Þjóðviljinn - 20.09.1979, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 20. september 1979
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Otgáfufélag Þjöðviljans
Framkvcmdastjóri: Ei&ur Bergmann
Rltatjérar: Arni Bérgmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttaatjóri: Vilborg Haröardóttir
Umajónarmaftur Sunnudagsblafts: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: úlfar Þormó&sson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphé&insson
Afgrei&siustjóri: Valþór Hlö&versson
Bla&amenn: Alfhei&ur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Gu&jón
Fri&riksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Gu&mundsson.
iþróttafréttama&ur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
útlit og hönnun: Gu&jón Sveinbjörnsson, Sævar Gu&björnsson.
Handrita- og pnófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvör&ur: Eyjólfur Árnason
Augiýsingar: Sigrf&ur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: Gu&rún Gu&var&ardóttir, Jón Asgeir Sigur&sson.
Afgreiftsla: Gu&mundur Steinsson, Kristfn PétUrsdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigri&ur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bár&ardóttir
Húsmó&ir: Jóna Sigur&ardóttir
Pöitkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónadóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Gu&mundsson.
Ritstjórn, afgrei&sla og auglýsingar: Siftumúla 6, Reykjavik, sfml S 13)1.
Prentun: Blaftaprent hf.
Kurr á heimilunum
# Búvöruverðshækkunin sem nýverið hef ur dunið yf ir
er af þeirri stærðargráðu að hún mun nánast valda upp-
reisn í landinu. A hverju einasta heimili eru hækkanirnar
á hinu daglega brauði það sem um er rætt og mælikvarði
á árangur stjórnvalda í streðinu gegn verðbólgunni.
Einkunnin sem ríkisstjórnin færá heimilunum er ekki há
þessa dagana. Þar við bætist að stærstu heildarsamtök
launafólks líta svo á að sú launastef na sem þau hafa við
unað í stórum dráttum hafi verið sprengd með verð-
ákvörðun sexmannanefndar á búvöru. Ekki er það gott
vegarnesti til þeirra heildarsamninga um kaup og kjör
sem fyrir dyrum standa.
# En fátt er svo með öllu illt að ekki fylgi nokkuð gott.
f Ijósi verðsprengingarinnar á búvöru og vafasamra út-
reikninga sexmannanefndar á verðlagsgrundvellinum
hafa komið fram eindregnar yfirlýsingar um nauðsyn
beinna samninga milli ríkisvalds og bændastéttar
meðaðild sérstakra fulltrúa neytenda. Raunar er í mál-
efnasamningi ríkisstjórnarinnar ákvæði um að stefnt
skuli að beinum samningum af þessu tagi, og væru þeir
nú þegar orðnir að veruleika, ef Alþýðuf lokkurinn hefði
ekki brugðið fæti fyrir afgreiðslu framleiðsluráðslag-
anna í vor. Nú er rætt um að drífa af lagasetningu um
beina samninga í þingbyrjun eða setja bráðabirgðalög
um málið á næstu dögum. Við sjáum síðar hvort hugur
fylgir máli.
# I beinum samningum ríkisvalds og bænda er hægt að
taka inn í samkomuiag um verðákvarðanir ýmsa póli-
tíska þætti svo sem eins og stjórnvaldsaðgerðir til þess
að leysa margvísleg vandamál bændastéttarinnar. Ekki
er að efa að þessi aðferð myndi efla stéttarsamstöðu
bænda og verða þeim til meiri hagsbóta er fram í sækti í
staðsjálf virkrar verðlagningar, sem nú mun að áliti sér-
fræðinga leiða til um 10% sölusamdráttar innanlands á
búvöru.
Siölaust
# Hlutur Framsóknarflokksins og Alþýðuf lokksins í
búvöruverðshækkuninni lýsir vitaverðu ábyrgðarleysi.
Þegar ákvörðun sexmannanefndar lá fyrir um síðustu
mánaðamót lagði Svavar Gestsson viðskiptaráðherra til
í ríkisstjórninni að afgreiðslu málsins yrði frestað og
farið yrði ofan í saumana á útreikningum. I framhaldi
af því yrði reynt að ná pólitísku samkomulagi um breyt-
ingar. Þetta varð að samkomulagi í ríkisstjórninni og
vann viðskiptaráðherra ásamt sérfræðingum Þjóðhags-
stofnunar að úttektinni.
# Þegar fyrir lá að bændur fengju samkvæmt verð-
ákvörðuninni 4,2% umfram kauphækkun almennra laun-
þega, þrátt fyrir mikla framleiðsluaukningu á síðasta
ári og hærra launahlutfall en viðmiðunarstéttirnar/beitti
Alþýðubandalagið sér f yrir málamiðlun í ríkisstjórninni
sem var hafnað af Alþýðuflokki og Framsóknarflokki.
Alþýðubandalagið lagði til að hækkunin yrði takmörkuð
við það sem dygði til þess að tryggja bændum sömu
grunnkaupshækkanirnar og vísitölubætur sem aðrir
hafa fengið, en það sem umfram væri yrði sett í beina
samninga við bændur. Alþýðuflokkurinn hafnaði þessu
því hann virtist reiðubúinn til þess að svipta bændur
alfarið verðbótum á laun sín, og Framsóknarf lokkurinn
neitaði að mæta vandanum með setningu sérstakra
bráðabirgðalaga eða með auknum niðurgreiðslum.
# Framsóknarf lokkurinn sem prédikað hef ur „norsku
leiðina" að undanförnu féll frá sínum eigin boðskap
strax í fyrstu lotu. Og Alþýðuflokkurinn vildi umsvifa-
laust |ækka kaup bænda niður fyrir það sem aðrar stéttir
hafa samið um í ár. Millileið Alþýðubandalagsins, sem
vel var fær,ef fyrir hendi hefði verið pólitískur vilji og
f jármálaráðherra sæti ekki á ríkiskassanum og ný-
fengnu skattfé eins og bókhaldari f rá 15. öld, var haf nað.
úr því var ekki um annað að ræða en fara að lögum og
samþykkja ákvörðun sex manna nefndar.
# En það var fyrst og fremst að kröfu Alþýðubanda-
lagsins sem rökstudd gagnrýni á búvðruverðsákvörð-
unina fékkst fram. Svo er það einungis hlægilegt að
Alþýðuf lokkurinn lætur sig hafa það að málið sé afgreitt
með meirihlutasamþykkt í ríkisstjórninni. Sé þeim eins
mikil alvara eins og þeir vilja nú vera láta áttu þeir að
sjálfsögðu aðstanda upp úr ráðherrastólunum. Annað er
siðlaust. —ekh
r
Urrœðagóðir
kratar
Hiö nýja gengi kratanna á
Islandi hefur skilaö fjórum stór-
brotnum hugmyndum í úrræöa-
safn islenskra stjórnmála-
manna sem lengi munu standa
og vel duga I stjórnmálabaráttu
framtiöarinnar.
í fyrsta lagi er þaö hugmynd
Jóns Baldvins Hannibalssonar
og Vilmundar Gylfasonar um aö
banna veröbólgu meö lögum.
Meö þvi aö lögbinda ailar þjóö-
hagsstæröir og færa ákvörö-
unarvald i efnahagsmálum
alfariö úr höndum Alþingis til
embættismanna átti aö koma
veröbólgunni fyrir kattarnef. Aö
þvi búnu heföi efnahagsmála-
umræöan veriö komin út af
Alþingi og hægt aö snúa sér aö
þarfari málum.
1 ööru lagi má nefna bráö-,
snjalla hugmynd Magnúsar H.
Magnússonar ráöherra um aö
setja bráöabirgöalög á flug-
mannadeiluna á miöju þingi.
Verst aö hún skyldi ekki koma
til framkvæmda þvl þingiö er
þaö óróasamt aö þægilegt er
fyrir rikisstjórnina aö geta
gengiö fram hjá þvi ööru hverju
meöan þaö situr, i staö þess aö
þurfa aö þæfa mál endalaust i
þingsölum.
Sjálfum sér
verstir
t þriöja lagi veröur lengi I
minnum höfö hugmynd Bene-
dikts Gröndals ráöherra um aö
hefna sin á Norömönnum meö
þvi aö veiöa jafnmikiö og þeir
geröu úr islenska loönustofn-
inum. Þar voru á feröinni þau
gamalkunnu bibliufræöi aö
sértu sleginn á annan vangann
skulir þú umsvifalaust bjóöa
fram hinn til sömu meöferöar. I
staö reglunnar um auga fyrir
auga og tönn fyrir tönn, eöa
sporö fyrir sporö, i alþjóöasam-
skiptum virtist Benedikt vera
aö móta þá meginreglu til brúks
fyrir komandi kynslóöir, aö i
hvert skipti sem vegiö væri aö
islenskum þjóöarhagsmunum
af erlendum aöilum skyldu
Islendingar ganga feti framar
viö aö kippa fótunum undan
sjálfum sér.
Séð undir
iljarnar
t fjóröa lagi er sú hugmynd,
sem ef til vill er afleidd frá
þeirri siöastnefndu, aö besta
ráöiö til kjörfylgis sé aö beina
spjótunum gegn sjálfum sér.
Þetta geröi hreinsunardeildin
meö góöum árangri fyrir
siöustu kosningar, en nú er
Alþýöuflokkurinn i heild tekinn
aö berjast gegn þeirri efna-
hagsstefnu sem hann mótaöi i
upphafi ársins. Aö stofni til og
meginniöurstööum eru Ólafs-
lögin svokölluöu, sem Vil-
mundur og fleiri kratar fögnuöu
i vor sem fyrstu heildarstefn-
unni i efnahagsmálum, af-
sprengi hugmyndafræöinga
Alþýöuflokksins og bakhjarla
hans I Þjóöhagsstofnun og
Seölabanka. Nú er afkvæmiö
oröiö aö sliku steinbarni aö
kratar vilja þaö feigt. Og ekki
skortir huginn.
Nú ætla kratar aö hjóla I
sjálfa sig og vilja búa til nýtt
barn. Þvi miöur er pólitiska
sæöiö hiö sama og árangurinn
veröur eftir þvi. En býsna
kostulegt er aö skoöa hvernig
þaö sést undir iljarnar á þeim
þegar þeir reyna aö hlaupa
undan ábyrgöinni á eigin efna-
hagsstefnu. Þeirri efnahags-
stefnu sem i dag rikir.
Aöur en lýkur má fortakslaust
búast viö þvi aö Alþýöuflokk-
urinn bæti fleiri hugmyndum i
úrræöasafniö og komi þannig
Vilmundur Benedikt
Magnús H. Jón Baidvin
þjóöinni og þinginu til nokkurs
þroska.
NATO-
smekkleysi
Smekkleysiö yfir heimsókn
fastaflota NATÓ á Noröur-
Atlantshafi er slikt aö út yfir
tekur. Bretar skila til bkkar
kaldri kveöju meö þvi aö senda
til Reykjavikur árásarfleytu úr
siöasta þorskastriöi sem
stofnaöi lifi og afkomu Islenskra
sjómanna I hættu meö grimmi-
legum árásum og varöi breska
veiöiþjófa viö tslandsstrendur.
Halda Bretar aö Islendingar séu
búnir aö gleyma þorska-
striöunum?
Þaö er býsna kaldhæönislegt
aö bresku flotamálastjórninni
skuli detta þaö i hug aö senda
hingaö i „vináttuheimsókn”
Bacchante -69 sem 27 sinnum
reyndi aö sigla á varöskipiö Þór
á sinum tima og geröist svo
ósvifiö aö sigla inn fyrir 4 milur
eftir aö stjórnmálasambandi
viö Breta haföi veriö slitiö. Eöa
er svo komiö fyrir flota hennar
hátignar Bretadrottningar aö
ekki séu önnur skip til þess aö
sýna breska fánann á Noröur-
Atlantshafi heldur en þau 10 eöa
12 sem notuö voru til átaka viö
íslendinga. Hvar er nú forn-
aldarfrægöin?
Þá er þaö ekki siöur smekk-
legt af Norömönnum aö minna
okkur á mátt sinn og megin i
miöri Jan Mayen deilu meö þvi
aö senda hingaö herskip.
Vopnaskakið
á hafinu
En burtséö frá allri smekk-
leysunni er heimsókn NATÓ-
flotans enn ein ögrunin viö þá
sem staöiö hafa gegn vopna-
skaki og vigaglaumi á Islandi.
Þá minnir hún okkur á þá stór-
hættu sem islenskum fiski-
miöum stafar af vopnaskaki á
hafsvæöum Noröur-Atlantshafs.
Vlgbúnaöurinn á hafinu kring-
um Island stofnar þjóöinni dag
hvern i hættu enda þótt reynt sé
aö telja okkur trú um aö hann sé
okkur til varnar eöa nauösyn-
legur til þess aö halda valda-
jafnvægi i stórveldatog-
streitunni.
Tilgangurinn meö heimsókn’
NATÓ-flotans er fyrir utan þaö
aö vekja jákvæöar tilfinningar
hjá Islendingum I garö vig-
búnaöar, hersetu og veru I
NATÓ, svo og sannfæra þá um
flotamáttinn, aö hreyfa oliu I
tönkum NATÓ uppi I Hvalfiröi.
Þar hefur NATÓ birgöastöö, aö-
skildafrá Kanastööinni, og af og
til þarf aö tappa af og huga aö
búnaöi til þess aö allt sé til reiöu
er kalliö kemur. Siöan veröur
haldiö til mikilla flotaæfinga
fyrir norö-austan Island.
Hvenær aö þvi kemur aö kjarn-
orkuslys veröur I þessu vopna-
skaki veit enginn. Kannski
aldrei. En hættan er ávallt fyrir
hendi og um afleiöingar þarf
ekki aö spyrja ef illa fer nálægt
Islenskum fiskislóöum.
Þjóðin undir
í pókernum
Og i kjölfar NATÓ-flotans
koma þrir sovéskir verksmiöju-
togarar og hvila áhafnir sinar i
Reykjavik og Hafnarfiröi á
heföbundinn hátt. Sagt er,og
jafnan góöur blaöamatur I borg-
arapressunni, aö sovéskir sjó-
menn þurfi gjarnan aö hvfla
sig i höfnum þar sem eru NATO-
heimsóknir. Skýringin á þvi
hvers vegna sovéskir verk-
smiöjutogarar hafa sumir sömu
áætlun og fastafloti NATO gæti
veriö sú aö þaö fiskaöist vei i
slóö hans. Aö þorskurinn liggi
sérstaklega i oliubrákinni eftir
herskipin. En óneitanlega vekja
þessar tilviljanir upp nauösyn-
lega spennu og þá ólýsanlega
ánægjulegu tilfinningu fyrir
Islendinga aö viö skulum vera
peö I stórveldataflinu, sem
fórna á i fyrsta eöa öörum leik
Bandarikjamanna I hugsan-
legum átökum. Þaö kostar sitt
aö vera sjálfstæö þjóö. 1 valda-
póker Bandarikjastjórnar og
NATÓ-forystunnar er öll Is-
lenska þjóöin I pottinum.
—ekh
NATó-skip á ytri höfninni.