Þjóðviljinn - 07.02.1981, Qupperneq 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 7.-8. febrúar 1981
STJÓRNMÁL Á SUNNUDEGI
GARÐAR SIGURÐSSON
skrifar:
Kröflugangur
Nú er Krafla nýbúin, eða um
það bil að ljúka siðasta kastinu.
Hún gerir svo ekki annað næstu
vikurnar en að hlaða undir sig á
nýjan leik og taka svo eitt kastið
enn. Aldrei hafði landið risið
hærra en nú fyrir siðasta kviku-
hlaup, og svoddan hefur það
gengið frá upphafi og alltaf hafa
færustu sérfræöingar reiknað,
mælt og reiknað og visindað sig i
kringum þessa fyrrum undarlegu
hegðun en nú reglubundna og
sjálfsagða sem allir landsmenn
eru orðnir vanir og viljá að þvi er
virðist sem minnsta breytingu á.
Allt strit og ráðleggingar
visindamannanna hafa komið
fyrirekki. Vi'xlgangur landriss og
sigs með tilheyrandi gosi, kemur
með sama reglubundna hættinum
og á sér stað i efnahagsmálum.
Landristíminn er ámóta og verð-
þenslan milli visitöluútreikninga
með tilheyrandi hækkana gosum
og visindamennirnir reikna og
reikna, kannski ekki endilega
þeir sömu, en það virðist gilda
einu. Verðbólgan hefur sinn gang,
Sígandi lukka er best
og sannleikurinn er sá, að ekki
virðast margirhafa mikinn hug á
að breyta þessu ferli, fólk hefur
vanist þessu og kann orðið á það
og vill máski ekki ýkja mikið á sig
leggja til að hverfa út i óvissu
veröbólguminna þjóðfélags.
Svo má illu venjast að gott þyki.
Ótímabær hávaði
1 öllum bænum, enginn má
skiija þessi orð svo, að undir-
ritaður sé sallarólegur yfir og
jafnvel ánægður með efnahags-
mál, fjarrí þvi. óðaverðbólga á
bilinu frá 50-70% er algjörlega
óviðunandi ástand, sem hlýtur að
valda hruni i efnahagskerfinu
jafnvel fyrr en varir; vextirnir
einir i slikri veröbólgu þjarma
svo að atvinnurekstrinum og
mörgum einstaklingum að
stöðvun er ekki ýkja langt undan,
ef ekki er verulega að gert.
Bráðabirgðalögin, sem nú er
mikið fjargviðrastút af m.a. á Al-
þingi eru ekki þeirrar náttúru að
taki þvi að dismast átakanlega
yfir þeim. Sannleikurinn er sá, að
þeir sem gera sér sérstakt far um
að rifa þau og tilgang þeirra i
tætlur, án þess að benda beint á
raunhæfar aðgeröir, ráðast
aðeins gegn sjálfumsér.A sama
hátt gera þeir menn sig að póli-
tisku viðundri sem ferðast um og
dásama fund hinnar endanlegu
úrlausnar efnahags- og verð-
bólguvandans með tiilögunum.
Bráðabirgðalögin og ráð-
stafanir voru hinsvegar nauðsyn-
legt fyrsta skref, frestur eöa
kannski fyrst og fremst viðspyrna
sem gefur tóm og tækifæri til að
vinna myndarlega að raunhæfum
ráðum sem duga til lengri tima —
endanleg lausn er i raun ekki til. í
það þarf hins vegar að leggja
mikla vinnu (og mikið samráð) —
og hefja þá vinnu strax.
Að lokum er rétt aö minna á, að
þegar stjórnvöld gera ráöstafanir
af þessu eöa hinu taginu i efna-
hagsmálum, þá ættu þau ekki
aðeins að sjá sóma sinn i, heldur
að leggja metnað sinn i að gera
öllum hlutaðeigandi rétta grein
fyrir þvi, hvað hver liður slikra
ráðstafana þýðir og kostar og
hver skal borga, ekki segja bara:
fjárirtagn skal tryggt til að...
Pólitískur gosórói
og áflog í
fjölmiðlum
Þaö er viöar sveiflukennt en i
Gjástykki og gangi efnahags-
mála. Fjölmiölar landsmanna,
einkum dagblöðin, hafa lika til-
einkað sér Kröfluganginn. Sér-
staklega er þetta i tengslum við
pólitiska atburði, sem við-
komandi flokkur og blað vilja
nýta sér til hins ýtrasta, eða mikil
upphlaup, sem valdið geta hinum
verstuflogum (grand mal) og vill
þá stundum lokast fyrir hæfi-
leikann til að greina milli aðalat-
riða og aukatriða, svo ekki sé
minnst á óhæfilega fullyrðinga-
semi. Stundum er farið meö sliku
offorsi, aö varla er einu sinni hirt
um hvort forsendur séu réttar
fyrir öllu talinu, stundum glenna
sumir þátttakendur i grúbbu-
flogum af þessu tagi, svo sundur
skoltana að maður óttast að þeir
detti hreinlega út um kjaftinn á
sér.
Þetta á að sjálfsögðu ekki allt
við um öll slik mál, en ekkert
blaðið er laust við þessa áráttu.
Það skal auk þess tekið fram að
oft ganga þeir lengst i ofboðinu,
sem senda hugverk sin rit-
stjórnum blaðanna, sumir beint
úr rennusteinunum.
í blaðinu okkar, sem ég læt mig
vissulega miklu mest skipta,
höfum við orðið illþyrmilega vör
við slik köst. Má þar minna á að
þegar málefni farandverkafólks
voru á dagskrá gekk svo mikið á,
að enginn þótti maður með
mönnum, nema hann væri
farandverkamaður, annað verka-
fólk fyrirfannst hvergi á siðum
blaösins þessa dagana. Hálæröir
bókmenntafræðingar lýstu mikil-
fengleik þeirra texta, sem
öskraðirvoru með gúanórokkinu,
allur annar skáldskapur hvarf i
skuggann.
Auðvitað voru ritaðar ágætar
greinar um það mál, man ég eftir
hófsömum greinum Arna B. og
skáldsins Jóns Óskars, umræðan
spannaöi sem sagt allan skalann,
allt frá þessum ágætu mönnum
ofan i' einhvern Kristján, sem
réðist að skáldinu og óð flórinn i
hné.
t svokölluðu Jan Mayen máli
hefðum við lika getað sparað
dálitið púður, en það lognaðist út
af tiltölulega fljótt, blaðið jafnvel
komið með skjögur, þegar Flug-
leiðasprengjan sprakk. Og þá var
aldeilis fýrverkeri. Þar opnuðu
ýmsir mætir menn svo ginið að
tæplega er þaö komiö i samt lag
enn. — .
Stundum eru orð dýr. Jafnvel i
hinum lærðustu mönnum, sem
stundað hafa pólitiska sjáfsfróun
i sviðsljósabaðinu á kostnað
annarra i málum af ýmsu sliku *
tægi, virðist hafa gleymst hið
fornkveðna, aö ei verður tvennt
aftur tekið, töluð orð og tapaður
meydómur.
Gervasonimálið bókstaflega
hratt allri þjóðfelagsumræðu af
siðum blaðsins i lengri tima.
Forsiða, baksiða, dagskrár-
greinar og alls kyns lesendabréf
fjölluðu um fransmanninn af
mikilli tilfinningu og stundum
heift. Leiðarinn var lika helgaður
hinu heilaga striði, og man ég
eftir einum slikum eftir aðalrit-
stjórann okkar, þar sem slegið
var af list á flesta hrifnæma
strengi ibrjóstum landans af þvi-
likri innlifun og málsnilld að fáir
íslendingar geta stilað betur.
Einar Karl klippti og skar daginn
út og inn af mikilli fingrafimi og
gætti þess jafnframt að engin
rödd heyrðist önnur en sú er féll
eins og flis við hans skoðanarass.
Allt var þetta auðvitað gott og
blessað, en verst þótti mér að
menn tóku allir sama pól i hæðina
um forsendur fyrir öllu saman.
Þegar raunveruleikinn var
sjálfur ekki nægilega traust
undirstaða var bara búin til
forsenda i hans stað, sú að
maðurinn væri pólitiskur flótta-
maður vegna þess að hann hafi
neitað að bera vopn á annað fólk.
Menn eru alls ekki dæmdir fyrir
slikt i Frakklandi, þar eiga menn,
sem ekki vilja gegna herþjónustu
þess kost, að vinna annað i þess
stað. Það er eins og pilturinn hafi
ekki áttað sig á þvi, eða kannski
ekki viljað.
Það er min skoðun að offorsið i
málsmeðferðinni hafi miklu
fremur skemmt fyrir þessum
umkomulausa pilti en hitt.
Það er að minum dómi afar
leitt til þess að vita, að ýmsir
skríbentar þurftu endilega að
nota tækifærið og niða prúð-
mennið Friðjón Þórðarson niður
og jafnvel hnýta i fjölskyldu hans.
Ein grein bar vissulega af
öllum i málsóðahætti. Þar voru á
feröinni þvilik firn af ókræsi-
legum fúkyrðum og svivirðingum
að engu tali tekur og er varla
hafandi eftir. Hér eru aðeins
sýnishorn: Undirlægjuháttur,
glæpur, okkar ærulausa Alþingi,
hugleysingjar, framagosar,
afturhaldslýður, hroki og sjálfs-
ánægja, svivirðilegur, aðeins einn
þingmaöur af 60 meö hugsjón, út-
sendarar andskotans, bókstafs-
þrælar og hrokagikkir og svo
framvegis. Dómsmálaráð-
herrann fær einkunnina meðal-
mennið ásamt öðru og telur
höfundurinn, sem er orðglyöra
nokkur hér i bænum, honum það
til lasts. Já, kannski er hann bara
meðalmaöur, þvi trúi ég varla að
kona þessi nái. Hins vegar má
fullyrða, að Friðjón Þórðarson er
enginn meðalmaður i ljúf-
mennsku, kurteisi og sámvisku-
semi i sinum störfum, heldur
miklu meira.
Ég held að hún Guörún okkar
‘Helgadóttir hafi eins og margur
annar haft bjagaðar forsendur
bak við eyrað i vanda þessa
hrjáða pilts og ruglað stundum
óþægilega saman aðalatriöum og
aukaatriðum. Ekki vil ég hnýta i
hana. Guðrún Helgadóttir er heit
manneskja og lét tilfinningar
ráðaferðinnieins og oft gerist hjá
slikum manneskjum.
Vonandi rætist svo úr fyrir
þessum margumtalaða pilti, að
hann geti orðið frjáls ferða sinna
og valið sér bústað að vild sinni.
Sunnudags
hugleiðing um
aðferð
Lesandi góður, nú er eiginlega
nóg komið af þessum texta i
sunnudagshugleiðingastil. Hins
vegar hef ég þá afsökun, að min
orð koma ekki oft fyrir augu
lesenda þessa blaös, og þegar
aðalritstjórinn býður mér af
sinni miklu vinsemd aö eiga orða-
stað við þá, nýti ég það fremur til
rabbs af þessari skúffu, en til
pólitiskra útlistana með
prósentureikningi, kannski er
allnokkuð af þvi á markaðinum.
Þessi sami ritstjóri man ég að
notaði einhvers staðar i siðasta
árgangi blaðsins talsháttinn:
sfgandi lukka er bezt.
Ég er sama sinnis.
Ég kynni betur við, aö þessi
hugsun réöi meira feröinni i
störfum stjórnmálamanna en
raun ber vitni og fjölmiðla i stað
upphlaupa og ofboös.
Ég hef einnig tilhneigingu til aö
hlaupa ekki hugsunarlaust út I
straum almenningsálits, sem oft
er myndað i sliku ofboði, af
misjafnlega heiðarlegum
hvötum, án sjálfsgagnrýni og
mengað ruglandi.
Ég tel það farsælla, þegar til
lengdar lætur, að segja meiningu
sina, þó hún sé hvorki i takt við
rauðvinspressuna né kynlifs-
siðuna, fremur en tala alltaf i
eyru hvers manns eins og hann
vill heyra
Það er skammgóður vermir að
pissa i skóinn sinn.
BHM, kjaradómur
“„bráðabirgðalög”
Margútblásin niðurstaða
kjaradóms olli mörgum heilsu-
spillandi hugarangri sem fékk
siðan útrás i skrifum af mis-
jöfnum gæðum. Umfram allt
fengu nú Alþingismenn það sem
endranær óþvegið, enda borgara-
leg skylda, eins og kunnugt er að
ófrægja þá og þingið þegar tæki-
færi gefst.
Að þessu sinni stóð raunar
þannig á, sem fmargir skrif-
finnarnir kærðu sig auðvitað
ekkert um að vita, að þingmenn
höfðu nefnilega misst glæpinn.
Þeim kom ákvörðun kjaradóms
ekkert við, enda ákvöröun um
launamál þeirra verið endanlega
af þeim tekin með þvi að fela þau
kjaradómi.
Sjálfur forsætisráðherrann
okkar, hinn siungi öldungur, hafði
gengið fram fyrir skjöldu til að
koma þvi svo fyrir. Það fyrir-
komulag höfðu þingmenn sam-
þykkt samhljóða, þótt sumir
þeirra yrðu dálitið hissa á að sjá
sinar eigin niðurstöður i lögum
þeim, sem lögöu málið i hendur
kjaradóms.
Eins og fyrri daginn var ruglað
saman ýmsum hlutum i þessu
máli eins og öðrum, sem valda
umtalsverðri sveiflu.
Hin mikla hækkun á launum
þingmanna, sumra, var tvi-
samansett.
1 fyrsta lagi, var um að ræða
hækkun upp á cirka 16%, sem var
breyting til samræmis við þá sem
á sinum tima voru settir i sama
launaflokk og þingmenn, og höfðu
fyrir mörgum árum hækkað i
launum, flestir meira þá en þing-
menn nú eftir sjö ár.
Kjaradómur hefur að likindum
haft þetta i' huga.
■ Kannski hafa þeir spurt sem
svo: Hvað er launaflokkur?
Ég vil á engan hátt leggja neinn
kvarða á efnislega niðurstöðu
kjaradóms hvað þetta snertir,
enda er hér um endanlegan
úrskurð hlutlauss dóms að ræða,
en nú eru þingmenn meö svipuð
laun og þeir sem settir voru hér
fyrr meir i sama launaflokk,
þ.e.a.s. þeir sem eru heldur i
lægri kantinum.
Hins vegar var um hækkun að
ræða sem nam 6%, sem féll til
allra, sem taka laun samkvæmt
samningum eða úrskurði fyrir
BHM.
Engan dóm vil ég heldur leggja
á það.
Það sem mér finnst alvarlegast
i þessu máli var hversu hratt og
umhugsunarlitið (laust) fjár-
málaráðherrann okkar brást við
niðurstöðunum.
Aðeins um tvær vikur voru til
þings.
Samt sem áður hljóp hann upp
með „bráðabirgðalög”, „bráða-
birgðalög”. Burt meö dóminn.
Hinir tveir ráðherrarnir fylgdu
með af skyldurækni.
Þjóðverjarnir segja: „Zwei
Seelen und ein Gedanke, zwei
Herzen und ein Schlag”, sem
mætti utleggja: Tvær samhuga
sálir, tvö hjörtu i takt.
Hér voru þau þrjú.
„Drei Herzen in ein
Vierteltakt”.
Það er slæmt er myndarlegur
ungur maður eins og Ragnar,
gerir vanhugsaða hluti, án þess
einu sinni að kanna hverjar
undirtektir væru. Ekki trúi ég þvi
að hann hafi verið að gera tilraun
til að slá sig til riddara i augum
launafólks, sem sérstakur vara-
maður þess og unnandi.
Ég trúi þvi ekki heldur að hann
hafi til að bera þá einræðiskennd,
sem óneitanlega væri hægt að
lesa út úr þessu bráðlæti, ef vilji
væri fyrir hendi.
Ég ætla ekki að segja hér hvað
fjármálaráðherrann i Israel
gerði, enda sinn siöur i landi
hverju.
Ég hef fyrirgefið Ragnari.
Dýragarði, 05, 02, 1981
Garðar Sigurðsson.