Þjóðviljinn - 05.07.1979, Page 6

Þjóðviljinn - 05.07.1979, Page 6
6 SIDA — ÞJODVILJINN Flmmtudagur 5. Jiilí 1979 Rf l Felagsmalastofnun Reykjavíkurborgar 'V DAGVISTUN BARNA, FORNHAGA 8 SIMI 27277 Staða forstöðumanns skóladagheimilisins Langholts við Dyngjuveg er laus til umsóknar. Umsóknarfrestur er til 20. júli. Fóstru- menntun áskilin. Laun samkvæmt kjarasamningi borgar- starfsmanna. Umsóknir sendist til skrifstofu dagvist- unar Fornhaga 8 en þar eru veittar nánari upplýsingar. Laus staða Dósentsstaöa í hjúkrunarfræði við námsbraut i hjúkrun i Háskóla Islands er laus til umsóknar. Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna rikisins. Umsóknarfrestur er til 10. ágúst nk. Umsækjendur skulu láta fylgja umsókn sinni rækilega skýrslu um visindastörf þau er þeir hafa unnið, ritsmiðar og rannsóknir svo og námsferil sinn og störf. Umsóknir skulu sendar menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 101 Reykjavik. Menntamálaráðuneytið 2. júll 1979. PÓST- OG SÍMAMÁLASTOFNUNIN óskar að ráða LOFTSKEYTAMANN til starfa á ísafirði nú þegar. Nánari upplýsingar verða veittar hjá starfsmannadeild og umdæmisstjóra Isa- firði. Sumarafleysmgar Sjúkrahúsið á Húsavik óskar að ráða hjúkrunarfræðinga til sumarafleysinga i júli og ágúst, einnig ljósmóður til sumar- afleysinga i ágúst. Upplýsingar veita hjúkrunarforstjóri eða framkvæmdastjóri i sima 96-41333 Sjúkrahúsið á Húsavík s.f. HEILSUVERNDARSTÖÐ REYKJA- VÍKUR óskar að ráða i stöður deildarfulltrúa og fjölskylduráðgjafa við Áfengisvamadelld Upplýsingar veitir deildarstjóri i sima 82399. Umsóknir skulu berast á þartilgerð eyðublöð fyrir 20. júli n.k. HEILBRIGÐISRAÐ REYKJAVÍKUR Áskriftasími Þjóöviljans 81333 Siglaugur Brynleifsson: Gegn kerfínu Against Method. Outline of an anarchistic theory of knowledge. Paul Feyerabend. N.L.B. Verso 1978. Þessibók Feyerabends er mjög nýstárleg og skemmtileg og er þetta fjórða prentun, kom fyrst út hjá N.L.B. 1975. Höfundurinn hlaut mikiö lof fyrir þessa bók þegar hún kom Ut og einnig mikl- ar aðfinnslur, bókin vakti mjög mikla athygli og höfundurinn hefur svarað þeim bitastæðu i nýrri bók sem kom út nú fyrir skömmu og heitir „Science in a Free Society”, gefin út af N.L.B. Inntak „Against Method” er hörð gagnrýni á þá visinda- mennsku sem telur visindin hafa ast ekki átta sig á þeirri stað- reynd, aö þvi meira sem maður- inn veit, þvi minna veit hann, vegna margfeldni aukinna spurn- inga við aukna þekkingu. Höf. krefst þess að innan skólakerfis- ins sitji kennsla um visindi við sama borð og kennsla i hinum ýmsu trúarbrögðum og að þau séu ekki talinn öruggur grund- völlur allrar þekkingar. Þættir Feyerabends um skóla- kerfið eru allrar athygli verðir, hann telur kerfið vera æfingu undir þátttöku i „nútima sam- félagi” og miöi að þvi að gera nemendur gagnrýnislausa á kerf- ið, með þvi að gera það sem slikt að allsherjar heild alls raunveru- leika, Iþá sé dengt hæpnum kenn- svar við flestum spurningum og. að þau séu fær um aö skýra náttúrleg fyrirbrigöi á réttan hátt, búi yfir alfræði mannheima og kunni ein réttu aöferðirnar til rannsókna fyrirbrigðanna. Höf- undurinn er andstæður popp- eriskri rikhyggju, og sögulegri nauösyn marxistanna. Höf. telur að visindinhafi tekið sess galdra og siöar trúarbragða i hugar- heimi mannsins ognú þrengi vis- indin, þ.e. vúlger visindi enn meira að andlegu frelsi manna, viðfeðmi og mennskri vfdd, heldur en þrengstu Utlistarnir trúarbragðahópa fyrrum. Fey- erabend rökstyður fyllilega þess- ar kenningar sínar og tekur dæmi af Copernikusi og Galileo, New- ton og Einstein, sem hann segir aö hafi gengið þvert á allar skil- greiningar og skynsemihyggju visindalegra kenninga sinna tima og hafi einmitt komist aö niður- stöðum sinum með þvi að brjóta hefðina. Höfundurinn vill kveða niður þá barnalegu oftrú, sem nútima- maðurinn hefur á hugtakinu „vis- indi” og „visindamaöur”, sem oft vill veröa skálkaskjól fáfróöra og spekúlanta, svo ekki minnst á aðra „sérfræöinga” og „tækni- fræðinga”, sem vilja margir hverjir flokkast undir samheitið „visindamenn”, þótt kunnátta þeirra sé þegar á allt er litiö, og aðstæður timanna hafðar i huga, talsvertminni heldur en kunnátta sjómanna og vinnumanna hér fyrrum, sem tókust á við sin við- fangsefni af meiri skilningi og hæfni heldur en þessir gikkir, og voru auk þess lausir við drýídni og hroka hinna sérhæfðu fáráðl- inga. Feyerabend segir á fyrstu siö- um rits sins, „að sú veröld, sem við leitumst við að kanna, sé að mestu ókönnuð og óþekkt heild...” Þessi skoðun stangast mjög svo á við kenningar ýmissa vfsindamanna af lakari tegund- inni, sem telja að 80%—90% allrar vitneskju um heiminn, sé þegar aflaö. Þeir góöu menn virð- Hafa vísindin tekið sess galdra og trúarbragöa r i hugarheimi mannsins? ingum um heiminn og samfélagiö oft af illa menntuöu kennaraliöi, sem skorti öll tengsl við það sem nefnt er menning, staðlað lið til kenningum atferlissálfræðinnar „fræðslutæknum” rikisvaldsins, sem séu þrælbundnir kreddu- ‘kenningum atferlissálfræðinnar ogséu auk þess tengdir hagsmun- um nýsigagna og kennslubóka- iðnaðarins og hafi oft beinna hagsmuna að gæta i hagvexti og framleiðni þess gróðavænlega iðnaðar. Feyerabend telur að þetta skólakerfi miöi að þvi að þrengja sem mest hugarheim nemend- anna og hefti allar sjálfstæðar hugmyndir oggagnrýni; þótt látiö sé I veðri vaka að skólakerfið auki sjálfstæði nemandans, þá er það gertþannig að gagnrýnin er alltaf innannauðsynjarkerfisins, skoð- anir sem stangast á við þetta skipulagða „sjálfstæði til á- kvarðana” eru taldar stangast á við raunskyn og raunsæi og vis- indalega heimsskoöun. Feyerabend hefur einnig nóg að segja um lélegan árangur skóla- kerfisins og veit einnig að árang- urinn verður að vera lélegur I þeim greinum sem skipta mann- eskjuna einhverju, en tölvu- greindin ásamt tækniþekkingu dugar til þess að verða stöðluö túba i þjónustu hins tæknivædda samfélags. Feyerabend drepur litillega á mennska þörf fyrir einkalíf, en það form og sú nauðsyn einkum i uppvexti er af gáfuöum sálfræð- ingum talin ein brýnasta þörf til persónulegs þroska. NUtimasam- félag, tæknivæðingin og hinn stöðugi markaður þolir ekki til- vist einkalifs aö neinu ráði. Markaðskannanir hljóta að rjúfa friðhelgi einkalifsins, félags- fræðilegar rannsóknir, sem venjulega eru tengdar markaön- um eða rikisvaldinu og þvi i þágu markaðarins, en oft dulbúnar, brjóta veggi heimilis og einkalifs og stuðla þannig að öryggisleysi og varnarleysi fyrir ágengni póli- tikusa og kaupsýslubraskara. Nauðsyn markaðarins krefst þess að upplýsingar liggi fyrir um hvern einstakling og svo eru félagsfræðilegar kannanir fram- kvæmdar til þess að stöðlunin gangi sem best. Höfundurinn f jallar nokkuð um „visindamanninn” og siðferðis- kennd hans sem visindamanns, Feyerabend telur að siðferðis- kennd hans sé oftast auðveld bráð „dalsins” og á siðustu árum „marksins”, þvi að flestir séu þeir vinnumenn fjölþjóðahringa eða rikisbákna. Höfundur telur að engin hætta sé á þvi að tæknivæð- ingin lamist þótt „visindin” verði ekki leiðarljós framtiöarinnar. Hann segir: „þaö verða alltaf til menn sem munu frekar kjósa að sinna kreddu visindanna heldur en að skapa sjálfum sér eigin ör- lög og sem glaðir munu undir- gangast andlegan þrældóm i brauði einhverrar orkumála- stofnunar, svo framarlega sem þeim sé borgað vel fyrir. Grisk menning blómstraði á vinnu þrælanna, framtiðarrlki okkar mun blómstra með aðstoð sjálf- viljugra þræla i háskólum og efnarannsóknarstofum, sem munu sjá okkur fyrir gasi, raf- magni, atómsprengjum, djúp- frystum réttum og stöku sinnum fyrir skemmtilegum ævintýrum. Við munum fara vel með þessa þræla, við munum jafnvel hlusta á þá, þvi aö stundum ber það við að þeir segi okkur eitthvað á- hugavert, en við munum ekki leyfa þeim að þrengja hug- myndafræði sinni inn á börn okk- ar undir yfirskini „framfarasinn- aöra” hugmynda um menntun. Við munum ekki leyfa þeim að kenna það, að visindin búi yfir allri þekkingu og að „visinda- legar staðreyndir séu einu stað- reyndirnar um lifiö og tilver- una....” og hann bætirvið: „Hinn sjúklegi barbarismi visinda og tæknialdar veröur aðeins rofinn og kveðinn niður með aðskilnaði rlkisvalds og visinda, þ.e. að vis- indi og tækni veröi ekki réttlætt af rikisvaldinu, og þá fyrst gefst okkur tækifæri til þess að ná þvi stigi mennsku sem er á okkar færi að ná, en sem við höfum hingaö til ekki getað framkvæmt i mann- heimum”. Höfundurinn býr yfir mikilli þekkingu og það sem meira er, er óbundinn kreddum, en sjaldan hefur kreddan ráðið örlögum manna róttækar en nú á dögum, kreddan um nauðsyn aukinnar tæknivæðingar og visindalegrar stöölunar mennsks hráefnis. Bók þessa ættu sem flestir aðlesa.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.