Þjóðviljinn - 03.01.1981, Side 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 3.-4. janúar 1981
Rœtt við
Jón Lofts-
son, skógar.
vorð a
Hallormsstað
Jón Loftsson, skógarvöröur á
Hallormsstað.

S*-»- - vAfút,
Tiiraunir benda til að beitiland i skóginum sé mun verðmætara en utan hans
Er unnt að sameina
skógrækt og beit?
Austur á Hallormsstað
voru gerðar tilraunir með
það í sumar, að beita
sauðfé í skóg. Okkur lék
forvitni á að frétta af
niðurstöðum þessara til-
rauna og höfðum því
samband við Jón Lofts-
son, skógarvörð á Hall-
ormsstað.
Samvinnu
verkefni
— Upphaf þessa máls er eig-
inlega að rekja til þess, sagði
Jón Loftsson, — að Rannsóknar-
stofnun landbúnaðarins hefur
gert mælingar og samanburð á
gróðri og beitarþoli hans i skógi
og utan hans. Niðurstöður þess-
ara athugana benda til þess, aö
beitargildi gróðurs væri 4—5 falt
meira i skóginum en utan. Þetta
voru athyglisverðar niðurstöður
og töldum við rétt að kanna þær
nánar með frekari tilraunum.
Varð úr, að Skógrækt rikisihs og
Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins hefðu samvinnu um þetta
verkefni.
Segja má, að þessar tilraunir
á. Hallormsstað i sumar væru
beint framhald, að þeim beitar-
tilraunum, sem Rannsóknar-
stofnunin hefur staðið fyrir hér
og þar um landið og gerðar hafa
verið á mismunandi gróðurlendi
og i mismunandi hæð yfir sjó.
Þær spurningar, sem viö
gerðum okkur einkum vonir um
að fá svör við með þessum til-
raunum voru hvernig gróðurinn
breytist við beit* hverfur ein-
hver gróður alveg og hvenær, á
hvaða tima er hentugast aö
beita hólfin, hve margt fé getur
verið á hverri flatareiningu
lands svo að hún nýtist til fulls
án þess að gengið sé of nærri
gróðrinum, hve mikill og ör
verður þyngdarauki fjárins?
Misjafn
beitarþungi
— Voruð þið með mörg hólf i
takinu?
— Við girtum af tvö hólf, i há-
vöxnum birkiskógi og var hvort
þeirra um sig 3 ha. Notuðum
rafgirðingar, sem er mun ó-
■ dýrari en þessar venjulegu girð
ingar, og reyndust þær alveg
öruggar. Beitarþunginn i hólf-
unum var mismunandi. 1 öðru
þeirra voru þrjár ær með sex
lömbum en i hinu sex ær með
tólf lömbum.
— Hvað beittuð þið hólfin
lengi?
— Við beittum þau i tvo mán-
uði. Settum féð i þau þann 20.
júni og tókum það úr þeim 20.
ágúst.
— Hvernig fór fénu að?
— Við vigtuðum féð þrisvar
sinnum: Þegar það var sett i
hólfin, siðan þegar beitartima-
bilið var hálfnað og svo i lok
þess. Fyrri mánuðinn þyngdust
lömbin um 400 gr. á dag eða 12
kg. yfir mánuðinn. Siðari mán-
uðurinn var þyngdaraukinn
mun minni.
— Og hverjar teljið þið orsak-
ir þess?
Vekur ýmsar
spurningar
— Hverjar voru orsakirnar,
já? Tilraunin vekur óneitanlega
ýmsar spurningar, sem ekki
verður svarað afdráttarlaust á
þessu stigi. 1 lok beitartimans
var enn verulegur gróður i hólf-
unum þótt landið væri að visu
orðið troðið. Var of þröngt á
fénu? Höfðu þrengslin orsakað
ormasmit? Ná sér á ný þær
plöntutegundir, sem mest létu á
sjá? Nær landið sér eftir traðk-
ið? Dr þessu og fleiru þarf að fá
skorið.
— Hafið þið þá hug á að
endurtaka tilraunina?
— Já, ætlunin er að hún verði
endurtekin næstu fimm ár.
— Nú beittuð þið á skóglendi.
Hvaða trjátegundir voru þar og
hvernig voru þær farnar að
leikslokum?
— I hólfunum voru viðir, birki
og greni. Viðirinn reyndist ákaf-
lega ofarlega á matseðlinum
hjá fénu. Eftir þessa tvo mánuði
var hann alveg horfinn, um 80%
af birkinu var bitið en við gren-
inu hafði ekki veri hreyft.
Beitarskógar
— Nú hefur löngum verið um
það deilt, hvort hagkvæmara
væri að nota ákveðin landsvæði
til skógræktar eða beitar.
Sauðfjárbúskapur og skógrækt
hafa verið taldar andstæður.
Eru lfkur til að þau viðhorf eigi
fyrir sér að breytast?
— Mér þykir það ekki ósenni-
legt. Er ekki skógi vaxið land
mun verðmætara til beitar en
skóglaust? Þær tilraunir sem
gerðar hafa verið með þetta,
benda eindregið til þess að svo
sé. En landið má að sjálfsögðu
ekki beita fyrr en skógurinn hef-
ur náð ákveðinni hæð.
Nú hefur verið gerð svokölluð
Fljótsdalsáætlun. Hún byggist
m.a. á þvi, að landi hverrar
jarðar, sem gerist aðili að
henni, verði skipt milli almenns
búskapar og skógræktar. Skóg-
urinn, sem upp vex, verður eign
jarðarinnar og lýtur eftirliti
Skógræktar rikisins, lögum
samkvæmt. Aætlunin gerir ráð
fyrir þvi að teknir verði til skóg-
ræktar samtals 1500 ha. lands i
Fljótsdalshreppi á næstu 25 ár-
um. Hafa margir bændur þegar
gerst aðilar að þessari áætlun.
Við erum að gera okkur vonir
um að tilraunir okkar leiði i
ljós, að eftir 25 ár frá þvi að
trjánum hefur verið plantað
njóti bóndinn ekki aðeins afurða
af vöxtulegum skógi heldur
hafi landið einnig orðið mun
verðmætara til beitar en áður.
Bóndinn getur þá fækkað fénu
án þess að afurðir minnki og
hefur um leið komið sér upp
aukabúgrein þar sem skógurinn
er. Við þurfum smátt og smátt
að hverfa frá hjarðmennsku-
búskap að ræktunarbúskap, svo
sem tök eru á, og þetta er liður i
þvi, verði niðurstaða þessara
tilrauna okkar sú, sem ástæöa
er til að ætla.
—mhg
Fljótsdalsáætlunin fetar af stað á Viðivöllum.