Þjóðviljinn - 17.01.1981, Blaðsíða 16

Þjóðviljinn - 17.01.1981, Blaðsíða 16
Maður tekinn upp i bíl Hann stóð keikur við vegkantinn með stóran poka á baki og leit um öxl. Ég frekar fann að hann þurfti far, en að hann gæfi það til kynna. Ég þarf ekki lengra en móts viö Skiðaskálann, sagði hann. — Vinnurðu hjá Steingrlmi? — Nei, ég bý þarna i grennd. Hann kom sér fyrir I framsæt- inu með stóran pokann I fanginu og vildi alls ekki leggja hann frá sér — Þetta er okkur dýrmætt sem i pokanum er og ég vil ekki að nokkuð komi fyrir það, — sagði hann og þykkar brúnirnar sigu. Mig tók að gruna ýmislegt, enda strjálbýlt i kringum Stóra- Reykjafell og varla nema tvær manneskjur, sem hafa sest aö i torfbæ uppi i fjallinu og stunda vefnað i vetrarhriöunum þegar skelfingar nista borgarbúann og rafmagnið fer af og útvarpsloft- net hrynja á Vatnsendahæð og ekki er hundi út sigandi f miðri borginni. — Ertu vefarinn? - Já. — Ég hélt þú værir dauöur, segi ég og lít glottandi á kail. — Nei, ég er langt i frá dauður — og hann hristist i hlátri, — en þaö er hvorki aö þakka þeim gamla, né heldur þessum Kristi i Himnariki — og á eftir fylgja óprenthæfar lýsingar á guös- kristni i landinu. Málsvari Stalíns Við ókum inni heiðina og vegur- inn var svell á köflum og bfllinn dansaði áfram i rykkjum eins og öldruð ballerina sem þykist ung, og veröldin brosti viö okkur snæ- hvit og heið. Svinahrauniö var framundan og ég var að hugsa um að máske væri hér efni fyrir Þjóðviljann. Ekki var ég búinn undir aö hafa viðtal við þetta fólk, en myndir geta talaö og myndavélin lá ein- mitt i aftursætinu item eitt stykki filma. Heldur fannst mér samt syrta i álinn, er hann tók að út- húða kommunum. — Stalin var mikilmenni og Beria var viröingarveröur maður. Þegar þeirra naut ekki við hallaði undan fæti og nú hafa kommarnir svikiö allt sem máli skiptir og ég er að gefast upp á þeim, þekki þá ekki lengur frá andskotans ihaldinu, sem ég hata þó heitast af öllu og þennan yfir- stéttarguð þeirra Krist. Hús og þjóðfélag — Hvað kom til að þið fluttuð i heiðina? Hann litur háðsiega til min og brosir svo úti annað. — Þú spyrð eins og ég hafi hrakist úr sælunn- ar dal. Reyndar var ég flæmdur úr minu húsi, en ég kaus einnig sjálfviljugur að yfirgefa þetta vit- firrta samfélag þar sem lifið sjálft er sett að veði fyrir falsguði og fölsk gæði og fólkið ferðast um i lyftum allan daginn i eiginlegri og óeiginlegri merkingu. Börn hafa gaman af lyftum(en ég skil ekki það sé fyrir fullorðið fólk. — Segðu mér frá húsinu. — Garðstunga hét það i Blesu- gróf og er farið undir veg. Satt er þaö að veggirnir voru sprungnir, en inni var stolt heimili og hlýlegt og garöurinn var dýrgripur og það eru einmitt trén úr honum kringum hestinn og reyndar upp- með Miklubrautinni alllangt, seg- ir hann og verður dreyminn i aug- unum. Bærinn í fjallinu Framundan er brekkan viö Skiðaskálann og þegar upp hana er komið legg ég bilnum utan vegar og áræði aö spyrja hvort ég megi fylgja honum til bæjar. Færðin er góð. örþunnt lag af nýföllnum og fisléttum snjó hylur hjarnbreiðu heiðarinnar og hann gengur á undan léttur i spori eins og unglingur með þungan pokann á baki og stefnir á litinn kofa og leggur kolareyk frá honum. Allstór vefstóll nær fyllir gólf- rýmið en kolaofn er i horninu viö dyrnar. Veggirnir eru þaktir ein- földum og tvöföldum mynd- vefnaði og strangar eru á gólfi og hillum. Húsgögn eru fábreytt nema tveir stólar og mér sýnist enginn heima nema kettir sem eru í hverju horni. Ekki er allt sem sýnist og konu- rödd fagnar Honum og spyr hver gesturinn sé og þegar augun venj- ast rökkri kofans kemur i ljós lit- ill pallur undir kvistglugga á austurvegg með tveimur rúm- bálkum og sat litil kona i öðrum og óf. Viðhorf og trú Þrátt fyrir þröng húsakynni hér er margt fyrir augað. og þegar Hann veltir viö ströngum vefn- aðar opnast viðari heimur og kofaveggirnir þrengja ekki að. Greinilegt er að þótt aö Hann standi nú utan við stéttabaráttu og sé ekki lengur i hörðu striði við ihaldið, svikakomma og trúna, en búi að fjallabaki, þá hefur víglin- an aðeins færst til og i mynd- heiminum geysar þetta strið enn. — Hér er Óðinn, segir hann og er okkar ættfaðir. Ég trúi á náttúruna, sem ég er sprottinn úr, stokka og steina, en enga drauga. ÓBinn lét annað auga sitt fyrir skynsemina og skáldgáfuna og honum vil ég likjast og risa upp til orrustu að morgni, þótt falli aö kveldi, ekki bardagans vegna, heldur þess að gefa ekki eftir, en verjast kúgunaröflunum. Hér við hlið Oðins er önnur mynd sem ég nefni Vort daglega brauð og það eru einmitt brauð sem stiga á myndinni upp af krossi þjáning- anna. Þú mátt gjarnan skilja af þessu aö ég er enginn dýrkari vinnunnar, því aö hún er böl og hefur alltaf verið og ég vil aö henni sé skipt réttlátlega á fólk, sem og afrakstri hennar líka. Konan hafði til þessa setið og gert gælur viö kettina en fór nú á stjá að kurla brenni og huga að ofninum. Siðan setti hún upp te- pott. Húsmissir Mér lá forvitni á að vita nánar um húsmissinn. — Það hét Garðstunga, sagði hann og starði annars hugar út um gluggann, þar sem einn katt- anna sat og veiddi flugur af mik- illi list. Og nú kom Hún meö te I drifhvitum postulinsbolla, og te- ilmurinn blandaðist ullarlyktinni og ég fann hlýjuna og notalegheit- in i þessum litla bæ og seytla um hverja taug. — Garðstunga og var ekki byggð á leýfum og skilirium frá þeim háu og reyndar gaf ég einu yfirvaldinu hjá Borginni munn- legt loforö á slnum tima um að þrjóskast ekki við, ef þeir þyrftu á landinu aö halda. Arin liðu og að þvi kom aö þessir skrattar létu I sér heyra — og Hann tekur snöggt viðbragð, stendur upp af stólnum og augun loga af heift, en kattar- agniö i glugganum missti jafn- vægið og datt ofaní bollann minn. Hann gengur um gólf og þylur: Náköld er Hemra þvi Niflheimifrá nöpur spreltur á. En kaldara und rifjum er konungsmönnum hjá. Kalinn á hjarta þaðan slapp ég. Og ég heyri að hann tautar: Ég held Grimur hefði átt aö hafa heldur kristsmönnum hjá, alla- vega ætti þaö betur viö okkar tima, þegar enginn kóngur kúgar oss, en kristnu hundarnir þyrpast i kirkjurnar um nýáriö og þakka fyrir gróðann á hinu gamla og biðja um gott gróða- og kúgunar- ár. — Svo hafa þeir tekið húsið? Hann horfir á mig og nú er ró og staðfesta í svipnum. — Þeir héldu áfram aö þrátta I þessu meö veg- inn sem endilega átti aö liggja gegnum húsiö okkar og þegar ég fann alvöruna vildi ég að sjálf- sögðu efna loforö mitt, þótt kall- inn sem ég gaf það væri reyndar dauður. Reyndar baö ég um einhvern skúr eða aflóga sumarbústað i nágrenni borgarinnar i staöinn, af þvi að ég kunni ekki aö meta eign mina til verös, en þvi var ekki ansað og i mig hent einhverj- um skitnum peningum sem þeir náðu aftur með þessu apparati verðbólgunni. — Þú hefur staðið á götunni? — Hann litur útundan sér og glottir. — Ekki alveg kannski. Mig haföi um skeið grunað hvernig fara myndi. Ariö 1967 byrjaði ég að byggja þennan bæ hér utan i Reykjafellinu og var næstum þvi búinn árið 1974, þegar Borgin lét til skarar skriða og tók af mér húsið. Reyndar höfðum viö dvalið hér að sumarlagi um nokkur ár. Eins og ég sagði var nýja Garöstunga ekki fullbúin 1974 sem leiddi m.a. til þess að ég varð að tjalda hér uppfrá yfir myndirnar minar sem sumar skemmdust af raka þvi aö þaö var rigningartiö. Óvarleg orð — Innan um öll þessi teppi hangir eitt málverk, þú hefur málað talsvert? — Það er rétt, en ég var aldrei sáttur við málverkið, þótt sköpunargleðin fengi þar útrás, þettaö er yfirstéttarlist, kirkju- list. Myndin sem þú sérð hér er máluð eftir minni af Fjallabæjun- um. Brekknakot er þarna efst við fjallsræturnar og þar er ég upp alinn hjá elskulegum fósturfor- eldrum, sem Einar frá Her- mundarfelli hefur skitlega rægt i skrifum sinum um þessa byggö, á sama hátt og bróöir minn Siggi Magg hefur rægt föður okkar á prenti, ómaklega, til að græöa á, og veri þeir báöir margbölvaöir fyrir orðin. Þaö á að fara varlega með orö. Heilagt orð Ég er þarna alinn upp á tó- vinnuheimili viö listrænt prjónles og sitja þau áhrif i mér enn i dag. Þarna var rekinn búskapur i bestu merkingu orösins, sem er heilagt i minum huga og merkir að búa að sinu I andstööu við þennan viðskiptabúskap i nútlma. Þetta fólk stóö á sinni tið vel aö vigi að verjast ásælni höföingja þessa heims og annars og var Helgin 17.—18. janúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17 Þau búa utan manna- byggðar á fjalli í Hellisheiði miðri og slá sinn vef sjálfu sér nægt, þurfti litið til ann- arra að sækja. Mér kæmi hins- vegar ekki á óvart að tslendingar, kannski jafnvel næsta kynslóð, yrðu útilegumenn i sinu eigin landi og byggju að fjallabaki, enda búnir að selja allt frá sér, auðlindirnar og frelsið, og yrðu þá verr settir útlagar heldur en ég núna. Það vaktist harmur af værum blundi, sem vinlaus hvíldi hjá liðni stund. Nú er sem dómsmáttur dauðans hryndi hversdagsins von oná heljar grund. Náköld Hemra margt nistir hjarta og nóttin svalar oft heitri lund, Ett logum vitisins leifturbjarta. mér leist ei ganga á þeirra fund. Blómey á hjónapall WBA 'jfc, w 1 » - r ■' k- W/im J|Kjf pWlm ÆmP m yfc WÆ.% ¥ JHWfan f — Er þetta Grimur? — Nei, en ætli ég hafi ekki ort þetta undir áhrifum frá honum. — Hvenær byrjið þið að vefa? — Vefnaöur er alþýöulist, segir Hann. ABminnsta kosti fer mynd- vefur jafn vel i koti og höll og þessi löngun hafði lengi brunnið i okkur, en vissum varla hvar leita skyldi tilsagnar I listinni. En svo bar við fyrir einum átta árum að hún Hildur Hákonardóttir leit inn til okkar og fann þá inná þessa þrá hjá konunni og bauö henni á Myndir og texti námskeiö i Myndlista-og handiða- skólanum og ég elti og þá bauð hún mér lika. Þetta var góður timi og i lokin bætti Hildur enn um og seldi konunni ódýrt litinn myndvefstól. Tvær leiðir — Þú varst pólitiskur og kunnir vel við Stalin. Hvað viltu segja um pólitikina núna? — Ég var nú áöan að skamma kommana fyrir aumingjaskap og þú ert frá Þjóöviljanum og ég get svosem sagt það af þvi aö raunsæi er I tisku, að þiö áttuö kannski ekki um nema tvær leiðir aö velja, þessa sem þið fóruð og svo hina sem ég fór. Þannig er þetta andskotans viðskiptaþjóðfélag. Kannski meira Svona að endingu sakar ekki aö geta þess að Hann heitir Óskar Magnússon og Hún Blómey Stefánsdóttir og kannski heyrum við frá þeim siðar, þvi að lifs- hlaup þeirra er forvitnilegt.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.