Þjóðviljinn - 06.05.1979, Side 15

Sunnudagur 6. mai 1979. 'ÞJ6ÐVILJINN — SÍÐA 15
löngum, en flestir kusu aö færa
sig i Hvitárnes, enda var fólkiB á
eigin bilum. Hún Jóna SigriBur
hestakonan kunna var þarna
stödd og vaknaöi og fór aB sinna
hestum sinum. Hún talar litillega
um þetta i bókinni sinni og færir
til verri vegar. Henni var hreint
ekki úthýst, en þaB segir sig sjálft
aö þegar svona stór hópur fólks
kemur i skála um miöja nótt
veröur litiö um svefn hjá þeim
sem fyrir eru en slikt ónæöi veröa
menn aö skilja aö er ekki gert af
mannvonsku.
— Hvenær tókstu svo viö starfi
framkvæmdastjóra Feröafélags-
ins?
— Ég byrjaði 1963. Þá var fé-
lagið i fullum gangi, en samt má
halda þvi fram að nokkurrar
stöðnunar hafi gætt þá um skeið.
Félagatalan hafði lengi veriö
nokkuð stöðug, um 6000 manns en
erfiðlega gengiö að auka hana.
Fljótlega beitti ég mér fyrir þvi
aö ljósprentaðir voru eldri ár-
gangar árbókarinnar sem upp-
seldir voru. Gegn þessu voru i
fyrstu miklar mótbárur, menn
töldu að árbókin yrði veröminni
fyrir vikið, en það reyndist alveg
á hinn veginn, hún hækkaði i
verði. A hinn bóginn var með
þessu fleirum gert kleift að eign-
ast árbókina frá upphafi, og fé-
lagatalan jókst og var hún komin
yfir 7000 þegar ég lét af störfum.
Nú, ég get alveg fullyrt það hér,
að á þessum tima þótti nokkuð
erfitt að halda úti feröum, þær
stóðu alveg I járnum og jafnvel
voru raddir innan félagsins, — I
stjórninni, — sem vildu að ferðum
væri hætt að mestu, eins og svo
skeði seinna hjá Farfuglum.
Þessar raddir hlutu ekki hljóm-
grunn i það sinn, sem betur fer.
Það voru fleiri nýmæli heldur
en endurprentun árbókanna sem
fram komu i minni tið. Við tókum
að kappkosta að halda fast við
áætlun, fórum allar ferðir og það
þótt þátttaka væri litil og veður
óhagstætt; Fólk fór að geta treyst
þvi að þurfa ekki að fara heim
aftur, enda er það að minu mati
dýrara að hætta við ferð, heldur
eú að fara hana með tapi, þvi að
tiltrú fólks er lika nokkurs virði.
Við byrjuðum á þvi að halda úti
ferðum allt árið sem þótti nú litill
gæfuvegur i fyrstu, en hefur sýnt
sig að vera auðvelt. Nú rofna ekki
tengslin við ferðafólkið og komið
er meira jafnvægi i reksturinn.
1 minni tið var skálinn i Þórs-
mörk tvistækkaður og sett var
upp' snyrtiaðstaða ágæt en þá var
rikið ekki byrjað að styrkja slikar
framkvæmdir i ferðamannastöð-
um eins og nú er. Einnig komum
við upp nýju húsi i Landmanna-
laugum og Veiðivatnahúsinu I
samvinnu við Veiðifélag Land-
mannaafréttar, báðum húsunum
i Nýjadal og skálanum á Hlöðu-
völlum. Félagið byggir nú rekstur
sinn á þessari yfirburðaaðstöðu.
— Er æskilegt frá sjónarmiði
náttúruverndar að reisa þessi
stóru hús á fegurstu gróðurvinj-
um i óbyggð?
— Ég held að landsins vegna sé
það alveg sama hvort húsin eru
litil eða stór, það þolir miklu
meira álag, en frá rekstrarlegu
sjónarmiði eru stór hús á megin-
stöðunum heppileg, en svo mættu
vera minni hús i tengslum við
þau. Ég er hins vegar algjörlega
mótfallinn þvi að reist séu hús i
keðju eins og FI hefur gert á leið-
inni milli Landmannalauga og
Þórsmerkur. Slik ferðaleið er ein-
faldlega of hættuleg og veður tlð-
um of viðsjál til þess að verjandi
sé að egna fólk til sllkra ferða.
— Þið eigið enga skáia. Gerir
það ekki reksturinn torveldari?
— Þú getur nú imyndað þér
hvernig það er að hafa hvergi ör-
uggt afdrep á fjöllum og ekki sist
kemur þetta að sök i Þórsmörk
sem er vinsæll dvalarstaöur fólks
i sumarleyfi. Reyndar eigum við
gamalt hús sem við höfum verið
aö lagfæra. Okkur langar til þess
að setja það upp i Stóra-enda i
Þórsmörk, en vissulega koma
aðrir staöir til greina, en ekkert
hefur verið ákveðið i þessum efn-
um enn. Ég verð að segja það og
Á þessari mynd er Konráð Kristinsson fararstjóri útivistar að klifa efstu kletta Vifilsfells ásamt
tveimur félögum sinum.
Hér er útivistarfólk með nestistöskur sinar á Vifilsfelli efst.
er i lagi að það komi fram, að inn-
an Ferðafélagsins hefur verið
mikil andstaða vissra aðila fram
að þessu gegn þvi að við útivist-
arfólkið fengjum að nota hús
þess, þótt við séum sem einstak-
lingar allir i félaginu. Þetta við-
horf er náttúrlega bara eimur
sem eftir er af þeirri óviid sem
var aðdragandi að stofnun Úti-
vistar.
— Nú eru stórveldin i ferða-
skrifstofubransanum að efna til
samvinnu; hefur verið um nokkuð
slikt að ræða milli ykkar og Fl?
— Sáralitið. Frá minum bæjar-
dyrum séð mætti hún vera meiri,
þvi að þótt samkeppni sé vissu-
lega á milli félaganna á hún að
vera drengileg og samvinna
kæmi báðum vel á tiöum, en þaö
vil ég taka skýrt fram að við vilj-
um ekki lifa á Ft á nokkurn hátt,
enda engir þurfalingar.
— Viltu nokkuð segja um að-
draganda þess að þú hvarfst frá
Fí?
— Þetta var nú og er sjálfsagt
mörgum ennþá viðkvæmt mál og
þaraðauki eru ekki allir enn á
meðal okkar sem máliö snerist i
kringum, en það get ég sagt að
valdastreita var það. Sumum
fannst ég ráðrikur, en ég vann
mitt starf af áhuga og reyndi að
gera það vel. Ég var framkvstj.
félagsins og taldi mig eiga að
stjórna félaginu i umboði stjórnar
og framkvæma hennar vilja. Ein-
stakir stjórnarlimir litu hins veg-
ar á mig sem sérstaka undirtyllu
sina og vildu ráðskast innan mins
verkahrings. Ég gat ekki við það
unað, og þessi ágreiningur magn-
aðist og inn i hann blandaöist
annað, eins og þetta með frönsku
hópana. Fyrirgreiðslan viö
Frakkana var félaginu mjög hag-
stæð og eintómur fyrirsláttur að
þeir tækju upp sæluhúsin eða
hefðu einhvern forgang þar. Hóp-
arnir höfðu sin tjöld, en notuðu
húsin i neyð eins og aðrir sem um
fjöllin fara.
— Er ekki þröngt um Útivist
við hlið svo gróins félags sem Ft?
— Það er sannarlega grund-
völlur fyrir bæði þessi félög, og
reyndar er alls ekki útilokað að
fleiri geti bæst i hópinn. Ég held
að það sé flestra mál sem á annað
borð hagnýta sér þessa þjónustu,
að ferðavalið hafi stóraukist. Úti-
vist kom á sínum tima meö
nokkrar nýjungar, t.a.m. ýmsar
feröir sem voru aðgengilegar fyr-
ir allan almenning eins og ferðir i
kræklingafjöru svo eitthvað sé
nefnt þar sem heilu fjölskyldurn-
ar koma meö. Þessi og önnur ný-
breytni hefur orkað hvetjandi á
bæði félögin enda hefur tilkoma
Útivistar ekkert dregið úr aðsókn
hjá Fi, nema siður sé. Það hefur
alltaf verið talað um það á þessu
og hinu sviði, að fleiri gætu ekki
dafnað, t.d. með bilaútgerð og
ferðaskrifstofur, en alltaf hefur
það sýnt sig, að pláss er fyrir
fleiri, markaðurinn vikkar með
fjölbreyttari möguleikum. Ég er
lika alltaf á móti einokun i hverju
sem hún kemur fram, vil hafa
hæfilega og vinsamlega sam-
keppni.
— Finnst þér aö gera eigi mikið
I þvi að laða hingað erlenda
ferðamenn?
— Það finnst mér. Það á að
gera miklu meira af þvi heldur en
gert er nú. Landið þolir og getur
tekiö við miklu meiri fjölda ferða-
fólks, en það verður að vinna
skipulega að þvi að dreifa fólkinu
betur um iandið, gera fleiri leiðir
færar, og tengja saman leiðir og
bæta aðstöðu til móttöku ferða-
manna á miklu fleiri stöðum en
nú er bæði I byggð og óbyggðum.
Mér finnst sjálfum, að á þessum
helstu áningarstöðum á fjöllum,
þar sem umferð er mest, hafi
gróðri fleygt fram. Ég get nefnt
dæmi, t.d. Landmannalaugar,
Herðubreiðarlindir og að sjálf-
sögðu Þórsmörk. Þessir staðir
hafa verið i umsjón og gæslu, þar
hefur verið sáð og borið á og gróð-
ur hefir stórum aukist.
(Einar er mjög einarður á
svip, eins og hann hafi grun
um að spyrill sé svolitiö van-
trúaður á að þessi sáð-
mennska hafi bætt uppruna-
legan gróður).
En Einar heldur áfram: — En
umgengnina viö landið þurfum
við að bæta og það er skammar-
legt að við sem eigum þetta land
erum ekki ætiö góð fyrirmynd.
Landinn gengur nefnilega stund-
um mun verr um heldur en hinn
erlendi ferðamaður. Og vegna
þess sem alloft heyrist að alltof
mikill fjöldi sé kominn inná há-
lendið ætla ég að benda á það hve
strjálbýlt þetta land er, það getur
borið svo margfalt meiri búsetu
en nú er og þessir fáu gistivinir
sem hér ferðast um á sumrin
skipta sáralitlu máli. Hins vegar
er þvi þannig farið um þetta land
að það er ekki áðlaðandi fyrir
hinn almenna ferðamann og þvi
verður aldrei gestanauö hér við-
lika og er á Spáni og sólarlöndum,
hingað koma sérvitringar og
náttúruskoðarar.
— Þú talaðir, Einar, um að við-
kvæmar gróðurvinjar hefðu bara
haft gott af allri umferðinni,
finnst þér virkilega t.d. Land-
mannalaugar jafn yndislegar og
áður en nýja húsið og vegurinn
komu til sögu?
— Vegurinn breytti ekki neinu.
Meö tilkomu hans varö jú minni
bilum gert fært að Laugafitinni,
en þeir fara ekki lengra en á bila-
stæöin. Aður voru það jepparnir
sem voru vandamálið og það er
óbreytt. Engin ráð hafa enn verið
fundin viö hóflausum jeppaakstri
utan vega.
— Nú eru Hornstrandir stund-
um nefndar framtiðarland ferða-
manna: Hvað er æskilegt að gert
verði þar fyrir ferðamanninn?
— Hornstrandir eru einangraö
landsvæði. Þangað liggja ekki
bilvegir og takmarkaðar sam-
göngur eru á sjó, enda byggöar-
lagið i eyði. Skipulagðar ferðir á
Hornstrandir hófust fyrir mitt til-
stilli árin 1966 og 67, og var ég
sjálfur fararstjóri i fyrstu ferðun-
um. Við gengum þá með allt okk-
ar hafurtask frá einum stað til
annars, en á seinni árum hafa
ferðirnar þróast þannig að haft er
fastaðsetur á ákveðnum stað, t.d.
i Aðalvik eða Hornvik, og þaðan
göngum við létt i ýmsar áttir út-
frá. Við hjá Útivist byrjuðum á
þvi i hitteðfyrra að leigja Fagra-
nesið til þessara ferða og hefur
það tekist mjög vel og er langtum
öruggara heldur en að láta ferja
sig á minni bátum. Hornstrandir
eru dáindis staður og i raun er
ekki þörf á að gera neitt fyrir
ferðamanninn, viða eru skýli eða
hús sem hægt er að leita til i neyð-
artilvikum, en annars er best að
vera bara i tjaldi. Hitt er svo ann-
að mál, að landið er i einkaeign og
ekki er gott að segja nema land-
eigendur vilji á einhvern hátt
hafa gott af auknum ferðamanna-
straumi á svæðið, t.d. með þvi að
koma upp gistiaðstöðu af ein-
hverju tagi sem væntanlega yrði i
smáum stil, enda má alls ekki
breyta heildarsvipmóti og blæ
svæðisins. Mér er reyndar kunn-
ugt um að þeir Reykjafjarðar-
bræður hafa látið i ljósi áhuga á
þessu, og slikur áhugi gæti komiö
upp viðar á svæðinu. Ef byggð
yrðu þarna hús, hæfði ekki aö þau
væru iburðarmikil, en einföld i
sniðum og falleg. Þarna ætti ekki
að skorta eldivið, þvi nóg er af
rekaviöi, eins og þú veist, sem
sjálfsagt væri að nýta.
— Jæja, Einar, ég man nú ekki
eftir fleiru að sinni, en þú vilt
kannski segja eitthvaö að lokum
eins og þegar ráðherrar sitja fyr-
ir svörum?
— Ja, Jóhannes, við höfum nú
komið vfða við, en það er aldrei
ofsagt, að viö eigum stórkostlega
náttúru Islendingar, sem við
verðum að vernda og njóta til
fullnustu. En, að vernda er ekki
þaö sama og að loka og banna.
Rétta leiöin er að létta fólki að
nálgast landiö, hjálpa þvi til að
kynnast þvi og þá munu aukast
likurnar fyrir þvi að það verði
ástfangið af þvi. Astfanginn mað-
ur meiðir ekki elskuna sina.
— je