Þjóðviljinn - 23.09.1979, Side 9

Sunnudagur 23. september 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Kennedy
í forsetastóli?
Kennedy-bræöurnir þrlr, Kobert, Edward og John, áriö 1959, þegar John var aö heyja kosningabarátt-
una; alltsem slöar hefur gerst hefur eflt goösögnina um Kennedy-fjölskylduna.
Þrálátur orðrómur er
nú á kreiki i Bandarikj-
unum um að Edward
Kennedy, öldungadeild-
arþingmaður fyrir
Massachusetts, muni
keppa að þvi að ná út-
nefningu sem frambjóð-
andi demókrataflokks-
ins i forsetakosningun-
um næsta ár, og hafi
hann þegar tekið á-
kvörðun um það.
Sjálfur hefur Kennedy einungis
lýst þvi yfir aö hann sé að hug-
leiða málið og muni tilkynna á-
kvörðun sina fyrir áramót. Það
fer þó ekki fram hjá neinum að
öldungadeildarmaðurinn hefur
gengið mjög kænlega fram I þvi
að undanförnu að undirbúa jarð-
veginn fyrir hugsanlegt framboð
sitt. Hann lét það t.d. berast til
fjölmiðla að öldruð móðir sin
hefði leyst hann af því loforði,
sem hann gaf henni 1969, að hann
myndi ekki keppa að þvl að fara I
forsetakjörmeðan hún væri enn á
lifi. Hann hefur einnig reynt að
fegra þá mynd, sem bandariskur
kjósándihefur afhonum: t.d.hef-
ur hann tekið upp nánara sam-
band við Joan konu sina — en þau
hafa ekki búið saman i tvö ár —
og tilkynnt að þau muni taka upp
sambúð sina innan skamms.
Blaðamenn hafa einnig gert
nokkurt veöurút af þv^ að hann
hefur verið i megrun og lést um
tiu kiló. En mikilvægast er þó að
stuðningsmenn hans hafa þegar
hafið kosningabaráttu í Flórida
og bendir flest til þess að það sé
að undirlagi hans sjálfs.
Erfið staða
Það er mjög auðskilið hvers
vegna Edward Kennedy leggur
ekki spilin á borðið nú þegar, þvi
að staðan er aö vissu leyti mjög
erfið fyrir hann. Nú er fvrra kiör-
tlmabUi Carters að ljúka og við
eðlilegar kringumstaður væri það
sjálfsagt mál að hann myndi
bjóða sig fram i annað sinn og
stefna aö þvi að sitja á forseta-
stóli þau átta ár sem stjórnarskrá
Bandarikjanna leyfir. En hann er
nú búinn að glata svo gjörsam-
lega öllu þvi trausti sem landar
hans og aörir báru tíl hans I upp-
hafi að leitun mun vera á öðrum
forseta Bandarikjanna, sem
menn hafa svo napurlega litið álit
á. Samkvæmt skoðanakönnunum
virðast nú langflestir Banda-
rikjamenn telja hann óhæfan, og
70% þeirra álita að hann muni
ekki ná kosningu ef hann býður
sig fram i annað sinn. Eina björg-
in fyrir demókrataflokkinn er sú
að fá sem fyrst einhvern annan
frambjóðanda i forsetakosning-
unum með viðtæka aðþýöuhylli,
og svo til eini maöurinn sem hefur
þá stööu er Edward Kennedy. En
hann verður þó umfram allt að
gæta þess að koma ekki fram á
sjónarsviðið sem klofningsmaöur
flokksins, þvi að það myndi spilla
mjög fyrir honum. Þess vegna
verður hann að vera frambjóö-
andi án þess að lýsa yfir framboði
sinu opinberlega.
Þrátt fyrir allt þrjóskast Carter
forseti við og lætur tilkynna það
óopinberlega að hann hyggist
fara i forsetaslaginn, þótt hann
lýsi ekki yfir framboði sinu þegar
til þess að hafa frjálsari hendur
gagnvart bandariska þinginu. En
að öllum likindum býst Kennedy
við þvi að óvinsældir Carters og
vantraust manna á honum muni
stöðugt aukast, og þegar hann
segist ætla að taka siðar á þessu
ári þá ákvörðun, sem hann hefur
sennilega þegar tekið, er ætlun
hans einungis sú að hafa timann
fyrir sér svo að hann geti beðið
eftir réttu augnabliki. 1 október
og nóvember verður Carter að fá
bandariska þingið til að sam-
þykkja samningana Salt II og
einnig að fá þingið til að fallast á
viöunandi áætlun um orkusparn-
að til þess að hafa einhverja von
um að vinna traust kjósenda aft-
ur. Kennedy virðist gera ráð fyrir
þvi að honum’ takist það ekki og
verði þá endanlega að leggja upp
laupana — eða lita sjálfur út sem
klofningsmaður demókrata-
flokksins I vonlausri þrjósku
sinni.
Goðsögnin um
Kennedy fjölsky lduna
Ef Edward Kennedy, sem nú er
47 ára, nær útnefningu sem fram-
bjóðandi demókrataflokksins er
ákaflega liklegt að hann nái kosn-
ingu. Margir telja þó að hann
hefði sjálfur kosið að þessi staða
kæmi ekki upp, og hann gæti beö-
ið i fjögur ár enn og farið i fram-
boð 1984. Segjamenn að hannhefði
kosiðað Chappaquiddick-málið —
sem batt nærri _þvl endi á póli-
tiskan framaferií hans — fyrndist
ennþá meir og einnig morðin á
bræðrum hans tveimur. En ekki
er þó vist að það sé meginástæö-
an. Frá upphafi var Ed-
ward Kennedy spáð glæstum
framaferli og margir töldu aö
hann hefði forsetastólinn nánast
þvi i seilingarfjarlægð. En I
fyrstu stöfuðu þessir spádómar
ekki af verðleikum Edwarda
Kennedys sjálfs heldur af goð-
sögninni um Kennedy-fjölskyld-
una. Og sú goðsögn var ekki
byggð fyrst og fremst á raun-
verulegum atburðum heldur á
trúnni á það sem John og Róbert
Kennedy hefðu gert ef ævilok
þeirra hefðu ekki orðið eins svip-
leg og þau urðu; hver sem raun-
veruleikinn var urðu beir i augum
alls almennings — og ekki slst
minnihlutahópa og þeirra, sem
orðið höföu undir i miskunnar-
lausu kapphlaupi bandarisks
þjóðfélags — aö e.k. tákni um rót-
tæka, umbótasinnaða og dugandi
stjórn. Allt það sem gerst hefur
siðan John Kennedy forseti var
myrtur hefur stuðlað að þvi að
styrkja þessa goðsögn meir og
meir: forsetaembættið hefur
nefnilega verið i stöðugri og si-
versnandi kreppu siðan 1963, og
hver forsetinn duglausari og verri
tekið við af öðrum. Þótt Johnson
forseti hefði verið klókur stjórn-
málamaður hlaut hann mjög
miklaróvinsældir af styrjöldinni I
Vietnam og getuleysi sinu til að
binda á einhvern átt endi á hana.
Nixon varð siðan að hrökklast
burtu meö meiri sneypu en dæmi
voru til i allri sögu Bandarikj-
anna. Þá tók við Gerald Ford —
maðurinn sem að sögn Johnsons
fyrrv. forseta var svo skyni
skroppinn að hann gat ekki geng-
ið og jórtrað togleður i einu — en
hann vann það sér einkum til á-
gætis að verða forseti og varafor-
seti án þess að hafa nokkurn tima
verið kosinn i slík embætti.
Nokkrar vonir voru bundnar við
Carter forseta, sem var þó i raun-
inni alveg óþekktur maður, en
saga hans hefur ekki verið annað
en saga stöðugs fylgishruns og si-
aukins vantrausts, og virðast
flestir úrkula vonar um að hann
muni koma nokkru i verk.
Edward Kennedy virðist hafa
gert sér mjög vel grein fyrir þvi
að hve miklu leyti vinsældir hans
og staða stöfuðu af goðsögninni
um bræður hans og fjölskylduna
og þessu sérstaka ástandi i land-
inu. Hann hefur þvi ekki viljað
færa sér þessar vinsældir i nyt of
snemma heldur biða eftir þvi að
hann væri búinn að öðlast nægi-
lega þekkingu og reynslu til að
geta látið verulega til sin taka
sjálfur. Þetta mun hafa tekist að
einhverju leyti, þvi að i fylki sinu
Massachusetts nýtur hann gifur-
legra vinsælda, sem eru ekki
bundnar við goðsögnina um bræð-
ur hans. heldur hans eigin per-
sónu. Ef hann ætlar sér i forseta-
framboð þarf hann lika óvenju-
lega hæfileika, dugnað og kjark,
þvi að þess er þörf I rikum mæli ef
takast á að reisa við traust
manna og virðingu fyrir embætti
forseta Bandarikjanna.
Edward Kennedy hefur unnið ötullega að þvl að fegra þá mynd sem
bandariskir kjósendur hafa af honum.
e.m.j.
13. tölublað Lystræningjanskomið út. Meðal efnis:
Aður óbirt verk eftir Pétur Pálsson.
Viðtal við Stefán frá Möðrudal.
Smásögur eftir: Adólf ólafsson, Klaus Rifberg og Pétur Hraunf jörð.
Brot úr sjálfsæfisögu Duke Ellington. ,
Ljóð eftirl Helga Jónsson, Geirlaug Magnússon, Leif Jóelsson og ólaf Orms-
son.
Leikrit eftir Asu Sólveigu.
LYSTRÆNINGINN
Pósthólf 104, 815 Þorlákshöfn.