-né
hnýfilyrðalaust.
Lifsgæöastöðunni má alls ekki
halda viö með sifelldum erlend-
um lántökum i anda fyrri
stjórna. Hún verður einfaldlega
að lækka ef við stöndum ekki
undir henni hjálparlaust.
Aframhaldandi veðsetning
endar með vergangi á vestur-
veg.
Grannþjóðir okkar hafa
margar skammtaö við sig
naumar undanfarin ár. Sjálfur
hef ég orðið vitni að þvi hvernig
verkamannaflokkurinn breski
hefur tekið á þessum málum og
dáist aö árangri' þeirra nú.
Ráðstafanirnar sem þeir gerðu i
upphafúvoru ekkert siður um-
deildar en umsvif hinnar nýju
stjórnar Islands, þótt ég þykist
nú vita að hinar bresku hafi
verið allnokkru djúphugsaðri.
Ég á lika erfitt með að trúa þvi
að djúp hugsun sé að baki við-
bragða margra þeirra vinstri
manna sem i ræðu og riti hafa
látið vanþóknun sina i ljós á að-
geröum stjórnarinnar. Þótt á
mig séulagðir meiri skattar, —
og þótt ekki náist strax til
tekju-hæstu mannanna i þjóð-
félaginu sem margir hverjir
finnast undir þakinu góða, þá
sætti ég mig viö það. Ég hefi
nefnilega góða von um það að
þannig tekjutilfærsla komist til
betri skila úr höndum vinstri
stjórnar en sultaróla-álögur
sjálfstæöismanna.
Núverandi stjórnendur vita
það lika fullvel að þeim var
komiðtil valda til að standa við
sin fyrirheit. Þeir vita það lika
vel að stutt er i áhyggju-
hrukkurnar hjá mörgum
stuðningsmönnum. Aöhald er
enda nauðsynlegt svo vel megi
til takast. Eitt má og hafa til
marks hvort vel hefur til tekist:
móðursýkiskrif auðstéttar-
manna eins og Asgeirs H. Ei-
rikssonar verslunarmanns og
Óskars Pé Héðinssonar fram-
kvæmdastjóra i Dagblaðið. í
Óskari Pé krystallast andi
,,frjálshyggjunnar” jafnvel enn
betur en hjá sjálfum Hannesi
Gissurasyni og er það samt þó
nokkur frjálshyggja!!
A meðan Óskar Pé heldur
áfram að bölsótast má hin nýja
stjórn vita aö hún er á réttri
leiö!!
Einar Valur Ingimundarson
menntaskólakennari
Minnisbiað fyrir leigjendur
réttar aðeinsi skjóli réttar þess,
sem hefúr ibúðina eða húsið á
leigu. Verði þvi t.d. aðalleigj-
andi borinn út vegna vanskila,
verður framleigutaki einnig að
vikja, ef húseigandi krefst. Um
fyrir vöntuiT
um
íbúðarhúsnæðis, hafa
leigjendur töluverð óumdeilan 3
leg réttiiidi gagnvart eigendum
(leigusolum), samkvæmt íslenskum lögum
og venjum.
Leigjendur skuiu varaðir við eyðublaði
fyrir húsaleigusamning, sem Húseigenda-
félag Reykjavikur gefur út, en mörg
efnisatriði þess samræmast ekki lögum og
venjum, og mundu ekki standast
fyrir dómstólum
Fjölmargir leigjendur hafa
leitað ráða hjá Leigjendasam-
tökunum frá stofnun þeirra i
vor. 1 þvi skyni að gefa sem
flestum leigjendum ibúðarhús-
næðis til kynna réttarstöðu
þeirra i dag, leyfir stjórn
Leig jendasamtakanna sér að
senda öllum dagblöðum eftir-
farandi samantekt úr bók
Björns Þ. Guðmundssonar,
„Lögbókin þin”, sem gefin var
útaf Erniogörlygihf. árið 1973.
Húsaleiga er meðal
mikilvægari leigu-
samninga.
Leigusala (þeas. eiganda eða
umboðsmanni hans) er skylt að
láta leigutaka leiguibúð i té i
leigufæru ástandi á tilskildum
tima. Honum er og skylt að
halda ibúðinni i leigufæru
ástandi allan leigutimann,
nema hún eyðileggist af óvið-
ráðanlegum ástæðum, s.s. jarð-
skjálfta, snjóflóði eða bruna.
Verulegar vanefndir heimila
leigutaka riftun og getur leigu-
taki þá flutt úr ibúðinni og þarf
ekki að greiða leigu, nema fyrir
þanntfma, sem hannhefur búið
i ibúðinni. Leigutaki getur og, ef
hann kýs það heldur, gert eða
íátið gera við galla á ibúðinni á
kostnað leigusala. Getur hann
siðan dregið kostnaðinn frá
húsaleigunni. Um ástand ibúðar
er öruggast að fá mat dóm-
kvaddra manna, ef um það
verður ágreiningur.
Sá er vill fá framkvæmt mat
(t.d. vegna galla á húsnæðinu)
snýr sér til viðkomandi héraðs-
dómara (iReykjavik til borgar-
dómaraembættisins) með
beiðni um dómkvaðningu mats-
manna.
Leigjanda ber að fara vel með
húsnæðið. Vanefndir i þvi efni
geta varðað riftun leigusamn-
ings og útburði úr húsnæðinu, en
leigusali getur þó jafnframt
krafið leigutaka um leigu fýrir
það, sem er eftir leigutimabils-
ins, nema honum bjóðist annar
tækur leigjandi. Sé samningi
þannig rift fyrir vanefnd leigj-
anda, er leigan öll fallin i gjald-
daga.
Þegar hús eða ibúð er tekin á
leigu, er venja, að leigjandinn
megi framleigja einstök her-
bergi, nema það sé sérstaklega
bannað i húsaleigusamningi.
Framleigutaki nýtur þá sins
leigu einstakra herbergja gilda
annars að öllu verulegu sömu
reglur og um ibúðaleigu.
Húsaleigugjald getur verið
miðað við allt leigutimabil eða
styttri tima, t.d. mánuð, eins og
tiðast er. Hámark þess er
bundið verðstöðvunarlögum
(bráöabirgðalög frá 9.
september s.l.). Stundum er
áskilið, að húsaleigugjald sé
greitt fyrirfram, en sé ekki sér-
staklega um það samið, mun lit-
ið svo á, að upphæðina eigi að
greiða eftir á. Leigjandi á að
færa leigusala leigugjaldið,
nema öðru visi sé um samið.
Vanskil leigjanda varða riftun
leigusamnings og útburði, séu
vanskilin veruleg. Skatta og
skyldur af hinu leigða húsnæði
er leigjanda ekki skylt að
greiða, nema svo sé um samið.
Húsaleigusaniningur. Um
leigu húsnæðis er tryggast að
gera skriflegan samning um öll
leigukjör. Ekki er þörf á aö
þinglýsa venjulegum húsaleigu-
samningi, en séu þeir að ein-
hverju leyti frábrugönir þvi,
sem venjulegt er, t.d. óuppsegj-
anlegir af hálfu húseiganda,
leigutimi langur o.s.frv., er
öruggara að láta þinglýsa
samningi. Þó að eigendaskipti
verði að húseign, heldur húsa-
leigusamningur gildi sinu.
Leigjanda verður ekki vikiö úr
húsæði á leigutimanum, meðan
hann stendur i skilum og fer
sæmilega með húsnæðið, enda
þótt húsið sé selt eða leigusali
verði gjaldþrota.
Húsaleigutimi. Leigutimi
ibúða fer eftir húsaleigusamn-
ingi eðavenju. Uppsagnarfrest-
ur leigusamninga að ibúö er við-
ast hvar skv. venju 3 mánuðir
miðað við 1. október og 14. mai.
Uppsagnarfrestur leigusamn-
inga um einstök herbergi er þó
almennt talinn styttri, hálfur
mánuður eða einn mánuöur.
( Hér lýkur Ivitnun í „Lögbókina
þina”)
Húsaleigusamningur Húseig-
endafélags Reykjavíkur. 1 nýrri
kennslubók sem lesin er i
Háskólanum segir Páll
Sigurðsson kennari i Lagadeild:
„Á vegum Húseigendafélags
Reykjavikur hefur verið samið
staðlað form fyrir notkun húsa-
leigusamninga, og er notkun
þess almenn hér i borg. Er hér
að öllu leyti um einhliða skil-
mála að ræða en þó er iðulega
vikiðfrá eftir atvikum. Skilmál-
arnir miðast mjög við hagsmuni
leigusala og er þar m.a. kveðiö
á um rétt leigusala (eða eigand-
ans) til að vikja leigutaka fyrir-
varalaust úr hinu leigöa hús-
næði, ef leigutaki efnir eigi
ákvæði samningsins.”.
1 nýlegu blaðaviðtali um
þennan samning segir Ragnar
Aðalsteinsson hæstaréttarlög-
maöurm.a.: „Þetta er staðlaö-
ur samningur og svo einhliöa
saminn, að dðmstólar mundu
aldrei beita ýmsum ákvæöum
samningsins eins og þau eru þar
orðuð. Einhliða, staðlaðir
samningar, samdir af sterkari
aðila i samningssambandi, eru
aö jafnaði túlkaðir þröngt af
dómstólum og gagnaðila i hag.
Samningsform Húseigendafé-
lagsins gefur leigjandanum
enga möguleika á að semja,
hann verður annað hvort að
skrifa undir eða ekki”.
„Almenna reglan er sú, að
leigutaki ber ábyrgð á þvi tjóni
sem hann veldur, en viðhaldið
er á kostnað leigusala (eigand-
ans). 1 samningseyðublaði Hús-
eigendafélagsins er gengið of
langt, þvi ekki er hægt að ætlast
til að leigutakar sjái um viðhald
á húseign, sem getur numið
miklum fjárhæðum”.
„1 fjölbýlishúsum er gert ráð
fyrir í samningsformi Húseig-
endafélagsins að leigutaki
greiði fyrir eigin reikning hlut
ibúðarinnar i sameiginlegum
kostnaði húseignarinnar. 1
framkvæmd mundi þetta þýða,
að þar sem lögð eru á húsgjöld
sem taka ekki aðeins til rekstr-
ar heldur lika til viðhalds á
sameign og jafnvel til fram-
kvæmdahlutaá sameign, þyrfti
leigutaki að borga fyrir það.
Þetta er ósanngjarnt og stæðist
ekki fyrir dómi”.
Veruleg vanskil af hálfu leigj-
andans eru i samningsforminu
of þröngt túlkuð og of þungar
kvaðir lagðar á leigjandann ef
hann kæmist i vanskil. önnur
ákvæði eru bersýnilega ósann-
gjörn, og hafa dómstólar beina
heimild til þess samkvæmt lög-
um, að vikja til hliðar samings-
ákvæðum sem eru á þann hátt
bersýnilega ósanngjörn.
„Akaflega mörgum atriöum i
þessu samningsformi yrði vikiö
til hliðar vegna þess hversu ein-
hliða og ósanngjörn þau eru”,
sagði Ragnar Aðalsteinsson að
lokum i viðtalinu.
Leigjendasamtökinhafa tekið
á leigu skrifstofuhúsnæöi að
Bókhlöðustig 7 í Reykjavik, og
munu á næstunni auglýsasima-
númer og skrifstofutima.