Þjóðviljinn - 20.09.1978, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — l»JÓÐVILJINN‘ Miðvikudagur 20. september 1978
Texti: eös
Myndir: Geröur
Húsnæöi fyrir verklega
kennslu er algerlega
ófullnœgjandi, segir
Sigurður B. Haraldsson,
skólastjóri
Fiskvinnsluskólans
Við brugðum okkur í.heimsókn í Fiskvinnsluskólann í
Hafnarfirði um daginn og hittum þar fyrst að máli
skólastjórann, Sigurð B. Haraldsson. Við báðum hann að
segja okkur svolitið frá starfsemi skólans. Einkum lék
okkur forvitni á að kynnast „öldunganáminu" í skól-
anum, en það er námsleið sem tekin var upp í fyrra-
vetur.
Sigurður B. Haraldsson skólastjóri i skrifstofu sinni.
— Það var ákveðið þá til
bráðabirgða, sagði Siguröur, að
gefa þeim sem orðnir eru 25 ára
og hafa unniö i fiskvinnslu i 5 ár
eða lengur, tækifæri til að stunda
nám i skólanum. Þeir stunda að-
eins nám i bóklegum sérgreinum
og geta útskrifast sem fisktæknar
eftir þrjár annir, eða eitt og hálft
ár.
Okkur fannst ekki hægt að setja
þetta fólk á bekk með ungiingum i
gagnfræðaskóla. Þetta er ágætt
verkfólk, sem kann sitt fag.
— Eru margir „öldungar” i
skólanum?
— Þetta var reynt fyrst i fyrra
og þá komu nokkrir hingað á
þessum forsendum, og nú i vetur
eru þessir nemendur nokkru
fleiri, alls sjö. Hér höfum við ekki
venjulega bekkjaskiptingu, en
þessirnemendureru með öðrum i
svokölluöu bóklegu námi I, en þar
eru eingöngu kenndar sérgreinar.
Kennslugreinar eru fiskvinnslu-
fræði, örverufræði, liffræði,
framleiðslufræði, kælitækni, raf-
magnsfræði, efnagreining, undir-
stöðuatriöi byggingafræði, stærð-
fræði og tölfræði. Allt þetta sér-
nám er reyndar bæði bóklegt og
verklegt, og siðan bætast við fleiri
greinar á vorönn, svo sem mat-
vælafræði og matvælagerlafræði.
— Er allt almennt nám stundað
i öðrum skólum?
— Já, við höfum að visu verið
meö almennt bóklegt nám undan-
farin ár, en það hefur færst sifelit
meira út úr skólanum og þetta er
siðasta skóiaárið með gamia
fyrirkomulaginu. Héðan i frá
verða nemendur Fiskvinnsluskól-
ans þvi að stunda allt almennt
bóknám i öðrum skólum. Við höf-
um kennslusamstarf við Flens-
borgarskólann, en eftir þessa
breytingu munu lika margir nem-
endur utan höfuöborgarsvæðisins
geta lokið hluta heildarnámsins
heima fyrir og einnig munu nem-
endur geta valið mismunandi
námsleiðir gegnum skólann.
Stúdentum frá stærðfræöi-
deildum menntaskóla er jafn-
framt boðið upp á tiltölulega stutt
en hagnýtt fisktæknanám.
— Skóiinn er þá að verða hreinn
sérskóli?
— Já, frá byrjun hefur skólinn
Sifellt veriö i mótun og margar
breytingar hafa veriö gerðar á
náminu. Nú verður reynt að að-
laga námið i skólanum að fjöl-
brautaskólakerfinu með þvi að
gera Fiskvinnsluskóiann að
Námið aðlagað
tjölbrautakerfínu
NÁM í FISKVINNSLUSKÓLANUM
FISKVINNSLUSKÖLINN
MÖGULEGAR N'AMSLEIÐIR
Stig í frumgreinum eru fengin eftir nám i
Flensborgarskblanum eoa í öðrum skblum
Hlutverk fiskvinnsluskóla er
að veita fræðslu i vinnslu
sjávarafla og skal Fiskvinnslu-
skóiinn í Hafnarfirði m.a. út-
skrifa fiskiðnaðarmenn og fisk-
tækna. Kennsla skólans skal
miða að þvi’ að:
1. Fiskiönaöarmenn hafi öðlast
nægilega undirstöðu-
þekkingu, bóklega og verk-
lega, til þess að geta annast
almenna verkstjórn, gæða-
flokkun og«tjórn fiskvinnslu-
véla.
2. Fisktæknar verði, auk þess
sem um getur i 1. tölulið færir
um að annast sérhæf eftirlits-
störf, verkþjálfun, vinnhag-
ræðingu, stjórnun og tiltekin
rannsókna- og skipulags-
störf.
Náminu er skipt i bóklegt og
verklegt skólanám og starfs-
þjálfun á vinnustöðum.
Námstimierl til41/2árog
fer eftir undirbúningi og þvi að
hvaða námslokum er stefnt.
Bókiega námið skiptist í sér-
greinar, sem kenndar eru i
Fiskvinnsluskólanum, og
aimennar námsgreinar (stærð-
fræði, efnafræöi, erl. mál
o.s.frv.), sem unnt er að stunda
i öðrum framhaldsskólum.Sam-
komulag er milli Fiskvinnslu-
fjölbrautaskólans i Flensborg
um að nemendur, sem ætla að
leggja fiskiðnnám eða fisk-
tæknanám fyrir sig, geti numiö
umræddar frumgreinar i Flens-
borgarskólanum fyrst i stað og
verða þær greinar ekki lengur
kenndar i Fiskvinnslu-
skólanum. Ef nám þetta fer
fram i öðrum framhaldsskólum,
verður það metiö meö hliösjón
af sambærilegu námi i Flens-
borgarskóla.
Nám i Fiskvinnsluskólanum
er unnt að hef ja á mismunandi
stigum eftir þvi hve miklu námi
nemandi hefur lokið i tilteknum
námsgreinum.
hreinum sérskóla en láta aðra
framhaldsskóla um hinar al-
mennu námsgreinar.
— Hvenær var skólinn
stofnaður?
— Fiskvinnsluskólinn tók til
starfa haustið 1971. Fyrstu fisk-
iðnaðarmennirnir útskrifuöust
vorið 1974 og fyrstu fisktæknarnir
voriö 1976. Fiskiðnaöarnámið
tekur þrjú ár fyrir þá sem koma
úr grunnsköla, en eitt og hálft ár
fyrir „öldungana”, eins og kom
fram áðan. Fisktæknanámið er
siðan tveggja ára framhaldsnám.
— Hvernig er aðsóknin að skól-
anum?
— Aðsóknin er alveg þokkaleg,
og við getum reyndar ekki tekið á
móti fleiri nemendum en nú eru i
skólanum, þvi verklega aðstaðan
skammtar það hversu margir eru
teknir inn i einu. Alls eru nú um 50
nemendur i skólanum, þar af eru
27 i bóklegu sérnámi, en 6 af þeim
fiskiðnaðarmönnum sem út-
skrifuöust i vor eru i framhalds-
námi, ýmist i Flensborg eða öld-
ungadeild Hamrahliðarskólans.
Þeirljúka aö öllum likindum fisk-
tækninámi hér vorið 1980.
Allmargir nemendur eru lika i
raun að hefja þetta nám nú i
vetur, þótt þeir séu ekki hér i
skólanum. 5 nemendur ætla
hingað úr sjávarútvegsbraut
Hagaskólans i Reykjavik, aðrir
fimm eru i Flensborg og auk
þeirra eru nemendur á Isafirði,
Akranesi og i Fjölbrautarskóla
Suðurnesja. Þetta eru samtals
um 15 nemendur, sem koma svo
hingað i sérnámið. Það má segja
að það sé nýmæli að skóli sé rek-
inn meðslíkum tengslum við aðra
skóla.
— A Fiskvinnsluskólinn viö
húsnæöisvandræði aö etja?
— Já, húsnæðisvandamálin eru
stórkostleg. Húsnæði til verk-
legrar kennslu er algerlega ófull-
nægjandi, og raunar höfum við
aðeins tryggt húsnæði fyrir frysti-
ingu. Þegar kemur að salt-
fisknum, skreiðinni og saltsild-
inni verðum við að snapa húsnæði
hingaö og þangað. Til dæmis er
skreiðarmatskennsla nú i hús-
næöi Isbjarnarins á Seltjarnar-
nesi. Viö erum á stööugum hrak-
hólum með þetta nám. Viö höfum
húsnæði á leigu fyrir frystingu i
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar. Þar
höfum við 300 fermetra húsnæði
innréttað sem frystihús. En þar
komast ekki fleiri en 24 nemendur
að i einu.
— HVaða starfsréttindi öðlast
þeir sem útskrifast úr Fisk-
vinnsluskólanum?
— Fiskiðnaðarmenn geta ráðið
sig sem verkstjóra og matsmenn i
frystihúsum. Þeir hafa réttindi
sem ferskfiskmatsmenn, en svo
stendur hnifurinn i kúnni hvað
varðar saitfisk- , skreiðar- og
saltsildarmat. Þar hefur staðið i
stappi við Framleiðslueftirlit
sjávarafurða. Við kennum þetta
ýtarlega hér i skólanum og nem-
endur taka próf i þessu mati, en
fá samt ekki sjálfkrafa rétt til að
starfa við það. Þeir þurfa þvi að
vinna við þetta um óákveðinn
tima, og siðan veitir Framleiðslu-
eftirlitið réttindin.
Þetta er helsta vandamálið hjá
okkur nú. En það er starfandi
nefnd sem fyrrverandi sjávarút-
vegsráöherra setti á laggirnar til
að reyna að finna leið til að menn
geti fengið þessi réttindi, þvi nú-
verandi ástand þessara mála er
óviðunandi.
— Hefur ekki verið nóg að
starfa fyrir þá fiskiðnaðarmenn
og fisktækna sem útskrifast hafa
úr skólanum?
— Jú, það hefur verið nóg aö
gera fyrir þetta fólk. Nemendurn-
ir hafa farið beint úr skólanum i
allgóðar stöður og það er mikil
eftirspurn eftir fiskiðnaðar-
mönnum og fisktæknum.
—eös
Miövikudagur 20. september 1978 ÞJÓÐVILJINN — ^IÐA 9
t kennslustund I Fiskvinnsluskólanum.
„öldunga" I Fiskvinnsluskólanum
/ •
/
©
Sverrir Karvelsson er starfandi
verkstjóri á Þingeyri við Dýra-
fjörð. —-Ég verð i skólauum til
áramóta, sagði hann. Ég kem svo
aftur í vor I saltfiskinn og slðan
næsta haust til að Ijúka náminu.
Sverrir sagöist hafa starfað
sem verkstjóri hátt á þriðja ár, en
kæmi hingað i skólann til að afla
sér matsréttinda. — Við erum
tveir verkstjórar i frystihúsinu,
sagði hann. Annar er jafnframt
matsmaður hússins, en ég er
verkstjóri i sal.
Hann sagöi að þrir menn hefðu
matsréttindi á Þingeyri og heföu
þeir allir verið á námskeiöunum,
sem nú háfa verið lögð niður,
—öldunganámið leysir þetta mál,
sagði Sverrir, þannig gefst
mönnum kostúr á að komast inn I
skólann án þess aö hafa tiiskiida
grunnskóiamenntun.
—Ég væri ekki hér ef ég teldi
mig ekki hafa gagn af þvf sagði
Sverrir. Þeir sem eru útskrifaðir
úr Fiskvinnsluskólanum standa
Sverrir Karvelsson.
betur að vígi á þessum vinnu-
markaði. Allar nýjungar verður
maður að fá i gegnum bókina.
—Éghef aldreiunniðannaðen i
fiski, sagði Einar Guðmundsson
fró Bolungarvik. — 6g hef
starfað hjá ishúsfélagi
Bolungarvikur.
—Hvernig list þér svo á
skólann?
—Eg fer i skólann af áhuga og
mér lfst vel á mig hér, þótt ég sé
ekkr búinn að vera nema rúma
—Hvernig
hjá ykkur?
er námið skiplagt
—Við erum f bóklegu námi
núna, en förum i verklegt nám
eftir áramót. Verklega námið
skiptist þannig, að 10 vikur fara i
frystingu og 6 vikur í salt-
fiskmat. Skólinn er svo búinn um
miðjan mai, en i byrjun septem-
Einar Guðmundsson.
ber byrjum við aftur. Þá tökum
við skreiðar- og sildarmat og
verkstjóranámskeið i lokin. •
Jörundur Garðarsson er
stúdent úr Kennaraskólanum og
hefur vcrið kennari undanfarin
átta ár i heimabyggð sinni, Bildu-
dal.
—Eg hef alitaf verið i fiski á
sumrin, bæöi á sjó og landi, sagði
hann. Ég hef haft töluverö af-
skipti af fiskvínnslu og m.a. veriö
i stjórn frystihússins á Bildudal.
Það var endurbyggt fyrir 2-3
árum, en frystihúsið er hlutafélag
sem hreppurinn og kaupfélagiö
eiga ásamt 50 einstaklingum.
Jörundi leist vel á að setjast á
skólabekk á nýjan leik. — Við
lærum hér hagnýta hluti i sam-
bandi við nýtingu á hráefninu og
svo bónusútreikninga. Jörundur
Jörundur Garðarsson.
sagðist ætla að halda áfram i
skólanum og taka fisktækninámið
iika.
„Vann að stofnun
þessa skóla”
Éghafði unnið að stofnun þessa búinn að taka fiskimatsréttindii
skóla frá árinu 1966, sagði ólafur frysta fiskinum.
Þorgeirsson. Ég var þá ráðinn —Miðað við t.d. vinnslu á land-.
ritari Fiskvinnsluskóia nefndar og búnaðarafurðum stendur vinnsla
fékk fjárveitingu frá sjávar- á sjávarafurðum langt að baki
útvegsráðuneytinu. Þegar ég var hvað snertir neytendamarkað,
i þessu starfi' skrifaði ég út um sagði Olafur. — Ég var lengi
allan heim eför gögnum um búinn að hafa í huga að afla mér
skipan fræðslumála i fiskiðnað- þekkingar i vinnslu sjávarafurða.
inum. Mér virðist þessi skóli geta veitt ólafur Þorgeirsson.
Olafur er ættaður frá Isafiröi. þáhagnýtu fræðslusem égsækist
Hann sagðist alltaf hafa haft eftir og getur komiö að notum frystiiðnaði, hefur Olafur starfaö
áhuga á fullvinnslu iSlenskra siðar meir. sem bankamaður og skrifstofu-
sjávarafurða og hefði áður verið Auk þess að hafa ^tarfaö i maður.
Siglaugur Brynleifsson:
Skylminga-
þrælarnir
Sport— A Prision of Meas-
ured Time.
Essays by Jéan-Marie Brohm.
Translated by Ian Fraser. Ink-
Links 1978.
Ink-Links er nýtt útgáfufyrir-
tæki i London, sem gefur einkum
út rit varðandi marxisma og
samfélagsmál. Rit þau sem það
gefur út hneigjast nokkuö svo til
trotskyisma.
Þetta rit er safn greina eftir
franskan iþróttakennara i Par s.
Hann hefur sett saman rit af
þessum toga áður, m.a. „Socio-
logie Politique du Sport jeunesse
et Revolution” og „Corps et Poli-
tique”. Skylmingaþrælar, trúöar
og villidýr léku oft listir sinar á
hringleikasviöum Rómverja
borgurunum til afþreyingar.
Brauð og leikir, kvað oft við á
strætum og torgum Rómar, og
væri þvi ekki sinnt, mátti alltaf
búast við óheppilegum ókyrr-
leika.
Nú á dögum hafa iþróttamenn
tekið að sérog verið látnir taka að
sér hlutverk skylmingaþrælanna
i Róm fyrrum. Knattspyrna,
hlaup og hinar margvislegustu
tegundir annarra iþrótta gegna
nú sama hlutverki og áöur til af-
þreyingar og lausnar fólki, sem
leitar fráhvarfs frá striti hvers-
dagslifsins, ömurleika og leiöind-
um i ófullnægðri tilveru sinni.
Skikkanlegir skrifstofumenn
verða að öskrandi hvetjendum
sinna hópa eða síns félags á vell-
inum, þeir veðja á viss knatt-
spyrnulið og ræða af hita leik
vissra keppenda eða knatt-
spyrnuliða. tþróttasigrar á
alþjóðamótum eru hverri þjóð
keppikefli og allt er gert til þess
að „okkar lið” sigri.
Nútima gerð knattspyrnu var á
fyrri hluta nitjándu aldar talið
mjög heppileg fyrir enskar lág-
stéttir, góð æfing og heppilegt
keppikefli, sem var álitið draga
áhugann frá vafasamari fyrir-
tektum, svo sem andúð á yfir-
völdum og jafnvel uppreisnartil-
burðum. Innibyrgð óánægja með
afleit lifskjör og heipt gagnvart
yfirstéttunum gat náð útrás i þvi
að berjast um knöttinn á leik-
vanginum. Með aukinni iðnvæð-
ingu jókst áhuginn á knattspyrnu
i sóðalegum iðnaðarvilpum Eng-
lands, og ekki skorti hvatningu
frá kaupendum vinnuaflsins.
Knattspyrnan varð iþrótt lág-
stéttanna, refaveiðar iþrótt að-
alsins og kappróðrar og krikkett
stundaðar af borgurum. Stétta-
skiptingin náði til íþróttanna, og
fljótlega sáu yfirvöldin að þær
urðu nýttar á sama hátt og blóð-
leikirnir i Róm. Otrás fékkst fyrir
hættulegar kenndir, sem elia
hefðu getað fallið i vafasamari
farvegi.
Leikir og allskyns keppni hefur
fylgt mannkyninu frá fyrstu tið,
oft var þetta undirbúningur undir
hermennsku eða tilbreyting á
samkomum, stundum voru leikir
tengdir dýrkun guðanna. íþrótt-
irnar spegluðu gerð samfélagsins
og gera það enn.
Greinar Brohms fjalla um
iþróttir nú á dögum og endur-
speglun samfélaganna i þeim og
þar með þá miklu gróðamögu-
leika sem hægt er að hafa af
þeim.
Nú á dögum er vaFt hægt að
opna dagblað eða vikublað, án
þess að við blasi nokkrar siður af
iþróttafréttum, sjónvarp og út-
varp helga talsverðan tima frá-
sögnum af iþróttaviðburðum og
umræðum um þau efni. Fjöldi
manna les, hlustar og horfir á
iþróttafréttir og myndir. Fólk
ræðir um iþróttir og kappleiki sin
á milli, ber saman og fylgist með
slúðurdálkum blaðanna um fræga
iþróttamenn og konur. Kappleikir
eru vel sóttir, og þar ummyndast
fólk og samsamar sig þvi liði,
sem það styður, og öskrin kveða
við. Fólk tekur iþróttir sem einn
þátt þess samfélagskerfis sem
búið er við. Það er minna rætt um
iþróttir sem einn veigamikinn
þátt samfélagslifsins, þær eru
sjaldnast krufðar sem slikar.
Andstæðingar rikjandi kerfis á
Vesturlöndum gagnrýna sjaldn-
ast iþróttir og keppni sem spegil-
mynd kapitalisks samfélags eða
sem afþreyingardóp.
Eins og áður segir áttuðu
Englendingar sig á þýðingu
iþrótta fyrir heilbrigði verkalýðs
og sem undirbúning undir her-
þjónustu.
Þeir góðu menn töldu brýnt að
styrkja likama þeirra, sem skópu
þeim auðinn meö vinnu sinni, þvi
stæltari likamsbygging þvi meiri
arður, og svo var mikinn gróða að
hafa af leikunum sjálfum, alls-
konar iðnaður fylgdi fjölbreyttum
iþróttum, margvisleg tæki og út-
búnað þurfti, og svo fylgdu veð-
málin, boxarakeppnin kom i stað
hanaatsins, sem var áður fyrr
mjög vinsælt. Nú var veöjað á
boxarana og þeir aldir eftir full-
komnustu heilbrigðis- og
hollustureglum.
Brohm telur aö gerð iþrótta nú
á dögum sé fullkomin tjáning
borgaralegra viðhorfa og kapital-
isks skipulags og þvi beri að
berjast gegn þeirri ideólogiu sem
tjáist i keppnisiþróttum nútim-
ans. Samkeppnin ræður rikjum i
heimisportsins, öllu er fórnað, til
þess að vinningur fáist. Iþrótta-
menn eru þvingaðir til afreka,
þrautþjálfaðir og oft á tiðum
dópaðir til þess að ná sem bestum
árangri, og þeir sem ná hæst
ganga kaupum og sölum milli fé-
laga. Ofurmannleg þrekvirki
á leikvanginum vekja aðdáun og
oft sjúklega hrifningu áhorfenda,
sem samsama sig „skylminga-
þrælnum”, dá hann og hvetja, og
hann smitast af dáleikunum og
nýtur aðdáunarinnar, hann
sækist eftir hyllingu og jafnframt
peningum, en til þess að öðlast
þetta verður hann að ganga á
mála hjá þeim öflum sem stjórna
iþróttasamsteypum og félögum
og reka þau sem hrein gróða-
fyrirtæki.
Aðskilnaður leiksins og iþrótt-
anna er eitt höfuð-einkenni nú-
tima sports, frjáls leikur, leikinn
til ánægju, mótar ekki lengur
sportið sem slikt, nú er leikurinn
orðinn að iþrótt, þar sém krafist
er aga, stöðugrar einbeitingar og
oft ofurmannlegrar áreynslu; i
þeim tilgangi að „slá met”.
Frumskógamórallinn rikir i
heimi sportsins.
Höfundurinn dregur upp heldur
ömurlegar myndir af sumum
fremstu iþróttamönnum nú á
dögum. Þessir menn eru orðnir
að vélmennum, með stöðugum
æfingum og einbeitingu. Þeir geta
sumir hlaupið 30-50 kilómetra á
dag, synt 22 kilómetra á dag og
lyft upp nokkrum tonnum. Þessi
furðulegu fyrirbrigði eru alveg i
stií við hverja aðra kapitalistiska
framleiðslutækni, að framleiða
sem allra mest á sem stystum
tima, að auka hagvöxtinn og
græða sem mest.
Brohm fjallar nokkuð ýtarlega
um sportið i Austur-Þýskalandi,
sem virðist hafa náð einna hæst
hvað varðar „góða” skipulagn-
ingu. Dæmi eru um að stúlkubörn
séu tekin ómálga og alin til þess
að verða siðar ágætar sundkonur,
hormónagjöf og vissar æfingar
eru þá notaðar i fyrstu, og siðan
eru þessi tilvonandi sunddýr leidd
i vatnið og látin iðka sund frá
morgni til kvölds.
Höfundurinn ræðir nokkuð áhrif
vinnuþjarksins á likama og hug-
arheim manna og allar þær
margvislegu aðgerðir sem hafðar
Framhald á 14. siðu