Þjóðviljinn - 20.05.1980, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 20. mai 1980
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
llgefandi: Útgáfufélag Þjööviljans
Framkvænidastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson- Kjartan Ölafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglvsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Rekstrarstjóri: Ulfar ÞormóÖsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús'H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson. Gunnar EHsson
C'tlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglvsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa-.Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla : Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardótt i'
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Ilúsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halia Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
i tkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavík, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Merk
lagasetning
Samþykkt lagabálksins um aðbúnað/ hollustuhætti
og öryggi á vinnustöðum í síðustu viku boðar þáttaskil í
öryggislöggjöf landsmanna frá og með næstu áramót-
um. Rauði þráðurinn i þessari nýju löggjöf er að laða
fram frumkvæði og ábyrgðartilfinningu á vinnustöðun-
um sjálfum, auk þess sem allt eftirlit færist á eina hönd.
Lagasetningin er i samræmi við fyrirheit um aðgerðir í
vinnuverndarmálum sem gefin voru í tengslum við
kjarasamninga vorið 1977 og gjörbreyta aðstöðu launa-
fólks til þess að knýja á um heilbrigt vinnuumhverf i.
® Nefndin sem vann að samningu laganna lét m.a.
gera könnun er náði til um 10% fyrirtækja í öllum starfs-
greinum. Hún leiddi í Ijós að ástandið í öryggis- og að-
búnaðarmálum var verra en mönnum bauð í grun. I
fjölda fyrirtækja var ræstingy, hitun, lýsingu, loftræst-
ingu og öðrum þáttum sem snerta vellíðan og heilsufar á
vinnustað stórlega ábótavant. Fjöldi þeirra vinnustaða
var einnig ógnvekjandi þar sem hávarði, rykmengun,
gas- eða leysiefnamegnun, óþefur og slæm umgengni
keyrði um þverbak. Tíð vinnuslys sem rekja má til ófull-
nægjandi öryggisbúnaðar og hirðuleysis bera þess einnig
vitni hversu ábótavant okkar vinnuverndarmálum er.
• Samkvæmt hinum nýju lögum er leitast við að skapa
samstarfsvettvang milli verkafólks, verkstjóra og
atvinnurekenda til að stuðla að bættum aðbúnaði, holl-
ustuháttum og öryggi. Á þessum vettvangi eru það
öryggistrúnaðarmenn verkafólks, öryggisverðir at-
vinnurekenda, öryggisnefndir vinnustaðanna og
öryggisnefndir atvinnugreina sem eiga að hafa frum-
kvæði að endurbótum og tryggja framkvæmd laganna.
Það hlýtur að verða árangursríkast að þeir sem tengdir
eru vinnustaðnum hafi með þessum hætti höfuðábyrgð.
Mestu skiptir í því sambandi að öryggistrúnaðarmönn-
um verkafólks og öryggisvörðum atvinnurekenda er
skylt að hlutast til um að vinna verði stöðvuð strax ef
skapast hefur bráð hætta á heilsutjóni eða slysum.
% Vinnueftirlit ríkisins kemur frá næstu áramótum í
stað þeirra stofnana sem til þessa hafa fylgst með
vinnuumhverf i verkafólks og skarað verksvið hver ann-
arra. Að því hefur verið fundið af hálfu landlæknis að
vinnueftirlitið muni draga vald og frumkvæði frá heil-
brigðisstéttunum auk þess sem reynsla heilbrigðisnefnd-
a og heilbrigðisfulltrúa um land allt muni fara forgörð-
um í nýju skipulagi. Sumt í athugasemdum landlæknis
kann að vera á rökum reist, en þess ber að gæta að eftir
er að setja reglugerðir um ýmislegt er varðar fram-
kvæmd laganna, auk þess sem gerð verður úttekt á gild-
issviði þeirra er varðar ýmsar stofnanir, ný lagafrum-
vörp og eldri lög sem gert er ráð f yrir að falli undir nýju
vinnuverndarlögin. Þegar svo róttæk breyting er gerð
eins og stefnt er að með þessum lagabálki er eðlilegt að
samræmingar sé þörf, en varast ber að láta stofnana-
íhaldssemi og meting spilla brýnu úrbótaverkefni.
© ( nýju lögunum er sérstakur kafli um heilsuvernd,
læknisskoðanir og rannsóknir sem miði að því að koma í
veg fyrir atvinnusjúkdóma. Þá er Vinnueftirlitinu falið
víðtækt f ræðsluhlutverk og er auðsætt að í þessum atrið-
um þarf að samstilla reynslu eldri stof nana ásamt þekk-
ingu heilbrigðisstéttanna verkefnum hinnar nýju stofn-
unar.
• Nýja lagafrumvarpið er rammalöggjöf sem gefur
verkalýðshreyfingunni aukna möguleika á að knýja
fram nauðsynlegar umbætur. Innan þessa ramma er að
sönnu margt óljóst og framkvæmdin veltur á fé, mann-
skap og þekkingu þeirra aðila sem hún er falin. Mestu
skiptir þó að fenginn er lagalegur grunnur að standa á í
þeirri viðleytni að bæta vinnuumhverfi verkafólks. Á
næstu árum verður það eitt helsta verkefni verkaiýðs-
hreyfinaarinnar að breyta vinnustöðunum í mannsæm-
andi vistarverur og auka sjálfsvirðingu verkafólks meö
bættu vinnuumhverfi og meira öryggi.
—ekh
klrippt
Réttindi
sjómanna
Aö vonum hefur sjómanna-
stéttin gagnrýnt hve lengi hefur
dregist aö efna fyrirheit um úr-
bætur i félagslegum réttinda-
málum sem gefin voru I tengsl-
um viö aögeröir vinstri
stjórnarinnar I efnahagsmálum
honum sýnist?”
1. desember 1978. Undir-
búningur aö reglugeröum og
lagaákvæöum sem áttu aö
tryggja framgang þessara mála
tók lengri tima en ætlaö var og
tókst ekki aö afgreiöa laga-
frumvörp um lögskráningu og
breytingu á sjómannalögum
voriö 1979.1 vetur hafa svo veriö
slikar uppákomur I stjórn-
málunum aö þingstörf hafa
fariö meira eöa minna úr skorö-
um, og tafir oröiö á þvi aö
félagsmálapakki sjómanna
kæmist endanlega til skila.
Siöastliöiö haust var ýmsum
af þessum úrbótum komiö I
höfn. Þar má nefna bætta
veöurfregnaþjónustu fyrir skip,
setningu reglugeröar um
öryggisbúnaö viö linu- og neta-
spil og öryggi á hringnóta-
skipum. Þá var á sl. hausti sett
reglugerö um fjarskipti á skip-
um þar sem m.a. eru skýr
ákvæöi um á hvaöa skipum
skuli skylt aö hafa loftskeyta-
menn. Einnig var sett I reglu-
gerö ákvæöi um örbylgju-
neyöarsenda I gúmmbjörgunar-
bátum.
Veigamesta
málið
Þau mál sem vöröuöu laga-
setningu gengu hinsvegar miklu
hægar eins og áöur sagöi. I siö-
ustu viku samþykkti Alþingi lög
sem eiga aö hindra ótlmabærar
og vafasamar lögskráningar úr
skiprúmi, sem útgeröarmenn
iöka stundum til þess aö spara
sér útgjöld.
Enda þótt öll þessi atriöi séu
mikilvæg fyrir sjómanna-
stéttina er þaö mál sem mestu
skiptirenn óafgreitt þegar þetta
er ritaö. Standa vonir til þess aö
þaö fáist afgreitt fyrir þinglok
nú, en sannarlega má þaö ekki
tæpara vera. Hér er um aö ræöa
breytingu á sjómannalögunum
sem færa á sjómannastéttinni
stóraukinn rétt varöandi greiösl-
ur I veikinda og slysatilfellum.
Meginefni og tilgangur þess-
ara breytinga er aö bæta réttar-
stööu sjómanna I slysa- og veik-
indatilfellum til jafns við sllk
réttindi landverkaíólks, auk
þess sem tekiö er á ýmsum
öörum málum þar sem talin var
brýn úrbótaþörf bæöi aö mati
sjómanna og útvegsmanna.
Sjómenn og útvegsmenn hafa
ekki veriö á eitt sáttir meö
þessar breytingar, og I þinginu
hafa komiö fram ýmsar efa-
semdir. Þar er m.a. rætt um
svokallaöa staögengisreglu,
veikindafrl I reglubundnum
veiöihléum, og fjölmörg önnur
atriöi. Meöal annars hefur þaö
veriö gagnrýnt aö sjómenn skuli
nú fá mánuöi lengra veikindafrl
en landverkafólk samkvæmt
frumvarpinu. Þetta er tilkomiö
vegna þess aö ófært þótti aö
hafa þá mismunun fyrir utan
launamismun, aö yfirmenn ættu
aö hafa tveggja mánaöa veik-
indafrl en undirmenn einn mán-
Guörún Helgadóttir.
Sérstaða
sjómanna
í ræöu sem Guörún Helga-
dóttir hélt viö umræöur um
þetta mál á Alþingi taldi hún
einsýnt aö sjómannastéttin
heföi slíka sérstööu aö lengri
veikindafrl henni til handa
þyrftu ekki endilega aö þýöa
sömu réttindi til landverka-
fólks. Fannst henni óþarfa
vandræöagangur vera á þing-
mönnum er þeir þæföu þetta
mál fram og aftur.
„Ég vakti athygli á göllum
þessa frumvarps þegar þaö var
lagt fram I þinginu og fagna þvf
*ss
afskaplega mikiö aö þaö hefur ■
veriötekiö til greina og afgreitt, |
og þaö hefur veriö gert vel. Hér ■
hafa menn veriö aö vandræöast ■
yfir þvi aö sjómenn séu komnir "
meö lengra veikindaleyfi en ■
verkafólk I landi. Menn fallast á ■
að þaö sé nú kannske alveg rétt JJ
aö yfirmenn og undirmenn skuli |
hafa jafnlangt veikindaleyfi. En ■
menn eru hræddir viö hvaö þaö I
er langt.”
Auðvitað
lengra frí
„Hugsa sér, skyldi nú ekki |
vera, aðþaö sé töluvert erfiöara ■
fyrir sjómann aö fara aftur tii I
vinnu sinnar eftir veikindi, B
heidur en manninn sem getur g
komiö heim til sfn á kvöldin og -■
talaö viö lækninn sinn hvenær |
sem honum sýnist? ■
Auövitaö eiga sjómenn aö I
hafa lengra veikindafrf en m
annaö fólk. Þaö liggur alveg I _
hlutarins eöli. Og þaö hefur I
nefndin (samgöngunefnd neöri ■
deildar) sem betur fer skiliö, |
sumir þó meö semingi.” ■
20% slysa j
á sjó :
Guörún ræddi ennfremur um |
þaö hve sumir þingmenn óttuö- ■
ust afskipti löggjafans af félags- |
legum réttindamálum og teldu „
þau einungis eiga heima I kjara- ■
samningum aöila:
„Jafnframt eru menn aö tala "
um og ég er aö velta fyrir mér |
hvaö félagi Guömundur J. Guö- ■
mundsson- háttvirtur þing- |
maöur-- hugsar þegar hann B
heyrir sllkar fullyröingar og ■
sllkan vandræöagang, aö þaö sé ■
alltaf hættulegt aö blanda laga- ■
setningu i kjarasamninga og I
félagslegar umbætur eigi nú aö ■
koma I gegnum kjarasamninga. |
Mikiöansans ári held ég aö þær ■
væru stutt komnar, ef lög- ■
gjafinn heföi nú ekki stundum m
mannaö sig upp og komiö meö ■
félagslegar umbætur.
Ég get ekki séö aö þaö geti "
veriö neitt vandamál fyrir út- |
geröina, aö greiöa slnu fólki ■
veikindafrl rétt eins og öörum. ■
Og þaö er áreiöanlegt aö sjó- ■
mennirnir okkar færa slnum at- _
vinnurekendum þann auö I bú, I
aö þaö minnsta er aö þeir greiði ■
þeim sómasamlegt veikindafrl. |
Og ég vil itreka þaö sem hátt- ■
virtur þingmaöur Árni ■
Gunnarsson sagöi hér áöan, aö ■
þó aöeins 8% starfandi manna _
séu sjómenn eru 20% vinnuslysa I
á sjó. Þessir menn eru nú aö ■
koma I land eftir 54 ára útivist |
og fá 140 þúsund kr. á mánuöi úr ■
llfeyrissjóði sjómanna.
Þingið manni
sig upp !
Er nú ekki mái til komiö aö |
einmitt Alþingi manni sig upp ■
og reyni aö bæta eitthvaö kjör |
þessara manna. En þaö er ■
nefniiega meö sjómenn eins og Z
fiskinn. tslendingar hafa alltaf I
dauöskammast sin fyrir aö ■
boröa fisk, og þaö er alveg eins I
og sjómenn hafi aldrei almenni- ■
lega komist á blaö, þegar talaö I
er um félagslegar úrbætur.” ■
Um þessa ádrepu Guörúnar ■
spunnust heitar umræöur á ■
þinginu m.a. vorkunnsemi "
Karvels Pálmasonar I garö út- |
geröarmanna sinna á Bolungar- ■
vík. Ekki skal vitnaö I þær hér, I
en vonandi fara þingmenn ekki I *
sauöburöinn, á skak eöa I lax- ■
veiöi án þess aö félagsmála- “
pakki sjómanna komist endan- Z
lega allur á blaö.
— ekh ■
skcorrié
„Skyldi ekki vera aö þaö sé töluvert erfiöara fyrir sjómann aö fara
aftur til vinnu sinnar eftir veikindi, heldur en manninn sem getur
komiö heim til sln á kvöldin og talaö viö lækninn sinn hvenær sem