Þjóðviljinn - 10.09.1981, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 10. september 1981
DJODVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlöðversson
Blaöamenn: Álfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guöni Kristjánsson.
íþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkaiestur: Andrea Jónsdóttir, Eiias Mar.
Auglýsingar: Unnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: Guörún Guðvaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Siguröardóttir.
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halia Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgrciösla og auglýsingar: Síöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaðaprent hf..
AWACS-
árásartækin
• Miklar deilur hafa risið í Bandaríkjunum vegna þess
ásetnings Reagan-stjórnarinnar að selja Saudí-Aröbum
fimm AWACS-vélar. Bandarískir Gyðingar og áhrifa-
miklir stjórnmálamenn vestra hafa harðlega mótmælt
þessum áformum, og Begin forsætisráðherra (SRAELS
hefur í hótunum. Ljóst er að ísraelsmenn telja varnir
sínar og öryggismál í hinni mestu hættu nái Saudi-Arab-
ar tangarhaldi á AWACS-vélunum.
• Umf jöllun f jölmiðla um AWACS-söluna í Bandaríkj-
unum hefur varpað einkar skýru Ijósi á það hvers eðlis
þessi tækniundur eru. Tvær slíkar bandarískar vélar eru
starfræktar frá Keflavíkurflugvelli, þegar Bandaríkja-
menn þurfa ekki að nota þær til þess að sýna árásar-
hæfni sína annarsstaðar. Hér á landi er hin opinbera
skýring á þann veg að einungis sé um að ræða f ullkomn-
ari eftirlits- og viðvörunartól en áður. i bandarísku um-
ræðunni hafa hinsvegar komið fram upplýsingar sem
sanna, að AWACS-vélarnar eru fyrst og fremst stjórn-
stöð og samræmingarmiðstöð í lofthernaði.
• Bandarísk stjórnvöld hafa reynt að friða andstæð-
inga AWACS-sölunnar til Saudí-Arabíu með því að hún
verði háð ýmsum skilyrðum. Meðal annars hafa þau lof-
að að láta ekki fylgja með í kaupunum þann fullkomna
tölvu- og dulmálsbúnað sem gerir AWACS-vélunum
kleift að beina vinveittum flugvélum beint að skotmörk-
um þeirra mörg hundruð kílómetra inn á óvinasvæði.
Þessi búnaðurer í þeim AWACS-vélum sem NATÓ hefur
fengið til umráða og þeim vélum sem starfræktar eru
frá íslandi.
• I herf ræðiritum má lesa að AWACS-vélarnar séu ein
mesta aukning á árásarhæf ni NATÓ sem orðið hef ur f rá
stof nun þess. Þær eru enn ein staðfesting þess að „varn-
arkerfi" NATÓ byggist æ meir á árásarstefnu.
AWACS-vélarnar geta stjórnað og leiðbeint hundrað
sprengjuvélum í einu þannig að hver þeirra nýtist sem
tvær. í öruggri f jarlægð frá landamærum geta þær leið-
beint flugvélum 300 kílómetra inn á óvinasvæði.
• Það er ekki síst þessi eiginleiki AWACS-vélanna sem
Israelsmenn óttast. I þeirra augum eru þessar vélar eng-
in saklaus eftirlits- og viðvörunartæki. Þær eru alsjáandi
auga sem með drepandi augnaráði sínu getur gert hern-
aðaryfirburði (sraela yf ir Arabaríkjunum að engu. Þess
vegna lofa Bandaríkjamenn að stripa AWACS-vélarnar
öðrum búnaði en eftirlits- og viðvörunartækjum áður
en þeir selja þær Saudi-Aröbum. En loforðum Banda-
ríkjamanna hafa ekki fylgt hingað til neinar skrif legar
tryggingar, og Begin forsætisráðherra (sraels mun
reyna að koma í veg fyrir söluna, eða að tryggja sér
stóraukna hernaðaraðstoð frá Bandaríkjunum.
• Samkvæmt áætlun eiga NATÓ-ríkin að fá 18
AWACS-vélar sem dreift mun verða á línuna milli ís-
lands og Tyrklands. Meðan verið er að f ramleiða upp í
þessa tölu verða „íslensku" AWACS-vélarnar sendar til
staða í Evrópu, þar sem mest liggur við að Bandaríkja-
menn geti sannað árásarhæfni sína, eins og þegar þær
voru sendar til Þýskalands vegna ástandsins í Póllandi.
• Staðsetning AWACS-vélanna á fslandi er staðfesting
áárásareðli herstöðvanna hérlendis. AWACS-sölumálið í
Bandaríkjunum færir okkur heim sanninn um að þetta
eru lykiltæki í nýrri árásarstefnu NATÓ- og Bandarfkja-
manna. Fullyrðingar íslenskra ráðamanna um að
AWACS-vélarnar gegni einungis viðvörunar- og eftirlits-
hlutverki eru annaðhvort byggðar á vankunnáttu eða
blekkingum. En vera AWACS-vélanna á íslandi brýtur
fullkomlega í bága við allar yf irlýsingar íslenskra utan-
ríkisráðherra um að á íslandi sé ekki árásarstöð.
• Hvergi er fólki jafnhætt og í nágrenni flugvalla þar
sem AWACS-vélar eru. Það má lesa í herf ræðiritumv Ef
fslendingar vilja auka öryggi sitt ber að vísa
AWACS-vélunum burt.
— ekh
Það eru margar styrjaldir
I háðar d tslandi; eina þeirra
' heyja dreifbýllsmenn við and-
J •skotans h öf u ð b or g i n a .
I Vitaskuld hafa þeir mikiö til
I síns máls eins og allir þeir sem
* stórstyrjaldir heyja: dýran
J sima, útvarpstruflanir og tak-
I mörkuð og dýr afnot af Þjöð-
I leikhúsi. Höfuðborgarmenn
1 reyna svo að svara fyrir sig með
J nöldri út i landbúnaðinn og dýra
I vegaspotta, en jafnan verður
I framganga þeirra mjög i skötu-
1 liki —þeireru sjálfiraf bændum
J komnir i aöra kynslóö og sjálfir
I vilja þeir aka vegaspottana ill-
I ræmdu þegar þeir eru i orlofs-
' skapi.
J NU er nýr flötur kominn upp á
I þessu máli sem ekki hefur dður
I sést. Guðlaugur Arason rithöf-
' undur vekur á þvi skarpa at-
J hygii i grein I siðasta Sunnu-
I dagsblaði, að „hið sunnlenska
I ráöriki hefur náð inn i raðir veö-
■ urfræöinga”. Astæðan fyrir
I þessum ótiöindum er m.a. sú
I hegöun veöurfræðinga að hafa
I prik sitt of lengi á suövestur-
■ horninu þegar fjallað er i sjón-
I varpi um hægðir og lægðir
I (sem, þótt skömm sé frá að
I segja, koma einmitt þar upp á
■ landiðl.Enþóer hitt verra, seg-
I ir Guðiaugur, að veöurfræðing-
I ar eiga það til að „vonast” eftir
I norðanátt! Eins og að likum
* lætur þykir Dalvikingnum þetta
I mesta svivirða viö noröan-
I menn: norðanátthjá þeimþýðir
I kannski að bátar komast ekki á
■ sjó, kartöflugrös falla I Olafs-
I firöi. „Nei við áttum að vonast
I eftir norðanátt, þvi hún táknaði
I sól fyrir sunnan”!
■ Þetta er laukrétt hjá Guð-
I laugi. Það á vissulega að setja á
I stofn nefnd um jafnrétti i veö-
I urspádómum. Fyrsta verkefni
■ hennarerað banna aögertskuli
I upp á milli höfuðátta með ein-
I hverju þvi oröalagi sem felur I
I sér siðferöilega, pólitiska eða
* vistfræöilega afstöðu til lands-
I hluta. Þess I stað skal sagt að
I „búast megi viö” einni átt eða
I annarri. Og ef málglaöur
c veöurfræðingur vill nota tæki-
I færið til að velta fyrir sér afleið-
I ingum veðurs, þá skal honum
I skylt aö gera á hlutlægan hátt
■ og án innrætingar grein jafnt
I fyrir afleiðingum sunnanáttar
I eöa norðan á trillubúskap fyrir
I noröan.sprettu i Þykkvabænum
■ og dúnþurrkun fyrir vestan.
Best væri auövitað að setja
I undir allan leka með því að
| setja upp sérstaka veðurstofu á
■ Akureyri og siðan aðrar tvær
I fyrir austan og vestan.
Án sálarháska
Þaö er mjög i tísku nú um
stundir að menn mikli fyrir sér
' fegurð mannlifsins fyrir daga
' þeirrar tækni, sem þeir hinir
sömu geta þó ekki án verið og
telja til mannréttinda aö eiga
I aögang að. Ellert B. Schram,
' ritstjóri Vi'sis.fór i þessar buxur
á dögunum þegar hann fjallaöi
um undarlegan sjónvarpsþátt
I um streitulækningar: ,,1 allri
1 velferðinni, tækninni, þægind-
unum.verður einstaklingurinn
I ósjálfbjarga, gefst upp fyrir
I erfiöleikunum”. Allt hafði ann-
* an röm hér áður fyrr, sagði Ell-
I ert, þá hafði fólk „þrek til aö
I taka mótlæti”. Má vera. En sið-
I an kemur stórkostlegasta fegr-
■ un á Iiðnum fátæktartimum sem
I fyrir okkar augu hefur borið:
I þetta fólk, segir ritstjórinn
■ „þekkti ekki sálarstrið”.
* Þekkti ekki sálarstrið. Ekki
I muidum við verða hissa á þvi
I þótt Hallgrfmur sálugi Péturs-
I son kæmitil Ellerts i draumi og
■ segði: Ellert minn ritstjóri —
ekki meir, ekki meir...
Guðlaugur Arason: veöurfars-
frekja Sunnlendinga.
Ellert B. Schram: ekki meir,
ekki már...
Vilmundur Gylfason: einmenn-
ingarkenningin til.
Jón Baldvin: hinn hreini kjarni.
Þátttaka -
móttaka
En meðan Ellert fegrar for-
tiöina bregður Vilmundur
Gylfason á alltannan leik i Nýju
landi. Hann hefur fundið sér
eitthvað sem hann kallar nýjan
lifsstil og felur m.a. meö sér
draum um „almenna þátttöku i
menningarlifi”, sem við Þjóð-
viljamenn höfum aö visu
—og
predikaö svo lengi sem viö mun-
um, en hvað um það, þetta er
ágætt vigorð. Hitt er svo annað
mál, að skilgreiningar Vil- \
mundar eru hinar undarlegustu.
Hann segir m.a.:
„Menning fyrir allan þorra
fólks varð i rauninni ekki til fyrr
en milli 1920og 1930 i Ameriku,
þegar útvarp og plötuspilarar
gerðu allan þorrann að þátttak- I
endum”.
Hvaða dauðans vitleysa! Hér .
er sett einskonar jafnaðarmerki
milli fjölmiðlunar og menning-
ar, og þó gengur þaö dæmi ekki
upp heldur: hvað um prentlist-
ina? Ekki varð hún til i Ameriku
fyrir sextiu árum. útvarp og I
grammófónar gera almenning
ekki aö „þátttakendum” heldur
viðtakendum, fjölmiðlun er i
senn spor fram á við (nær til
fleiri) og aftur á bak: „þátttak-
endum” (i þessu tilviki
harmonikkuleikurum, fiðlurum,
banjóspilurum, tinflautublásur-
um,dombruköllum, sekkjapipu-
leikurum smárra plássa um
heimsbyggðina) — þessum köll-
um fækkar stórlega sem „þátt-
takendum” i tónlist. Og svo
framvegis. Þegar þjóðkórinn I -
hans Páls Isólfssonar komst i
útvarpið þagnaði „sú menning
fyrir allan þorra fólks” sem al- ■
mennur sálmasöngur i ldrkjum I
hefur óneitanlega veriö.
Ruglið í
Þjóðviljanum
Jón Baldvin á Alþýðublaöinu ■
hefur ekki mikið álif á skrifum I
Þjóðviljans, eins og vonlegt er.
Til dæmis finnst honum (i laug- |
ardagsleiöara) aö þar sé ekkert ■
um hugmyndafræði fjallað, I
nema hvað AB sé eitthvað að
ræflast við það og séu þau skrif
„alltaf ruglingsleg” og „vantar ■
i þau kjarnann”.
Þaö er sjálfsagt alveg rétt hjá
Jóni Baldvin sem aö klippara |
þessaþáttar snýr. Það skal fús- ■
lega viöurkennt að það kann
ekki góöri lukku að stýra að
vera að þveitast út um allar
þorpagrundir með umfjöllun ■
um erfið mál eins og freistingar
alræðisins, möguleika og tak-
markanir verkalýöshreyfingar, |.
sjálfstjóm verkamanna, andóf i ■
Austur-Evrópu, valddreifingu
og guö má vita hvað. Viö skul-
um bara vona að þessi skrif séu
ekki miklu ruglingslegri en ■
t.a.m.Ritstjórnardeilan mikla á
blaði Jóns Baldvins, svo aðeins
sénefnt agnarlitið dæmiaf þeim
uppákomum, sem okkar kyn- ■
slóöhefur máttreyna aðátta sig I
á.
Hinn hreini
tilgangur
■
Hitt er svo ekki nema rétt og i
sjálfsagt, að Jón Baldvin beri
upp á aöra rugl og flökt. Hann I
hefur alltaf haft einn kjarna i' lifi ,
sinu, eina skýra fastmótaða og
stefnumarkandi hugsun sem
skerpir útlinur persónuleikans
og lyftir honum upp. Þessi tæra ,
hugsun er fólgin i þvi, að Jón i
Baldvin skuli verða þingmaður I
og helst ráðherra. Hvort sem |
væri fyrir Alþýðubandalagið, ,
Samtök frjálslyndra, Alþýöu- •
flokkinn eða maóista ef svo ber I
undir.Hér ber ekki skuggann á,
hér trufla ekki andskotans ,
vangaveltur og tilvistarflækjur ■
utan úr heimi. Og hinn hreini til-
gangur, hinn harði kjami, hefur
það lika i för með sér, að Jón ,
Baldvin á einkar auðvelt með aö i
kyngja áviröingum þeirra I
flokka og samtaka sem hann er í
staddur i þaö og þaö skiptið.
Enda fyrirlitur hann þaö kraðak ■
allt innilega eins og eðlilegt er.
—áb. |
skorrið