Þjóðviljinn - 23.12.1980, Page 5

Þriðjudagur 23. desember 1980 þjöÐVILJINN — SÍÐA 5
Þuríður Jó-
hannesdóttir
skrifar um
barnabækur:
bóhmenirtir
Pabbi er á sjó
Gunnhildur Hrólfsdóttir
Undir regnboganum, 124
bls. Teikningar: Kristín
Arngrimsdóttir
Námsgagnastof nun 1980
Undir regnboganum er verð-
launasaga úr samkeppni rikisút-
gáfu námsbóka á barnaárinu.
Sagan fjallar um 11 ára stelpu
sem skiptir um umhverfi. Hún er
fædd og uppalin i sjávarplássi
fyrir norðan og þar hefst sagan.
Mestur hluti hennar gerist þó
fyrir sunnan og lýsir þvi hvernig
stelpan Dagga kynnist nýju um-
hverfi en þó fyrst og fremst
nýjum siðum og viðhorfum sem
hún á ekki að venjast að heiman
frá sér.
Móðir hennar slasast við vinnu i
frystihúsinu og verður að vera á
spitala. Pabbinn álitur mikilvæg-
ara að vinna fyrir sumarbústað
og bátaskýli við hann heldur en að
taka sér fri i nokkra túra og sinna
börnum og heimili. Þá kemur til
sögu sú andstyggilegasta amma
sem ég hef kynnst i barnabók.
Hún er með hreinlætisæði, er
stjórnsöm úr hófi og „segir ekki
sögur, en hún kveður upp dóma”
(8) Hún talar ekki við börn heldur
ráðskast með þau. Dagga litla er
kúguð og bæld sem eðlilegt er eins
og nánasta umhverfi hennar er
lýst og amma sendir hana suður
til frændfólks hennar.
Gott að vera i Reykjavík
Og nú gerist það sem aldrei
áður hefur gerst i barnabók (ekki
svo ég minnist a.m.k.) Reykjavik
verður að jákvæðum stað. Dagga
kynnist allt öðrum heimilisbrag
og fer að liða vel og njóta sin
betur en fyrr. Heima var henni
innprentað að hreinlætið og þrifn-
aðurinn skipti meginmáli en hjá
frændfólkinu er það mjög margt
annað sem situr i fyrirrúmi. „Við
þvoum upp i kvöld þegar sólin er
sest og farið að kólna. Okkur
liggur ekkert á, en sólinni liggur
á.” (105).
Þarna er lika talað við börnin
eins og fóik og móðir Döggu er
greinilega óvön þvi. Það kenur i
ljós þegar hún kemur suður.
„Birna vissi ekki hverju hún átti
að svara. Hún var ekki vön að
vera ávörpuð af börnum.” (84)
Og henni blöskrar alveg þegar
tekið er tillit til þarfa barnanna
og þeirra ákvarðanir eru virtar.
Maria biður dóttur sina að passa
bróður sinn en hún var búin að
ákveða að gera annað. „Maria
brosti. — Þá gengur fyrir. Ég var
að ákveða saumaskapinn rétt
núna, svo hann verður að biða.”
(107-8). Og Birna hugsar”.... að
láta stelpufrekjuna ráða svona
yfir sér.... Dagga hefði sko fengið
að að gegna, ....” (108).
Dagga rekur sig lika á að ýmis-
legt sem hún hefur aldrei efast
um að væri gott og gilt er kannske
þess virði að hugsa um það frá
fleiri hliðum. Ella, elsta systirin
er byrjuð að vera með strák og
verður að kaupa Möggu sem er
með henni i herbergi til að vera
að heiman eitt kvöld”... með þvi
að gefa henni á bió — hækkað
verð — og fyrir kóki og poppi i
hléinu. — Þetta verður dýrst
spaug fyrir Ellu, sagði Fema.—
En hún er nú lika að ná sér i fyrir-
vinnu, sagði Dagga. Fannar leit á
hana með meðaumkun i svipnum.
Dagga, stundum gæti maður
haldiðað þú værir hundrað ára en
ekki bara 11.” (90-91).
Deilt á Þorpsmóral
Mér sýnist höfundur vera að
deila á móralinn i sjávar-
plássunum þarsem ekkert skiptir
máli nema vinna og aftur vinna.
Dagga hringir norður i ömmu
sina til að segja fréttir af mömmu
sinni sem hafði gengist undir að-
gerð. Amma vonar að þær komi
fljótt heim”.... Þvi hér er allt á
kafi i fiski og allir að vinna,....”
(101) Döggu litlu langar ekkert
heim. „Mamma að vinna —
þreyttþegarhún kæmi heim. Hún
ein að rolast og pabbi á sjónum”
(109) Sumum finnst e.t.v. nokkuð
langt gengið að láta stelpuna 11
ára uppalda i sjávarplássi fara
sina fyrstu sjóferð i Reykjavik.
„Pabbi er sjómaður, en hann
geturaldreitekiðmig með.” (68).
Astrid
Lindgren
vísar á
skólann
Hjá MALI OG MENNINGU er
komin út bók handa yngstu
lesendunum eftir hinn kunna
barnabókahöfund Astrid
Lindgren. Þessi bók heitir Ég vil
lika fara i skóla og segir frá Lenu
sem er fimm ára og fær að fara
með bróður sinum i skólann einn
dag.
Fallegar litmyndir eru á hverri
siðu i bókinni og þær hefur Ilon
Wikland gert, en hann er kunnur
fyrir myndskreytingar sinar á
bókum, m.a. eftir Astrid
Lindgren. Bókin Vist kann Lotta
ÉC VIL
LÍKA FARAI
SKÓLA
næstum alltsem kom út fyrir ári
siðan hjá MALI OG MENNINGU
er einnig gerð i sameiningu af
þeim Astrid Lindgren og Ilon
Wikland. Asthildur Egilson þýddi
báðar bækurnar.
Teiknisögur úr goðafræði
„HAMARSHEIMT” OG FLEIRI
TEIKNIM YNDASÖGUR
Ot er komin hjá IÐUNNI önnur
bókin i flokki teiknimyndasagna
sem nefnist Goðheimar. Heitir
þessi bók Hamarshcimt, en sú
fyrsta sem kom i fyrra nefnist
Úlfurinn bundinn. Þetta eru
danskar teiknimyndasögur,
gamansöm útfærsla á norrænni
goðafræði eins og frá goðunum er
sagt i Snorra- eddu og Eddu-
kvæðum. Teikningar gerði Peter
Madsen en sagan er eftir Per
Vadmand, Hans Rancke-Madsen,
Peter Madsen, Henning Kure „og
höfund Þrymskviðu”, eins og
segir á titilblaði.
Af þvi má ráða að kveikja
sögunnar er frásögn Þrymskviðu
af þvi er Þrymur stal hamri Þórs,
heimtaði Freyju fyrir konu, og
Loki fór þvi með Þór dulbúinn i
kvenklæði til jötunheima að ná
hamrinum. Bókin er gefin út i
samvinnu við A/S Interpresse i
Kaupmannahöfn . Guðni
Kolbeinsson þýddi textann. Bókin
er prentuð i Belgiu.
— Þá hefur Iðunn gefið út
þrettán aðrar teiknimyndasögur i
flokknum sem áður eru kunnar.
Best gæri ég samt trúað að þetta
sé trúverðug lýsing.
Nú gæti einhver haldið að þetta
væri heldur alvarleg saga. Svo er
þó ekki, mér hefur bara orðið
svona tiðrætt um þessi atriði
vegna þess að mér finnst þau ansi
hreint athyglisverð. En þar sem
stærsti hluti sögunnar gerist á
þessu frjálslynda Reykjavikur-
heimili þar sem tekið er tillit til
þarfa barnanna, fer ekki hjá þvi
að þau taka sér eitt og annað
skemmtilegt fyrir hendur:
Njósna um Ellu og kærastann,
fara inn i dimmu kompuna og
finna gamla saft sem þau verða
skrýtin af að drekka o.fl.
Ein aðfinnsla i lokin. Dagga er
send suður um vetur og frænd-
systkini hennar eru i skóla en það
er ekkert minnst á skólagöngu
Döggu. Það hlýtur alltaf að vera
eitthvert mál að taka 11 ára barn
úr skóla en það er eins og það
gleymist alveg.
Hugrún
Skelfing er heimurinn
skrýtinn, 120 bls.
Þjóðsaga 1980
Þetta er lika saga um litla
stelpu sem skiptir um umhverfi.
Mamma hennar er dáin og pabbi
sjómaður svo hún er send i sveit
til afa og ömmu 6 ára gömul. Þar
liður henni ósköp og skelfing vel,
leikur við hund og kött og talar
um guð og englana við hana
ömmu sina góðu. Hún eignast
einnig leikfélaga á næstu bæjum
og fer undir bókarlok i ferðalag til
Danmerkur með pabba sinum.
Það ber margt til tiðinda eins
Kristin Arngrimsdóttir teiknaði myndir i bókina.
og sést á kaflaheitum: Glói lendir
i slysi, Vilborg fótbrotnar, Lotta
fær tannpinu, Lotta lendir i lifs-
háska. Aðalefnið — þ.e. hvernig
það er fyrir 6 ára barn að koma úr
Reykjavik i sveitina, missa for-
eldrana og fá ömmu og afa i stað-
inn — hverfur um of i skugga fyrir
svona stórtiðindum. Fyrir
bragðið finnst mér persónan
Lotta verða allt of yfirborðsleg
svo og frásögnin öll. Hér er þó
greinilega á ferð þjálfaður rithöf
undur þvi sagt er lipurlega frá og
samtölin eru vel unnin. Einn galli
er á bókinni sem skrifast á reikn-
ing útgefanda. Letrið er alltof
smátt miðað við þann aldur sem
sagan höfðar til.
ÞJ
Laukblómin eru hulin mold fram á vor úti í garöinum,
en nú þegar eru þau í fullum blóma í blómaverslunum.
Túlipanar, hýasintur, já öll lifandi blóm,
er sú gjöf sem ætíð gleöur
jafnt á jólum sem á öörum árstíma.