Þjóðviljinn - 19.05.1981, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 19. mai 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjódfrelsis
Vtgefandi: Utgáiufélag Þjóöviljans.
Franikvæindastjóri: Kiöur Bergmann.
Ititstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Olafssoi..
Auglýsingastjóri: Þorgeir olaisson
l'msjónarmaöur sunnudagsblaðs: Guöjón Friöriksson.
Algreiöslustjóri: Valþor Hlööversson
lilaöainenn: Allheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Aslgeirsdottir, Magnus H. Gislason. Sigurdór Sigurdórs-
son.
íþróttalréltamaöur: Ingollur Hannesson
Útlit og liönnun: Guöjon Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmvndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prólarkalestur: Andrea Jonsdóttir, Elias Mar.
Auglvsingar: Svanlnldur Bjarnadóttir.
Skrifslofa: Guörun Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Al'greiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir
Simavarsla: Olöf Halldórsdottir, Sigriöur Kristjánsdóttir
Bilstjóri: Sigrun Baröardóttir.
I’ökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Keykjavik, simi 8 13 33.
I’rentun: Blaöaprent hf..
Fá ellilífeyri 60 ára
• Þessa dagana er verið að afgreiða f rá Alþingi f rum-
varp ríkisstjórnarinnar um rétt sjómanna til töku ellilíf-
eyris viðóO ára aldur.
• Hér á landi öðlast menn almennt rétt til töku ellilíf-
eyris við67 ára aldur, en lengi hefur verið fyrir því bar-
ist að þeir sem haft hafa sjómennsku að aðalstarf i ára-
tugum saman næðu þessum rétti f yrr. Rökin fyrir þeirri
kröfu hafa veriðeinföldog sterk:
• í fyrsta lagi fylgir sjómennsku á fiskiskipum meira
erf iði en f lestum öðrum störf um og menn slitna því fyrr.
• í öðru lagi fylgir sjómannsstarf inu oftast mikil f jar-
vera frá eigin heimili, sem ekki er óeðlilegt að gefi rétt
til töku el lilífeyrisnokkru fyrr en almennt gerist.
• ( þriðja lagi er augljóst að sérhver sá sem haft hef ur
sjómennsku að aðalstarf i í 25 ár eða lengur, hef ur skilað
þjóðarbúinu ærið ríflegu framlagi miðað við flesta þá
sem störfumgegna í landi.
• En þrátf fyrir þessi sterku rök fyrir rétti sjómann-
anna þá hafa þeir allt til þessa orðiðað bíða til 67 ára ald-
urs eftir að öðlast rétt til töku ellilífeyris frá almanna-
tryggingakerfinu. Það er fyrst nú með lögfestingu
frumvarps ríkisstjórnarinnar, sem hér verður breyting
á.
• Þettaf rumvarp sem nú er verið að lögf esta var f lutt
í samræmi við loforð sem gefið var af ríkisstjórninni í
tengslum við kjarasamningana í október.
• Til að öðlast rétt til töku ellilífeyris við 60 ára aldur
samkvæmt frumvarpinu, þurfa menn að hafa stundað
sjómennsku í 25 ár og hafa verið lögskráðir í skiprúm í
a.m.k. 180 daga á ári að jafnaði þau 25 ár sem þeir stund-
uðusjó.
• Þessi réttur mun ekki aðeins ná til þeirra sem stunda
sjó til 60 ára aldurs, heldur líka til hinna sem f yrr fara í
land, svo fremi að þeir hafi haft sjómennsku að aðal-
starf i í 25 ár eða lengur eins og áður sagði.
• Þannig fær til dæmis sjómaður, sem byrjar róðra
um tvítugt en fer í land um 45 ára aldur rétttil ellilífeyris
þegar hann verður sextugur.
• Næsta skref í lífeyrismálum sjómanna þarf svo að
vera að efla stórlega þeirra eigin lífeyrissjóði, ekki sfst
lifeyrissjóð bátasjómanna, sem verið hefur á botninum,
svo að hægt verði að tryggja öllum sjómönnum, sem náð
hafa sextugsaldri viðunandi heildarlffeyri. —k
Bœttar atvinnu-
leysistryggingar
• Hér að ofan var rætt um bætt lífeyrisréttindi sjó-
manna.
• Þessa dagana er einnig verið að lögfesta á Alþingi
frumvarp ríkisstjórnarinnar um hækkun atvinnuleysis-
bóta, rýmkun bótaréttarog lengingu bótatíma.
• Samkvæmt frumvarpinu verða atvinnuleysisbætur
hækkaðar úr skertum launaflokki samkvæmt kjara-
samningum Dagsbrúnar í full laun samkvæmt efsta
starfsaldursþrepi 8. launaflokks Verkamannasambands
íslands. Að auki skal greiða sérstaka barnadagpeninga
4% nefndra launa fyrir hvert barn á framfæri.
• Samkvæmt þessu frumv. ríkisstjórnarinnar, sem
þegar hef ur verið afgreitt frá neðri deild Alþingis munu
menn öðlast rétt til atvinnuleysisbóta, hafi þeir unnið
a.m.k. 425 dagvinnustundir á síðustu 12 mánuðum, en
samkvæmt eldri lögum hafa menn þurft að hafa unnið
1032 dagvinnustundir í heilsdagsvinnu síðustu 12 mánuði
til að öðlast rétt til atvinnuleysisbóta. Bótadögum er
samkvæmt frumvarpinu einnig f jölgað úr 130 í 180 á 12
mánaða tfmabili. Ekki skiptir minnstu máli að sam-
kvæmt þessu frumvarpi skal hver bótaþegi njóta fullra
bóta án tillits til hjúskaparstéttar eða tekna maka.
Ákvæði eldri laga um stórlega skertan rétt vegna tekna
maka hafa ekki síst bitnað illilega á útivinnandi konum,
sem misst hafa atvinnu sína. — Varðandi þetta síðast
talda atriði, flutti Guðrún Helgadóttir tillögu á þingi í
fyrra, en tillagan náði þá ekki fram að ganga. Nú er hún
komin inn f það frumvarp ríkisstjórnarinnar, sem
væntanlega verður að lögum innan fárra daga.
_k.
klrippt
I Einn að verki?
• Hvenær sem hrollvekjandi
Ifregnir um hermdarverk fara
um heiminn hefjast vangaveltur
um það hver beri ábyrgðina.
I Var einhver undarlegur og hálf-
• bilaður einstaklingur að verki
Iþegar sprengja var skilin eftir á
járnbrautarstöð i Bologna eða
skotið á Reagan eða páfa — eða
var um pólitiskt samsæri að
Iræða?
Hinckley sá sem skaut á
Reagan mun hafa verið einn að
þeim finnst pólitiskt morð ekki
neitt sérstök, jafnvel eðlileg leið
til að veita sálarkreppu
útrás.Má vera að sjónvarpið
i heila kynslóð hafi gert fólk
ónæmt fyrir glæpum og morði”.
Samsœri gegn
páfa?
Evrópumenn eru ekki sak-
lausir heldur af hermdar-
verkum sem svo heita — en að
öðru jöfnu reynast þau miklu
sjaldnar uppátæki einstaklinga
einsog Hinckley þess sem skaut
á Reagan.
Muhamed Ali Agea, Tyrk-
Túlkunarvandi
Hermdarverk pólitiskra sam-
taka eru stundum auðskilin, til J
dæmis vita menn vel hvað IRA ■
er að fara á Norður-írlandi, eða I
þá hliðstæður leyniher mót-
mælenda, UDA. Á meginlandi
Evrópu verða útskýringar oft ■
erfiðar, og stundum er engu lik- |
ara en að undarlegustu þræðir ■
liggi á milli þeirra vopnuðu
sveita sem nálægt standa fas-
isma og þeirra sem kenna sig ,
við rauða litinn. Það er heldur
ekki að efa, að t.d. á ttaliu, þar
sem einna flest pólitisk
hermdarverk hafa verið framin
á liðnum árum, hafa leyniþjón-
ustur stórveldanna reynt að
koma sinum útsendurum að, til
aðgeta beitt byssum i einhverja
þá átt, sem i hag kæmi — og án
þess að hægt væri að rekja
saman morð og bakhjarla. Til
dæmis að taka, þá voru það svo-
nefndar Rauðar hersveitir, sem
drápu Aldo Moro fyrrum
forsætisráðherra — en það gat
jafnt verið i hag Bandarikjanna
og Sovétmanna að þeim
talsmanni svonefndrar „sögu-
legrar málamiðlunar” kristi-
legra og kommúnista á ítaliu
yrði rutt úr vegi. Það gat lika
verið, að hvorugt stórveldið
hefði viljað stuðla að sliku
morði, heldur hafi það gerst
aöeins fyrir hinar undarlegu
röksemdir samsærishópsins,
| Skrýtin viðbrögð
, Og ekki nóg með það. Ýmsar
Iathuganir benda til þess, að þvi
hafi farið fjarri að Bandarikja-
menn upp og ofan væru ákafir
, og samstiga i fordæminguá at-
Iburði sem þeim, er varð fyrir
utan Hiltonhótel i Washington
snemma i april. Rétt eftir þau
, tiðindi fóru menn frá dag-
Iblaðinu Baltimore Sun út á götu
og spurðu af handahófi 64 veg-
farendur hvað þeim fyndist.
, Fimmtán þeirra sögðu, að þessi
Iatburöur hefði ekki minnstu
áhrif á þá, og hvorki meira né
minna en ellefu, eða sjötti hver
, maður, töldu tiðindi af tilræði
Ivið forsetann nokkurt gleðiefni.
1 blöðum hafa verið tindar
saman ýmsar upplýsingar sem
, sýna, að furðu margir hvunn-
Idagsmenn bandariskir voru
fullkomlega kaldir yfir tiöind-
um þessum, og það var allal-
, gengt að yngra fólk léti i ljós
Iánægju yfir þvi að verða vitni að
rokuírétt eins og þeirri, að skot-
ið var á forsetann. Eða eins og
, haft var eftir einum gagnfræða-
Iskólanema i Baltimore: „Loks-
ins tókst mér að lifa það aö það
var skotið á forseta. Ég heyrði
■ svo mikið um Kennedymorðið
Iþegar ég var litill og ég hefi oft
velt þvi fyrir mér hvernig þetta
væri”.
■ ^
I Onœmi
J Alex Brummer segir i nýlegri
I’ grein um þessi mál i breska
blaðinu Guardian: „Það eru
ekki viðbrögð hins geöbilaða
. sem eru ógnvekjandi. Heldur
■ viðbrögð stúdenta, barna og
Ivenjulegs fólks, sem eru orðin
svo ónæm fyrir þvi ofbeldi sem
þau sjá daglega i blöðum, i sjón-
■ varpi og i kvikmyndum, að
Páfi rétt áftur en skotin riftu af; samsæri nýnasista — en til hvers?
valdastetnu i Afganistan. Sá
sem er á einhverjum slikum
buxurn og kemst að þeirri niður-
stöðu, aö sterkasti leikurinn i
þvi dæmi sé að myrða páfann i
Róm, hann hlýtur að vera snar-
ruglaður, sögðu menn.
En ekki leið á löngu, áður en
italska lögreglan taldi sig hafa
komist að þvi, að Muhammed
Agca hefði notið svo mikillar
fyrirgreiðslu á flakki sinu um
mörg lönd, að liklegast sé að
hann njóti stuðnings alþjóðlegra
fasiskra samtaka. Sjálfur er
Agca dæmdur morðingi úr
heimalandi sinu, en þau fasisku
samtök sem hann átti aðild að
þar heima fyrir hjálpuðu honum
að flýja árið 1979.
Þar með er morðtilraunin við
páfa komin i tengsl við vaxandi
hryðjuverkastarfsemi ýmis-
legra „öfgamanna til hægri”
sem hafa mjög færst i vöxt
undanfarin misseri. Þar undir
falla blóðbaðið i Bologna i ágúst
og blóðbaö I Mönchen um svipað
leyti, sprengingin fyrir utan
samkunduhús Gyðinga i Paris
nokkru siðar og fleiri þessháttar
verk.
sem hefur einsett sér að skipta
sem rækilegast upp borgara-
legu félagi.
Spurningum
ósvarað
En sem sagt: i Bandarikjun-
um er skothrið á frægðarmenn
eins og angi af uppeldi og
geðflækjum samfélags. I
Evrópu er liklegra að menn geti
fundið samsæri að baki slikum
tiðindum. En jafnvel þótt hið
svarta alþjóðasamband nýfas-
ista eigi hlut að þvi tilræöi sem
nú fyrir fáum dögum vakti
mikla athygli og reiði — þá er
þvi enn ósvarað hvern hag þeir
menn telja sér i þvi að skjóta á
Jóhannes Pál páfa. Þvi þótt
óprúttnir hægrimenn hafi reynt
að notfæra sér banatilræðið við
páfa i sambandi við heitar
umræður um þjóðaratkvæða-
greiðslu á Italiu um fóstur-
eyðingarlöggjöf, þá ber öllum
öðrum saman um að glæpur
Muhameds Agca komi þeim
átökum ekki við.
— áb.
•9 skorri*
Skotift á Reagan; furftumörgum fannst þetta bara spennandi fréttir.
* verki, og svo heíur verið um
I fleiri þá sem i Bandarikjunum
I hafa leyst einhvern vanda sins
I persónuleika með þvi að baða
| sig i þeim frægðarljóma sem
I morðtilræði við frægðarmenn
I veitir. Menn eins og Hinckley
* eru ekki aðilar að samsæri; en
I* þeir eru engu að siður
sjúkdómseinkenni á samfélagi,
sem er alltof vant við ofbeldi og
skothriö i næsta umhverfi sinu.
J Sá sem skaut á Reagan fer ekki
I einn sins liðs. Forsetinn fékk
I vitanlega tugi þúsunda af skeyt-
' um frá fólki sem óskaði honum
I' góös bata. En öryggisþjónusta
forsetans telur ekki mikla hugg-
un I þvi, meðan forsetinn fær á
sama tima morðhótanir frá um
J það bil 300 manns sem segja, að
I þeim þyki miður að John Hinck-
I ley mistókst það sem hann
• ætlaði sér.
inn, sem sýndi páfa banatilræði
á Péturstorginu i Róm á dögun-
um, virtist i fyrstu truflaður
maður, sem stæði einn að verki.
Hann hafði eftir handtökuna
uppi undarlegar formúlur um
að hann væri aö mótmæla
bandariskri heimsvaldastefnu i
E1 Salvador og sovéskri heims-