Þjóðviljinn - 06.01.1980, Blaðsíða 15

Sunnudagur 6. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 15
Ljósmynd lýgur aldrei...
visna-
mál

N2*

Umsjón:
Adolf J.
Petersen
Af leirburði
Þegar leirblekið vellur Ur
penna minum og hefur sullast
útum pappírsörkina og ég lit yf-
ir krussið, spyr ég gjarnan
sjálfan mig, hvort ég hafi
nokkuð getað mótað úr leirnum,
sem viðeigandi sé að eiga sjálf-
ur til frambúðar eða bjóða
öðrum til ásýndar. Mér er ljóst
að alltaf verður leirinn leir
hvernig svo sem með hann er
fariö.ef ekkiermótað úr honum
það listaverk sem ber hróöur
höfundarins vittum veröld fláa.
Að ég nú sletti leir á blað er
ekki vegna þess að ég telji mig
listamann, nema siður sé. Til-
efnið er að þann 22. desember
s.l. las ég i' dagblaðinu Þjóðvilj-
anutn grein með yfirskriftinni
Dagblað pantar ieirburð. Höf-
undur greinarinnar er kona
nokkur sem heitir Oddný Guð-
mundsdóttir. Engin deili veit ég
á þeirri háttvirtu konu önnur en
þau sem herra Flosi Ólafsson
segir I Vikuskammti sinum I
Þjóðviljanum laugardaginn 29.
desember s.l. Þar segir hann að
Oddný hafi verið farkennari
uppi I Borgarfirði (þegar hann
var þar drengur) og tekið sér
fyrir hendur að berja undir-
stöðuatriðum islenskrar ljóða-
gerðar inn I hausinn á sér. Eigi
skal ég véfengja þaö sem Flosi
segir um þetta, en hann minnist
á Visnamál min I þessum Viku-
skammti slnum og gefur þeim
ágætiseinkunn sem ég þakka, en
bæti þvl hér við, að ef hann ritar
nafn mitt einhverntlma siöar að
þá þættimér betra að hann hefði
það stafrétt. Flámælska er ekki
fagurt tungutak, hvorki fram-
borið af vörum né I rituðu máli
og allra sist I eigin- eða ættar-
nöfnum manna.
Það var grein háttvirtrar
Oddnýjar Guðmundsdóttur sem
kom mér til að sletta leir á blað.
Þessi áður nefnda grein fjallar
um það, að þann 7. nóvember
s.l. biður dagblaðið Þjóðviljinn
um visur til birtingar, að likind-
um sem skemmtiefni fyrir les-
endur blaðsins. Samkvæmt þvi,
sem Oddný segir I grein sinni, er
hún eigi hrifin af sliku og segir:
„mér llður aldrei verr en þá
dagasem ég þarf að skammast
mln fyrir skemmtiefni
Þjóðviljans”.
Svo mörg voru þau orð. Ber
mér vist að þakka þessi um-
mæli, þvi að svo er háttað að ég
er einn af þeim sem hef á
undanförnum árum haft um-
sjón með og ritað skemmtiþáttl
Þjóðviljann undir nafninu
Vlsnamál. tþeim þáttum hefég
birt ljóð og lausavisur, sem ég
hef safnað saman á minni
ævivegferð, sem nú hefur varað
inokkra áratugi. Kemur það til
af þeirri art minni aö hafa yndi
af þeirri listgrein sem hag-
mælskan er. Ég hef valið i þessa
þætti úr safni mlnu eftir því sem
mér hefur fundist við eiga
hverju sinni. Vlsurnar eru eftir
bæði lítið þekkta og vel þekkta
hagyrðinga svo og góð skáld
sem til þessa hafa verið talin I
fremstu röð þeirra manna sem
orthafa þaulistaverkíljóðmáli,
sem hvorki mölur né ryö fá
grandaö. K
Þar sem hinn háttvirti grein-
arhöfundur, Oddný Guð-
mundsdóttir, gerir I grein sinni
engan mun á skemmtiefni Þjóð-
viljans, verður mitt framlag i
Visnamálum ekki undan skilið
frá þeim dómi, sem greinarhöf-
undur lætur falla um skemmti-
eftii Þjóðviljans, sem hún segist
skammast sin fyrir,
Verði svo að bestu manna yf-
irsýn, að ritsmfö Oddnýjar Guð-
mundsdóttur staöfestist sem
Salómonsdómur sem eigi verði
áfrýjað, þá er ekki annaö að
gera fyrir ritstjórn Þjóðviljans
en að endurskoða þá ákvörðun
sína að fela mér sem ýmsum
öðrum að sjá um og rita þá þætti
i blaðið sem til þessa hafa heyrt
undir skemmtiefni.
Sóma blaðsins vegna, ber rit-
stjórninni skylda til að tilkynna-
okkur, aö nú sé nóg komið af
leirnum, þeim sé hannekki geð-
þekkur lengur. Mun ég að sjálf-
sögðu taka þvi sem eðlilegri af-
leiðingu af leirverkum mlnum,
þvl að ógjarnan vil ég vera
kenndur við þann leirburð, sem
hin háttvirta Oddný segist
skammast sln fyrir á siöum
Þjóðviljans, enda er mér ekki
geðfellt að bera leir á síður
Þjóöviljans og ata blaðið þannig |
auri. Þvl að þótt sitthvað megi
að þvl blaði finna er það samt
það skásta sem I boði er af þeim
dagblaðakosti sem við eigum
völ á.
Enhvaðer leirburöur? Égget
verið sammála þeim, sem
segja, að margt af því, sem birt
er á prenti og nefnt er ljóð eöa
visur, órimað og óstuðlað, sé
leirhnoð, sem eigi harlalitið
skylt við list, og þau dæmi sem
Oddný nefnir sérstaklea, heyri
undir leirburð. En þar með er
ekki sagt að allt heyri undir
hann sem birt er i Þjóðviljan-
um. En það nefnir Oddný ekki i
sinni grein, sem ekki viröist
hægt að skilja á annan veg en
þann, að hún geri ekki mun á
hvað þar sé ljóðrænt og hvað
ekki. Allt sé undir sömu sök selt.
Samkvæmt þeirri skoðun, sem
kemur fram i grein hennar, er
allt fáránlegur leirburður, sem
séhöfundum slnum til lltils álits.
auka. í mörgum en ekki öllum
tilfellum er þetta rétt. Það sem
kalla má leirburð, sem venju-
lega er órlmað og óstuðlað sam-
sull, ber með sér, að höfundar
slikrar framleiðslu hafi ekki
vald á Islensku máli, hafi ekki
ráð á þeim orðaforða málsins,
sem geri þeim kleift aö koma
hugsun sinni á framfæri á
sómasamlegan hátt.
Skln á gull þótt skarn við liggi,
segir gamalt máltæki. Það á vel
við að hafa I huga þegar meta
skal þaö skemmtiefni sem birta
skal i þvi verkalýðsmálgagni
sem Þjóðviljinn telur sig vera.
Þvi að sem betur fer er alþýða
manna verulega næm fyrir þvi,
sem gert er á vettvangi ritsmlð-
anna og henni er kannski sér-
staklega ætlað til skemmtunar
eða fróðleiks.
Þegar séra Matthlas
Jochumsson var ritstjóri Þjóö-
ólfs skrifaði hann ritdóm um
verk Simonar Bjarnarsonar
Dalaskálds og kvað I þeim
margt gullkorn mega finna.
Einn Norðlendingur var á
annarri skoöun og kvað:
„Guðspjallasnakkur I
Gufuvlk syðra
gullkornin tinir úr
Simonar drlt.”
Það væri gott ef gagnrýnend-
ur vildu hafa þetta I huga þegar
þeir eru að ritdæma hugverk
manna. Oft glóir á gimsteina I
sorpinu og gagnstætt. Að vanda
komst Hjálmar Jónsson í Bólu
vel að oröi þegar hann kvað um
mannfólkið:
Viða til þess vott ég fann
þó venjist oftar hinu,
að guð á margan gimstein
þann
sem glóir i mannsorpinu.
Með bestu nýárskveðjum til
allra viðkomandi.
Adolf J. Petersen.
Nýskipað leiklistarráð á fyrsta fundi:
Leiklistin í fjársvelti
Vmsu er ábótavant varðandi
aðstöðu leiklistar i landinu, þrátt
fyrir athyglisverðan áhuga á
þeirri listgrein, að þvi er berlega
kom i ljós á fyrsta fundi nýskip-
aðs leikráðs, sem stóð nýlega
daglangt á Kjarvalsstöðum. Er
þar fyrst og fremst um að ræöa
fjársvelti.
t öllum nágrannalöndum okkar
þykir það sjálfsagt að styöja
þannig við bakið á leiklistarstarf-
semi að sjálfsaflafé þurfi ekki að
fara fram Ur 15-20% og aö hún
þurfi þannig ekki að biöa hnekki
fyrir auraleysi. íslensk leiklist
verður aftur á móti sjálf að afla
sér mestan hluta rekstrarfjár
sins þar sem áhugamannafélög
eiga I hlut eða frjálsir leikhópar,
Leikfélag Reykjavikur og Leik-
félag Akureyrar rúmlega 50% og
Þjóðleikhúsiö um 35%. Allt til
loka siðasta árs var t.d. áhuga-
mannafélögunum gert að greiða
söluskatt af öllum sýningum sín-
um, sem að sjálfsögðu eru settar
á svið enðurgjaldslaust af hálfu
leikenda. — Hefur nU loks verið
ráðin bót á þvi og söluskattur
felldur niður af áhugamanna-
sýningum, en heldur áfram að
vera þungur baggi á atvinnuleik-
húsunum.
Þetta var ma. rætt á fundinum,
en hann sóttu 23 fulltrUar ráðsins,
þám. allmargir utan af landi. Fv.
menntamálaráðherra, Ragnar
Arnalds, kvaddi leiklistarráð
saman til þessa fyrsta fundar og
var það meðal slðustu embættis-
verka hans áður enslitnaði upp úr
stjórnarsamstarfi ihaust. Knútur
Hallsson, skrifstofustjóri I
menntamálaráðuneytinu, hafði
veg og vanda af undirbúningi
fundarins, en hann var á sinum
tima formaður þeirrar nefndar
sem undirbjó leiklistarlögin.
í ræðu menntamálaráðherra á
fyrsta fundi leiklistarráðs kom
það m.a. fram, að menntamála-
ráðuneytið gerir jafnan tillögur
um styrkveitingar til leiklistar-
starfsemi, sem siðan eru óspart
skornar niður af fjárveitinga-
valdinu.
Fyrir leiklistarstarfsemi i'land-
inu þyngist róðurinn með ári
hverju, þar sem ekki er leng-
ur neitt samræmi i aðgöngumiða-
verði og þeim kostnaði sem er við
að koma leiksýningu á svið. Aug
ljóst er að nokkuð vantar á að
móta stefnu af hálfu hins opin
bera i leiklistarmálum og verð-
ur það I verkahring leiklistarráðs
að reyna að stuðla að þvi að list-
greininni verði gefinn ságaumur,
sem hún þarfnast I samræmi við
þann áhuga landsmanna að ekki
verði búið viö leiklistarlausa
samtið, segir i frétt ráðsins.
Leiklistarráð mun ennfremur
beita sér fyrir þvi að leiklistarlög
verði I sffelldri endurskoðun,
þannig að þau komi til móts við
óskir og þarfir þegnanna hverju
sinni. Þáer ekki slst mikilvægt að
efla af öllum kröftum innlenda
leikritun, sem þegar hefur sann-
ast að getur blómgast, sé henni
vel sinnt.
A fyrsta fun^i leiklistarráðs,
sem Sigurður Guðmundsson, einn
fulltrúi Bandalags islenskra leik-
félaga stýrði af röggsemi, tóku
allir fulltrúar til máls og brýndu
til dáða.
1 lok fundarins var samhljóða
kosin framkvæmdastjórn leik-
listarráðs sem sitja mun á rök-
Framhald á bls. 17
Viljir þú sýna fámenni á sama fundi velur þú auðu stólana, þannig að
þeir komi sterkt fram i forgrunni. Myndrammann skerðu þannig, að
myndin útiloki sem flesta fundargesti.
Ef fundargestir skipta engu máli fyrir þig, en aðalatriðið er að fá fram
hæfileika ræðumannsins, tekur þú myndina úr lágum vinkli upp á við.
Myndavélin horfir þá „upp til mannsins.” Ekki sakar að virðingar- og
helgitákn, eins og krossinn á ræðustólnum, undirstriki mikilvægi og há-
tiðleik ræðumannsins.
— Ljósmyndin lýgur aldrei, segir máltækið. Ekki eru allir á sama máli
um þessa staðhæfingu, allra sist blaðamennirnir sjálfir. Myndirnar
sem hér fylgja eru einmitt sönnun þess, að það er hægur vandi að láta
ljósmyndina ljúga, og það á mismunandi vegu. Myndirnar tók banda-
riskur ljósmyndari á fyrirlestri i einu af fylkjum USA. Skyldi keimlik
tilfærsla á sannleikanum eiga sér hliðstæðu i islenskum blöðum?
Hafir þú áhuga á að gera tiltölulega fámennan fund fjölmennan ferðu
ekki aftariega i salinn en tekur myndina þannig, að áheyrendur þeki
allan forgrunninn. Fyrirlesarinn veröur þá að aukaatriöi og sýnist um-
girtur fjöldanum.
...bara stundum