Þjóðviljinn - 09.04.1980, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 9. aprn 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 5
Seinni heimsstyrjöldin 1939—45 hefur verið kölluð
„stríðið sem vill ekki deyja", vegna þess að því er haldið
lifandi með stöðugum straumi af endurminningum og
visindalegum umræðum. I dag, 9. apríl, er komið að Dön-
um og Norðmönnum að minnast „ótrúlega sólarhrings-
ins" fyrir f jörutíu árum. En um leið og fortíðarinnar er
minnst er brýnt að varpa kastl jósi á ýmis teikn sem eru á
lofti í Noregi nútímans og benda til þess að nasisminn og
kynþáttahatrið vilji heldur ekki deyja, og að norskur
æskulýður sé f ús til að fylkja sér um óhugnanleg slagorð
tiltölulega nálægrar fortíðar.
Ole Kormann.
I dag, 9. april, eru f jörtíu ár
liðin frá innrás Þjóðverja í
Danmörku og Noreg. Þjóðvilj-
inn birtir af þvi tilefni grein
eftir danskan blaðamann, Ole
Kromann, sem er búsettur í
Osló og skrifar fyrir Infor-
mation, Sydsvenska dagbladet
og danska útvarpið.
N asisminn
Þýsk lúftrasveit spilar i Noregi 9. april 1940.1 dag eru 40 ár liftin frá innrásinni.
1 næsta mánufti hefjast réttar-
höld i máli tvitugs nýnasista og
liftsforingjaefnis, sem I fyrra
varpafti tveimur sprengjum aö
vinstrisinnuöu æskufólki i Osló
aftfaranótt 1. mai og á sjálfum há-
tiftisdegi verkafólks. Tveir ungir
menn urftu öryrkjar af völdum
sprengjanna. Sprengjumaöurinn
var i tengslum vift nýnasisku
samtökin „Norsk front”, sem nú
starfar áfram undir gamalli
stjórn en nýju nafni: „Nasjonal
folkiparti”.
Erlent verkafó/k
ofsótt
Þegar þúsundir norskra æsku-
manna fara blysför i dag 9 april,
ásamt félögum i samtökunum
„Pólitiskir fangar 1940—45”, frá
háskólatorginu i Osló til aftöku-
staftarins i Akershus-virkinu,
ættu þeir ekki afteins aö minnast
innrásar Þjóöverja fyrir 40 árum
og valdatöku Vidkun Quislings
undir vernd þýskra byssustingja.
Þvi miöur er hægt aö benda á
alltof mörg dæmi um nasisma og
kynþáttahatur, sem gerjast i
norsku þjóftfélagi i dag. NU eru
þaö ekki Gyftingar, sem verfta
fyrir ofsóknum nýnasista. Þaft
eru erlendir farandverkamenn,
sem slagorftunum er beint gegn.
Nýnasistarhafa t.d. gert andstöft-
una vift islamska menningarmift-
stöft i Osló og moskubyggingu þar
aö baráttumáli i samvinnu vift
„Samtökin gegn skaftlegum inn-
flutningi til Noregs”.
Leifttogi Osló-deildar þessara
samtaka, Bastian Heide, segir
hreinskilnislega aö ætlunin sé að
skapa Utlendingahatur og UifUÖ i
garft erlendra farandverka-
manna. Um allt landift fer fjölg-
andi íkveikjum I hUsum þar sem
farandverkamenn bUa — elds-
upptök ókunn — og jafnframt
fjölgar likamsárásum á erlent
farandverkafólk.
1 landsstjórn samtakanna
ræftur mestu fulloröin kona, Vivi
Krogh aft nafni, sem einnig hefur
skrifaft árásargreinar um erlent
verkafólk i blaö nýnasista,
„Nasjonalisten”. Samtökin fara
ekki lengur huldu höffti, nú gang-
ast þau fyrir opnum fundum. Vivi
Krogh heldur þvi fram, aft félagar
I samtökunum séu á fjóröa þús-
und manns, og þau hafa dreift
flugritum þar sem ráftist er á á-
ætlunina um islamska menning-
armiftstöft i Osló. Vivi Krogh fer
meft óbeinar hótanir þegar hún
segir frá þvi opinberlega aö hUn
„hafi heyrt talaft um árááarfyrir-
ætlanir, ef moska verftur reist i
Ösió”.
Nasisminn i
V-Þýskalandi
1 næsta mánufti, nánar tiltekift
28. mai, munu hundruft franskra,
pólskra og breskra fyrrverandi
hermanna safnast saman i
Narvik til aft minnast þess aft þá
verfta liftin 40 ár frá þvi bærinn
var endurheimtur og þýska
strlftsmaskinan beift sinn fyrsta
ósigur i seinni heimsstyrjöldinni.
Um leift ættu þeir aft beina kast-
lifir enn í Noregi
ljósinu aft nýjum nasiskum
straumum I Vestur- þýskalandi.
Þar er nU hægt aft kaupa silfur-
pening til minningar um orrust-
una um Narvik. Vissulega endur-
heimtu bandamenn bæinn 28. mai
— sama dag og Belgia gafst upp
— en Þjóftverjar tóku bæinn aftur
40 árum
eftir innrás
Þjóðverja
Þessar tölur mætti nefna i til-
efni dagsins, og ekki sakafti held-
ur aö rifja upp uppljóstrun sem
gerft var i maf 1979, þegar sýnt
var fram á þaö aö 500 norskir lög-
reglumenn hefftu veriö skráöir
félagar i nasistaflokknum árift
1942. Þeir voru riflega helmingur
nokkrum dögum seinna. A vest-
urþýska sigurpeningnum er
norska skjaldarmerkiö og skjald-
armerki Narvikur, og þaft vakti
mikla reiöi og mótmæli i Noregi
þegar fréttist aft þessi peningur
heföi veriö sleginn I Múnchen og
seldur fyrrverandi hermönnum
þýska hersins.
Þegar Narvikurmenn,
bandamennirnir frá 1940, hittast i
Noregi eftir rUman mánuft væri
mjög vift hæfi aö þeir vitnuftu i
nýja skoöanakönnun, sem sýnir
aö fjórfti hver kjósandi i Vestur-
Þýskalandi I dag er fUs til aft
greifta atkvæfti sitt öfgasinnuftum
hægriflokki. Vestur-þýski herinn
hefur haldift i heiöri marga af
þeim auftmýkjandi siftum sem
Wehrmacht nasistanna tók upp
og giltu fyrir byrjendur. Nýnas-
istaflokkurinn NPD fær æ meiri
liösauka frá ungu fólki á aldr-
inum 19 til 25 ára. Viö siftustu
sambandskosningar fékk flokk-
urinn 125.000 atkvæfti.
Vestur-þýska öryggislögreglan
hefur upplýst, aft nU séu starfandi
þar i landi 140 nýnasistahópar
meö 18.000 meölimi. Ofbeldis-
hneigftin og kynþáttahatriö færist
stöftugt i aukana. Þetta kemur
m.a. fram i hakakrossum, sem
málaöir eru Utum allt, kirkju-
garftsspjöllum, árásum á vinstri-
menn og hergöngum þar sem ein-
kennisbUnir menn meö hakakross
i barmi heilsa meö Hitlers-
kveöjunni.
Gruggug fortið
A þessu minningaári væri rétt
aft minnast þess einnig, aft tiunda
hver fjölskylda I Noregi var flækt
inn i svikauppgjörift eftir seinni
heimsstyrjöldina. SU saga er
geymd i skjölum, sem taka upp
hálfan annan hillu-kilómetra i
skotheldum kjöllurum rikis-
skjalasafnsins.
A fyrstu eftirstriftsárunum voru
tekin til umfjöllunar 93.000 mál.
20.480 menn voru dæmdir i lifstiö-
arfangelsi, en afteins fjórir sátu
inni svo lengi, og enginn lengur en
12 og hálft ár. 30 Norftmenn voru
teknir af lifi. 28.400 menn voru
dæmdir til annarskonar refsinga,
t.d. til aö greifta sektir, en af
dæmdu sektarfé, sem nam 290
miljönum norskra króna, inn-
heimtust innan vift 180 miljónir.
af öllu lögreglulifti Noregs. A
fiokkslistanum, sem fyllir 163
siftur, er einnig aft finna nöfn
tveggja lögfræftinga, sem i dag
reka einkaskrifstofur I Osló, og
nafn háttsetts embættismanns i
félagsmálaráftuneytinu.
Þaö voru norskir lögregiu-
menn, sem handtóku Gyftinga ár-
ift 1942, til þess aö Þjóftverjar
gætu sent þá i UtrýmingarbUftir.
1 Vestur-Þýskalandi er þaft nU
gróftavænleg starfsemi aft gefa Ut
ræftur Hitlers og annarra stórnas-
ista, plötur meö nasistasöngvum
og hergöngulögum, og sýna
fréttamyndir gerftar á nasista-
timanum. Könnun sem gerö var
meftal vesturþýskra skólanema á
aldrinum 10 til 23 ára sýndi, aft
margir álitu aö Hitler heföi verift
góöur maftur vegna þess aft i öll-
um kvikmyndum þar sem hann
sást var hlæjandi og fagnandi fólk
aft heilsa honum.
Aftökustaður
Þegar blysförin 9. apríl kemur
á aftökustaftinn sem Þjóftverjar
settu upp i Akershus-virki, munu
norskir æskumenn verfta staddir
á þeim staft, þar sem 22 ára þýsk-
ur sjóliöi, Walter Groeger, var
tekinn af lifi i mars 1945 fyrir liö-
hlaup. Dauftadóminn undirritafti
Hans Filbinger, sem á slftustu
striftsárunum var bæfti ákærandi
og dómari vift þýska herdóm-
stóla. 29. mai 1945 — þ.e. rUmlega
hálfum mánuöi eftir uppgjöf
Þjóöverja — dæmdi hann 24 ára
liöþjálfa I hálfs árs vist I fanga-
bUftum fyrir Þjóöverja I Noregi.
Filbinger varft slftar forsætis-
ráftherra fyrir kristilega demó-
krata i Baden-Wiirtemberg.
Mótstafta Dana vift innrás Þjóö-
verja 1940 stóft yfir i nokkra
klukkutima, og I Noregi stóft hUn
yfir i nokkra mánufti, en i báöum
löndunum varft hUn brátt aft
neftanjarftarbaráttu. Danskur of-
ursti á eftirlaunum, A.R.Jörgen-
sen, hefur nU i f jörtiu ár lagt fram
sinn skerf I umræftuna um „striö-
iö sem vill ekki deyja” meft staft-
hæfingum um aö dönsk mótstafta
heffti getaö hindraft eöa seinkaft
innrás Þjóftverja i Noreg.
Flestir norskir fréttaskýrendur
eru ósammála honum um þetta.
Stjórnmálalegt og hernaöarlegt
ástand 1940 var þannig vaxiö, aft
jafnvel dönsk mótstafta heffti ekki
getaft stöövaft þýsku strifts-
maskinuna i Noregi.
Annars er þaft ihugunarefni, aö
nU, 40 árum eftir landráö
Quislings, er nafn hans bendlaft
vift peningagjöf til elliheimilis i
Osló. Þetta kom fram þegar
erföaskrá hinnar rUssneskfæddu
ekkju hans var gerö opinber eftir
lát hennar nýlega.
Ole Kromann
(ih þýddi)
VIÐ STOFNUM
Æskulýdsfélag sósíalista
laugard. 12. april kl. 13:15 i Lindarbæ
Af hverju?
Knýjandi nauösyn er á þvi aft stofna sósíaliskt
æskulýftsfélag, sem er i stakk bUiö til aft kynna
og Utbreifta kenningar sósialismans meftal ungs
fólks, til aft svara sivaxandi áróftri auövalds- og
hernámssinna i skólum og fjölmiölum, og til aft
vinna aft sóslialiskum lausnum á hagsmuna-
málum ungs' fóiks.
Pólitiskur grunnur
Stefnuskrá Alþýftubandalagsins verftu lögö til
grundvallar starfsemi félagsins. Markmift
okkar er aö hrista rykift af þeirri Islensku
þjóftfélagsgreiningu og markmiftslýsingu sem
birtist i þeirri bók og starfa eftir henni.
Félag þetta verftur ekki I neinum skipulags-
legum tengslum vift Alþýftubandalagiö.
Almennir fundir félagsmanna munu aft öllu
ööru leyti ákvefta félaginu viöfangsefni og móta
starfshætti þess.
Hverjir geta gerst félagar?
Rétt til inngöngu í æskulýösfélag sósfalista
hafa allir þeir sem telja sig geta unnift aft sósfal-
isma og þjóftfrelsi samkvæmt stefnuskrá
Alþýftubandalagsins, og eru annaö tveggja: ekki
meftlimir I neinum fiokkspóiitfskum samtökum
efta eru félagar 1 Alþýftubandalaginu.
Stofnfundur félagsins mun setja félaginu
starfsreglur, þar sem meöal annars veröur
kveftift á um aldursskilyrfti og önnur slik atrifti.
Undirbúningsnefndin.