Þjóðviljinn - 09.09.1980, Qupperneq 6

6 StÐA — ÞJÓDVILJINN Þriöjudagur 9. september 1980
Hildur
Jónsdóttir
Klin
ólafsdóttir
Eirikur
Guöjónsson
Kristin
Astgeirsdóttir
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Kristín
Ástgeirs-
dóttir
Katrin
Didriksen
Leila Khaled var einn af full-
trúum PLO, frelsissamtaka
Palestinuaraba, á kvennaráö-
stefnu SÞ i Kaupmannahöfn I
sumar, og vakti koma hennar
þangaö mikia athygli. Hér fer á
eftir, i styttri þýöingu, viötai sem
birtist viö hana i blaöinu ,,Forum
80” sem gefiö var út á ráöstefn-
unni.
— Þú situr þessa ráöstefnu sem
fulltrúi þjóöar þinnar, einskonar
diplómat. Sú var tiöin að þú varst
þekkt sem svokallaður „hryöju-
verkamaður”. Hvað finnst þér
um þaö hugtak? Sumir litu á þig
sem hetju, aörir sem allt annaö
en hetju, en hvernig leist þú á
sjálfa þig á timum flugránanna?
Hvert var þitt álit á þvi sem þú
varst þá að gera?
— Viö ættum fyrst aö spyrja:
hvaö er hryöjuverkastarfsemi?
Þaö er spurningin. Hver er
hryöjuverkamaöur? Það sem
geröist þá — fyrir 10 árum — þaö
varekki hryöjuverkastarfsemi aö
minu mati. Allt frá 1948 haföi um-
heimurinn litið á málstaö okkar
frá röngu sjónarhorni. baö var
árið sem tsraelsriki var stofnað,
og þaö ár náöi sionisk árásar-
stefna gegr Palest inu hámarki.
Siðan þá, og allt til 1967, leit um-.
heimurinn svo á að okkar mál-
staöur væri einfaldlega flótta-
mannavandamál.
Eftir 1967 var allt okkar land
hertekiö, og þaö haföi i för með
sér pyntingar og þjáningu. Og
ekkinóg meö það: siónistamir of-
sóttu okkar fólk utan landamær-
anna, og reyndu aö útrýma þvi.
Ég verð aö minna þig á aö of-
sóknir sionista hófust ekki áriö
1948 — þær hófust um aldamótin.
En frá og meö 1948 var farið aö
lita aPalestinumáliö sem flótta-
mannavandamál. Viö æptum og
öskruöum, en enginn heyröi til
okkar. begar einhver heyröi til
akkar voru okkur fengin fleiri
tjöld, og settar upp flóttamanna-
búöir fyrir fólkið okkar, og viö
fengum föt og mat. Viö nutum 1
engrar viröingar sem þjóö.
Viðneyddumsttil aðskýra mál-
staö okkar á máli sem fóik skildi.
Ég held ekki aö viö höfum gert
neitt voöalegt. Enginn var drep-
inn. Að sjálfsögöu skipulögðum
viö aðgeröimar með þaö fyrir
augum aö enginn yröi drepinn.
Viö erum aö berjast fyrir rétti
okkar semmanna, og ég held ekki
aö sá sem berst fyrir frelsi hafi
inægju af að drepa fólk.
Við drápum engan í þessum að-
gerðum. Hinsvegar voru nokkrir
af félögum okkar drepnir.
Svo rann upp sú tið aö við hætt-
um þessum aðgerðum, vegna
þess að við vorum viss um aö nú
hefðu allir skilið hvaö um var aö
ræöa. bá héldum við áfram
vopnaðri baráttu í landi okkar, og
til þess höfum viö allan rétt.
Brottreksturinn
— Fæddist þú i flóttamanna-
búðum?
— Nei, ég fæddist i Haifa, fall-
egri hafnarborg i Noröur-
Palestinu. Ég fór þaðan meö fjöl-
skyldu minni i april eða maí 1948,
þegar við vorum rekin þaöan meö
valdi. Ég var fjögurra ára þá, en
man greinilega eftir ýmsu sem
geröist.
Ég man eftir bardögunum, og
ég man eftir stiganum I húsinu
okkar viö Stantonstræti. Við hlup-
um niöur I kjallara þegar bardag-
arnir brutust út. Ég man þegar
við vorum aö búast til að fara
burt. Nokkrir sionistar höfðu
komiö og sagt aö húsið yrði tekiö
„Viö berjumst fyrir
réttlátum málstad”
Viðtal við Leilu Khaled
af okkur. Faöir minn var ekki
heima, móöir min var ein meö
okkur börnin — við vorum átta.
Ég man lika að ég vildi ekki fara
— þaö man ég mjög vel. Faöir
minn haföi keypt döölur fyrr i
vikunni. É'g vildi ekki fara, og
faldi mig i eldhúsinu, á bak viö
döðlukassann.
Ég sagöist ekki vilja yfirgefa
ávextina sem pabbi hefði komiö
meö. Ég sagöi aö „þessir ókunnu
menn ætluðu að taka húsiö okkar
og ávextina”. Mamma var niðri
meö systkini min og beið brott-
fararinnar. Þegar hún taldi börn-
in sá hún að ég var ekki með, og
þá fóru allir aö leita min.
Billinn beiö fyrir utan húsiö
meðan þau leituöu að mér. Ein-
mitt þegar þau fundu mig i eld-
húsinu sprakk sprengja i bilnum
og eyöilagöi hann.
bau fundu mig og fóru meö mig
niður i kjallara. Þau sögðu mér
að við gætum ekki dvalist þarna
lengur vegna þess að einhver
Hagana eöa Stern-flokkur heföi
skipað okkur að fara og væri að
biða eftir aö við yfirgæfum húsiö.
Viö vissum ekki hvar pabbi var.
Ég hljóp aftur inn i húsið og
faldi mig undir stiganum. Þar lá
dauöurmaöur meö blóöugt höfuö.
Þeir sögöu hann vera Englend-
ing. Ég man þetta greinilega.
Mamma sendi aftur eftir mér —
hún vissi að ég var svolitiö óþæg.
Ég grét og æpti: „Þeir drápu
hann, og þeir ætla aö drepa okkur
lika”.
Mamma sagði: „Þarna sérðu,
þeir drepa fólk, viö veröum aö
fara”.
Við fórum til Libanon, til Tyre,
ogþarólst ég upp. Nú eru Israels-
menn aftur farnir að sprengja i
Suður-Libanon, svo að okkar fólk
i Tyre veröur aftur aö flýja.
Útlagar i
eigin landi
Hernám er hernám, hvar sem
það er, en þaö sem er nýtt viö
þetta hernám er aö það er byggt á
kynþáttahatri, hernaði, útþenslu-
stefnu og þvi að reka fólk burt úr
sinu eigin landi. Hernám sionista
ereinstakt i veraldarsögunni, það
gerir fólk að útlendingum i sinu
eigin landi.
En þótt þeir reyni að útrýma
okkur erum viö bundin þessu
landi.ekki aðeins efnislega, held-
ur einnig siöferðilega. Viö höfum
viljann og viö berjumst fyrir rétt-
látum málstað. Þessvegna erum
viö svo viss um aö okkur muni
takast aö frelsa landiö, til þess að
allir geti búið þar og notið sömu
réttinda. Það á við um Gyöinga
kristna menn og alla aöra.
— Hvar er faðir þinn?
— Hann er dáinn. Hann rak
kaffihús i Haifa. Sex mánuðum
eftir komu okkar til Tyre var
hann handtekinn i Egyptalandi og
Leila Khaied: viljum að allir njóti
sömu réttinda i frjálsri Palestfnu.
settur i flóttamannabúöir. Þetta
var á timum Farouks i Egypta
landi.
Átta mánuöum siðar fékk hanr
hjartaáfall. Móðir min hafði þá
einsog svo margir aðrii
Palestinumenn, sett tilkynningu i
útvarp um dvalar?tað fjölskyld
unnar. Þannig gat hann fundif
okkur. Hann kom heim, en var þá
mjög farinn að heilsu og átti við
veikindi að striða það sem eftii
var ævinnar.
Aður en hann dó eignuðust for-
eldrar minir fjögur börn i viðbót.
svo að móðir min þurfti aö sjá
fyrir- tólf börnum. Ein systir min
var drepin i Beirut 1976, þegai
striöinu i Libanon var aö ljúka.
— Hvenær fórst þú aö taka þátt
i pólitisku starfi?
— 1959. Foreldrar minir höföu
sagt okkur margar sögur af
Palestinu. Þegar viö vorum litil
Cr sýningu Clapperclaw, „Ben Her”
Kvennakabarett frá London
Jafnréttissiöan minnir alla
lesendur sina á breska leikhópinn
CLAPPERCLAW, sem kemur til
Rey kjavikur i dag og heldur þrjár
kabarettsýningar í Féiagsstofnun
stúdenta viö Hringbraut i þessari
viku.
I Clapperclaw eru þrjár eld-
hressar konur: Rix Pyke, Rae
Levv og Caroline John. Sýning
þeirra heitir Ben Her (stæling á
Ben Húr) og fjallar um mann-
kynssöguna frá sjónarhorni
kvenna. Þessi sýning hefur fariö
allviöa, m .a. hafa þær stöllur sýnt
á Noröurlöndum, og hvarvetna
vakiö mikla hrifningu. Sýningin
er mjög fjörug og fyndin, og
byggist að miklu leyti á tónlist og
grini. Clapperclaw er fátt heilagt,
og þær ráöast með nöpru háöi á
goösögnina um konuna. Meö leik
sinum vilja þær sýna fram á aö
konur geti veriö fyndnar, aö karl-
menn hafi engan einkarétt á að
vera trúöar!
Sýningarnar i Félagsstofnun
veröa á fimmtudag, föstudag og
sunnudag, cg hefjast kl. 20.30 öll
kvöldin. Þær veröa með kabarett-
sniði, og að þeim loknum getur
fólk setið áfram við borð sin og
tekið þátt i gleöskap á vegum
Félagsstofnunar.
Þá munu bresku leikararnir
halda eins dags námskeið á
laugardaginn kl. 10-14, og geta
allir sem þess óska látið innrita
sig á þaö. Alþýðuleikhúsiö sér um
innritun á námskeiðið, sem haldiö
veröur i Lindarbæ, og einnig
veröurhægtaö innrita sig á þaö i
Félagsstofnun á fimmtudags-
kvöldiö.
—ih
ogbáðum um eitthvað fengum viö
alltaf sama svariö frá mömmu:
„Viö eigum ekkert handa ykkur
hérna. Þaö er allt i Palestinu”
Þetta var grundvöllur uppeldis
okkar. Við gengum öll i arabfsku
þjóðfrelsishreyfinguna. Ég gekk i
hana 1959, en eldri systkini min
voru meö frá stofnun hreyfingar-
innar. 1967 fórum viö aö taka
beinan þátt i vopnuöu baráttunni.
Þá var ég i Kuwait, og kenndi
ensku þar. 1969 var ég ráðin i fullt
starf i höfuðstöðvum okkar i
Jórdaniu.
Ég er
ekkert sérstök
Blaðamaðurinn spyr Leilu
hversvegna hún hafi veriö valin
til þátttöku i flugránunum.
— Allir geta gert það sem þeim
er falið að gera þegar bylting er
annars vegar. Ég held ekki að
þetta sé neitt erfitt, hvorki fyrir
migné aðra. Ég er ekkert sérstök
lengur. Margt af okkar fólki er i
fangelsi, þar á meðal margar
konur. Ein þeirra, Zakiah Sham-
oud, var dæmd til lifstiöar og
eignaðist barn i fangelsinu.
Margar aðrar konur eru i fang-
elsi, og einnig karlar, að
sjálfsögðu, og þetta fólk fær
ekkert umtal. Ég vil benda blaða-
mönnum á aö heimsækja þessi
fangelsi. Ég hvet þá til aö reyna
þaö, en fsraelsmenn munu ekki
veita leyfi til þess.
Það er skylda mín aö vera
málsvari þessa fólks, vegna þess
aö ég er komin hingaö sem full-
trúi þjóðar ekki sjálfrar min.
— Samt býst ég við aö þú hafir
orðiö aö tákni fyrir konur sem
taka þátt i harkalegum aögerð-
um, einmitt vegna þess aö vest-
rænir fjölmiölar gerðu þinn hlut
svo mikinn. Þeir sem ekki eru
óvinveittir ykkar málstað hafa
e.t.v. litið á þig sem fordæmi.
— Ég er fegin að heyra það, en
þegarégkom hingaö varðég þess
vör að dönsk blöð og ýmsir aðrir
töluðu um mig sem hvern annan
hryðjuverkamann. Ég er ekkert
hissa á þvi að vestrænir fjölmiðl-
ar skuli alltaf leggja áherslu á
einstaklinginn, vegna þess að i
þjóöfélögum þeirra er fólki kennt
að hugsa aðeins um sjálft sig,
ekki heildina. Þvi er kennt að
græöa peninga og nota annaö fólk
i þvi skyni. En ég held að það sé
rangt aö tala um mig sem ein-
stakling. Viö erum aö berjast fyr-
ir breyttum hugsunarhætti,
nýjumhugmyndum,og við notum
umræöur i þeirri baráttu. Þessi
ráðstefna er dæmi um það, að við
notum ekki aöeins vopn, heldur
einnig orö.
Aö siðustu spyr blaöamaöurinn
Leilu hvað henni finnist um þá
gagnrýni sem fram hafi komið,
að ráðstefnan hafi veriö notuð i
pólitiskum tilgangi.
— Allir lita á málin frá sinu
sjónarhorni, og við lítum á þau i
viðu samhengi. Viö viljum öölast
jafnrétti sem fólk, ekki aöeins
sem konur. Hvernig getum viö
talaö um þróun á meöan viö erum
útlagar i eigin landi, á meöan
sprengjum rignir yfir okkur og
viö erum hundelt úr einu þorpi i
annaö, einsog nú er aö gerast t.d.
i Lfbanon? Þessvegna þurfum við
fyrst aö öðlast friö og frelsi, áöur
en viö getum byrjaö aö tala um
þróun. Pólitik er hluti af mann-
legu lifi. Við getum ekki tekiö
hana úr samhengi. (ihþýddi)