Þjóðviljinn - 07.02.1981, Side 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 7.— 8. febrúar 1981
UOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjódfrelsis
btgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
úmsjónarmaöur sunnudagsblaðs: Guðjón Friöriksson.
Afgreiðslustjóri: Vaiþór Hlööversson
Klaðamenn: Alíheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttafréttamaöur: lngólfur Hannesson.
Þingfréttaritari: Þorsteinn Magnússon.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
_ :fstofa: Guörún Guðvaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgrcio»;.': Kristin Pétursdóttir, Bára Siguröardóttir.
Simavarsla: Olöf Haildórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33,
Prentun: Blaöaprent hf..
Meðan byr blæs
• Nú um þessa helgi er eitt ár liðið f rá því ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsen tók við lyklavöldum í
stjórnarráðinu þann 8. febrúar 1980.
• Hvort sem stjórnin lif ir langa eða skamma hríð enn,
og hvortsem hún vinnur mörg afrek og stór, eða fer hall-
oka í þeim vanda sem við er að glíma, þá mun ekki hjá
því fara að myndun þessarar ríkisstjórnar verður jaf nan
talin til merkari atburða í stjórnmálasögu íslendinga á
siðari hluta 20. aldar. — Svo óvænt og með sérstökum
hætti bar þessa stjórnarmyndun að.
0 Sjálfsagt hafa þeir sem allra mestar vonir gerðu sér
um skjótan og mikinn árangur af stjórnarsamstarfinu
orðið fyrir nokkrum vonbrigðum, en hinir virðast þó
langtum f leiri, sem fúslega vilja gefa þessari ríkisstjórn
tækifæri til að spreyta sig út kjörtímabilið og dæma hana
síðan af þeim verkum, sem þá liggja fyrir.
• Þessi afstaða mikils f jölda manna byggist ekki síst á
því að menn sjá ekki í bráð annan og hagstæðari kost
hvað varðar flokkasamstarf um stjórn landsins.
• Þetta gildir um þá kjósendur, sem leggja mest upp úr
varðstöðu gegn erlendri ásælni. Þetta gildir um þá kjós-
endur sem leggja mest upp úr varðveislu kaupmáttar al-
mennra launatekna. Og þetta gildir líka um þá kjósendur
sem leggja þyngsta áherslu á stöðvun verðbólgunnar og
sæmilegan frið hér innanlands með samstarfi ólíkra
pólitískra afla.
• En þótt margt bendi til þess, að stjórn Gunnars
Thoroddsen njóti nú meiri lýðhylli og velvilja hjá þjóð-
inni en nokkur önnur ríkisstjórn sem hér hef ur setið síð-
ustu 30 ár a.m.k., þá dugar ekki til lengdar það eitt að
skara fram úr duglausum keppinautum.
• Nú á ársafmæli stjórnarinnar geta stuðningsmenn
hennar því alls ekki látið nægja að gleðjast yf ir því sem
unnist hefur. Þvert á móti þarf að gera mun betur, eigi
stjórninni að auðnast að ganga fyrir kjósendur með
fullum sóma að loknu kjörtímabili. í þessum efnum er
þó rétt að menn setji sér aðeins raunsæ markmið, sem
hægt er að standa við.
• Varðandi það sem f ramundan er á næstu mánuðum
til loka þessa árs, þá skiptir mestu máli að stjórninni
takist í samræmi við fyrirheit að tryggja óbreyttan
kaupmátt almennra launa, yfir árið sem heild, eða
a.m.k. kaupmátt ráðstöfunartekna hjá fólki með
miðlungstekjur og lægri. Þetta verður erfitt verkefni
vegna þess, að siðustu tvö árin 1979 og 1980 hef ur kaup-
máttur launa og ráðstöfunartekna almennings verið
hærri hér á landi en nokkru sinni fyrr, sé tekið mið af
viðskiptakjörum þjóðarinnar út á við, og kaupmátturinn
mældur í hlutf alli við þau. — Til skýringar má t.d. minna
á að samkvæmt upplýsingum Þjóðhagsstofnunar voru
viðskiptakjörin út á við lakari á síðasta ári heldur en þau
voru að jaf naði á árunum 1975 og 1976, en hins vegar var
kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna samkvæmt
sömu heimild nær 20% hærri árið 1980 heldur en hann var
þessi umræddu ár í ríkisstjórnartíð Geirs Hallgríms-
sonar, 1975 og 1976.
• Þetta að tryggja kaupmáttinn verður líka erfitt
verkefni vegna þess að jafnhliða ríður á miklu að stjórn-
inni takist að þoka verðbólgunni nokkuð niður, helst ekki
um minna en tiu prósent á þessu ári. Eigi þetta tvíþætta
markmið að nást, þá verður stjórnin að hafa þrótt til að
leggja byrðar á ýmsa þá sem betur mega á landi hér.
• Við frábiðjum alla leiftursókn í verðbólgumálum,
því við kærum okkur ekki um tíu þúsund atvinnuleys-
ingja, en sú tala atvinnulausra samsvarar á íslandi
fjölda atvinnulausra í Bretlandi nú, þar sem breska
járnfrúin stjórnar samkvæmt nýjustu vísindum ,,frjáls-
hyggjunnar". — En við gerum þá kröfu til ríkisstjórnar
íslands að hún hrindi verðbólgunni á undanhald með
öruggum skrefum. Tiu stig á ári þýðir 40 stig á heilu
kjörtímabili og mætti kallast mjög góður árangur. Þetta
á að vera markið og að því á að keppa af fyllstu alvöru,
en þessu marki tókst hins vegar ekki að ná á síðasta ári
og veldur það vonbrigðum.
• Hér mætti margt telja sem ríkisstjórnin hef ur vel gert
á þessu eina starf sári, ekki síst hvað varðar ýmis f élags-
leg réttindamál, örugga stjórn á f jármálum ríkisins og
umbætur í atvinnumálum. En sú þula verður ekki flutt
hér, enda er það f ramtíðin sem mestu máli skiptir.
• Stjórnin hefur byr, þann byr þarf að nýta vel landi
og þjóð til heilla.
# úr aimanakínu
A siöastliönu hausti kom út
bók sem heföi átt aö vekja gifur-
legar umræöur og jafnvcl meiö-
yröamál. Ef allt heföi veriö meö
fellduheföi þessi litla bók lileypt
af staö rannsóknum og könnun-
um og oröið tilefni stórra yfir-
lýsinga. En ekkert slíkt gerðist.
Nokkur lesendabréf i dagbiöö-
unum voru ailt og sumt, nokkrir
kurteisiegir ritdómar — og búiö.
Bókin sem ég er að tala um
heitir Stattu þig drengur, þættir
af Sævari Ciesielski, eftir Stefán
Unnsteinsson. 1 henni koma
fram harðar ásakanir á hendur
þeim sem með dómsmál fara i
þessu landi, og þær ásakanir eru
studdar ýmsum gögnum sem
fyrir hendi eru og fram voru
lögð i sambandi viö rannsóknina
á Guðmundar-og Geirfinnsmál-
unum svonefndu, mestu saka-
málum sem upp hafa komið hér
um langa hrið.
Heföi mátt ætla að viðkom-
andi yfirvöld sæju sóma sinn i
að bera þessar ásakanir til
baka. Það hafa þau ekki gert og
verður aðeins ein ályktun
dregin af þvi viðbragðaleysi:
ásakanirnar hljóta aö hafa við
rök að styðjast. Það hlýtur að
vera satt að harðræöi hafi verið
beitt i meðferð áðurnefndra
sakamála. Það hlýtur að vera
satt að islenskir fangaverðir
beiti andlegum og likamlegum
pyntingum við fanga sem þeim
er faliö að gæta.
Hvaða önnur ástæða gæti legið
fyrir þessu samsæri þagnar-
innar? Spyr sá sem ekki veit.
Meðan ekki fást svör við þeim
spurningum sem fram eru
bornar i bókinni verðum við að
álita sem svo, að islensk dóms-
yfirvöld telji það eðlilegt og
sjálfsagt aö halda mönnum i
einangrun i 25 mánuði, láta ljós
loga i klefum þeirra á nóttu sem
degi og niðurlægja þá á allan
mögulegan máta. Þegar fangi
kvartar undan illri meðferö er
lögreglan látin „rannsaka”
eigin vinnubrögð og sannast þá
enn sem fyrr að „sameinaðir
stöndum vér” — niðurstaða
rannsóknarinnar er auðvitaö sú
aö allt sé i besta lagi.
Sævar Ciesielski er ekki stór
bógur i þessu þjóðfélagi og á sér
formælendur fáa. Stefán Unn-
steinsson hefur ekki tekið að sér
aö verja hann, og þvi siður að
gera úr honum einhvern dýrl-
ing. En hann á þakkir skildar
fyrir að sýna okkur, svart á
hvitu, hvernig þetta marglofaða
velferðarþjóðfélag fer að þvi að
koma sér upp afbrotamönnum.
Lesendur bókarinnar eiga það
við sjálfa sig hvort þeir trúa frá-
sögn Sævars af uppvexti sinum
og ferli. En jafnvel þótt einhver
kunni að gera ráö fyrir að frá-
sögn þessi sé upplogin að mestu
leyti verður ekki framhjá þvi
gengið að þarna er mikil saga
sögð, ekki sist milli linanna.
Þetta er saga af barni sem getur
ekki aðlagast umhverfi.nu og
sem umhverfið þarafleiðandi
afneitar. Er það barninu eða
umhverfinu að kenna?
Trúir nokkur lengur á þá
kenningu að sumir menn séu
fæddir vondir? Persónulega
finnst mér þaö vond kenning.
Ég held hinsvegar aö það sé lit-
ill vandi að gera menn vonda,
ekki sist ef margir leggjast á
Það
hlýtur
að
vera
satt
eitt. Og sannleikurinn er sá, aö
það umhverfi sem islensk börn
fæðast inn i er að mörgu leyti af-
skaplega mannskemmandi og
fjandsamlegt.
Þeim sem ekki eru sammála
þessu ráðlegg ég að lesa bókina
Stattu þig drengur, og þá sér-
staklega þriðja og siðasta hluta
hennar, sem er einskonar úttekt
Stefáns Unnsteinssonar á þvi
umhverfi sem mótaði afbrota-
manninn Sævar Ciesielski. Ef
þeir eru jafnsannfærðir um aö
allt sé i lagi aö þeim lestri lokn-
um skal ég „éta hausinn á mér”
einsog hr. Grinvig i Oliver
Twist.
Við getum látið Sævar Ciesi-
elski liggja milli hluta, leitt
hann hjá okkur og hugsað sem
svo: hann er úr sögunni. Þjóð-
félagið hefur komið honum
kyrfilega fyrir bak viö lás og slá
og getur varpað öndinni léttar.
En hvað svo? Ætlum viö að biða
þangað til næsti Sævar kemur
fram á sjónarsviðiö? Ætlum við
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
þá að rjúka upp til handa og
fóta, velta okkur upp úr ógæfu
hans og láta það viðgangast að
honum veröi misþyrmt af „lag-
anna vörðum”?
Það hefur komið greinilega i
ljós, ekki sist nú i vetur, að i
þessu þjóðfélagi er enginn hörg-
ull á ofstækisfullum viðhorfum,
sem koma upp á yfirborðið,
venjulega i lesendadálkum dag-
blaöanna, þegar einhver sá at-
burður veröur sem ögrar smá-
borgaranum og kemur honum
úr jafnvægi. Sum blöð ganga
rösklegar fram en önnur i þvi að
koma þessum viðhorfum á
framfæri og kynda undir ofs-
tækið. Til eru þeir sem réttlæta
þessi skrif með skirskotunum til
„prentfrelsis” og „málfrelsis”.
En maður hlýtur að fara að ef-
astum ágæti „frelsisins” þegar
blöðin eru vikum og mánuðum
saman gegnsýrð af fasiskum
hugsunarhætti, kynþáttahatri
og mannvonsku.
I bókinni sem hér hefur verið
gerð, að umf jöllunarefni er sögð
ljót saga af þætti siödegisblað-
anna i meðferð Guðmundar- og
Geirfinnsmálanna. önnur blöð
koma þar lika við sögu, m.a.s.
Þjóðviljinn, en skrif Dagblaðs-
ins voru þó svivirðilegust.
Gróðafikn og misskilin „rann-
sóknarblaðamennska” urðu
þess beinlinis valdandi að málið
varð ennþá flóknara og vitlaus-
ara en ástæður voru til, og var
óliklegasta fólk dregið inn i það.
Menn voru umsvifalaust sak-
felldir á siðum blaðsins og þar
með var skapað „almennings-
álit” sem ekki reyndist á nein-
um rökum reist.
Við sáum þetta gerast aftur i
sambandi við Gervasoni-málið,
þótt það væri auðvitað af allt
öðrum toga spunnið. Dag eftir
dag var hamrað á sömu rang-
túlkununum, oftast i lesenda-
bréfum, en einnig i öðrum skrif-
um blaðanna. Þetta átti ekki lit-
inn þátt i að skapa almennings-
álit, sem byggðist heldur ekki á
neinum rökum.
Þarna er vissulega á ferðinni
fyrirbæri sem við verðum að
vera á varðbergi gegn. Nú er i
uppsiglingu kaldara strið en við
höfum áður kynnst, ef marka
má nýjustu fréttir úr herbúðum
stórveldanna. Köldu striði
fylgja hatrammar ofsóknir með
tilheyrandi landráðastimplum,
kommúnistahatri osfrv. Við
höfum þegar fengið smjörþefinn
af þessu i Morgunblaðinu og
Visi, og þessi æsingatónn á
áreiðanlega eftir að magnast.
Og við vitum af reynslunni að
ofstækisfullur málflutningur á
sér talsverðan hljómgrunn
meðal þess hluta þjóðarinnar
sem telur sér best borgið i
náðarfaðmi nifteindarsprengju-
framleiðendanna.