Þjóðviljinn - 10.09.1981, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 10. september 1981
Bandaríski herfrœðingurinn Michael Klare:
Reaganstjórnm
hyggst halda
þriðja heim-
inum í skefíum
Reagan forseti hefur uppi hörð
orft um sovéska hernaöarupp-
byggingu og reynir aö tengja all-
an öróa um heimsbyggöina viö
árásarhneigö kommúnismans.
Þetta hjálpar stjórninni aö fá
stuöning þings og aimennings-
álits í Bandarfkjunum viö hin
stórfelldu hervæöingaráform sin.
En I rauninni miöast utanrikis-
stefna bandarisku rikisstjórnar-
innar viö aö halda þriöja heimin-
um niftri. Rikjandi skipan heims-
mála skal viöhaldiö, hvaö sem
þaö kann aö kosta.
Þessi er skoðun Michael Klare,
formanns rannsóknarstofnunar
um alþjóðastjtírnmál, „Institute
for Policy Studies”, sem hefur
aðalaðsetur sitt i Washington í
Bandarikjum Norður-Ameriku.
Hann tók nýlega þátt i ráðstefnu
um hervæðingarmál og þriðja-
heimsvanda á vegum Friöar-
rannsóknarstofnunarinnar I
Tammerfors i' Finnlandi, og átti
þá fróölegt viðtal við finnska
blaðið Ny Tidumalþjóðastjórnlist
Bandarikjamanna.
— Nú er þaö enganveginn min
skoöun að Sovétrikin séu aftar-
lega á merinni i hervæðingu.
Sovétrikin ráða mjög öflugum
her.Enþaö er ekkert nýtt, og það
hafa ekki orðið nein stór stökk
uppá siökastið. Sovétrikin hafa
verið aö hervæðast jafnt og þétt
siðan iKúbu-deilunni ibyrjun sjö-
unda áratugarins. Aukning á ári
hefur numiö nokkurnveginn þeim
þremur prósentum, sem Banda-
rikin krefjast nú af bandamönn-
um sínum í Nató. Fullyröingar
um skyndihervæöingu I Sovét eru
úti hött.
Bandarikin hafa
yfirhöndina
— Stjtírnmálamenn til hægri
ýkja um hernaðarmátt sovét-
manna, og færa sér þær ýkjur i
nyt. Þaö er rétt, að Sovétmenn
ráða meiri vopnabúnaöi en
Bandarikjamenn. Þeir hafa fleiri
skriðdreka, fleiri flugvélar og
meiri vopnabúnað til „hefðbund-
ins” styrjaldarreksturs. En þaö
er ekki hægt að fá mynd af hinum
raunverulegu valdahlutföllum
með þvieinu að bera saman hern-
aðarmátt risaveldanna einna. Við
veröum að taka tillit til banda-
manna þeirra. Sé það gert eru
vissulega fleiri hermenn sovét-
megin, en tæknilegur biinaður
þess herliðs nær engum jöfnuði
við vesturblokkina, Bandarikin
ásamt helstu bandamönnum,
Bretum,Frökkum,— og Kinverj-
um.
L
E ldflauga r B andarikjam anna
eru ólíkt markvissari en þær
sovésku. Bandarikjamenn hafa
kerfitil aöþefa uppikafbáta.ekki
Sovétmenn. Sovétrikin ráða aö
auki ekki yfir útbúnaði til að stýra
eldflaugum framhjá radarmiöun-
um, sem Bandarikjamenn hafa.
Þegar þessir hlutar eru hafðir I
huga.og aðrirálika, fer Utlitið aö
verða svolitiö annað en Reagan
vill vera láta. Sovétmenn mundu
sennilega vera sóknaraðili fyrsta
hálfa árið i mögulegri „hefðbund-
inni” styrjöld i Evrópu. Ef „tak-
I
Jeane Kirkpatrick, fulltriii
Reagans hjá Sameinuðu þjóðun-
um — helsti talsmaður þeirrar
kenningar að veðja beri á vin-
veitta einræðisherra.
Michael Klare: höfuðáherslan á
aö ekkert breytist iþriðja heimin-
um.
Bandariskir hemaftarráðgjafar i
E1 Salvador: „lögregla heims-
ins”. Ý
1
markaö” kjarnorkustrið skylli á I
Evrópu er allt útlit fyrir banda-
riska yfirburði.
Lögregla heimsins
Mér virðist þtí tíliklegt aö styrj-
aldarátök hefjistiEvrópu. Þaðer
mflriu meir hætta á að strið blossi
upp i þriðja heiminum, þar sem
Bandarikin telji sér skylt að
senda inn „lögreglustyrk”, land-
göngusveitinar frægu („the
marines”) eða nýju hraösveit-
irnar, RDF („Rapid Deployment
Force”). Þá væri hætta á styrjöld
istílvið Kóru- eða Vietnamstriö-
iö.
Yrði slík styrjöld háð á svæði
sem ekki liggur beinlinis aö1
landamærum Sovétrikjanna
hefðu Bandarfkjamenn yfirhikid-
ina vegna mflriu meiri möguleika
til að flytja vopnabúnað og mann-
afla til hinna fjarlægustu staða,
þeir eiga til dæmis 13 flugvéla-
móðurskip, en Sovétmenn aðeins
tvö lftil þyrlumóöurskip og tvö
flugvélamóðurskip fyrir vélar
sem lent geta nokkurn veginn lóð-
rétt. Raunar hafa Svoétmenn
byggt hiö tröllaukna landgöngu-
skip Ivan Rogov og eflt mjög
styrk sinn til flutninga f lofti, en
yfirburðir Bandarikjamanna á
þessu sviði eru enn miklir.
Styrjöld í
M-Ameríku
— Markmið Reagans er að
Bandarikin endurheimti hlutverk
sitt sem lögregla heimsins.
Fyrstu afleiðingar þessarar
stefnu má þegar sjá í Mið-
Ameríku, þar sem Bandarikin
eiga I raun og veru i styrjöld.
önnur svæði þar sem hætta er á
bandarfskum innigripum eru til
dæmis nágrenni Lýbiu (viðtaliö
er tekið fyrir nýafstaðnar loft-
orrustur, aths. Þjv.), en lýbisk
olíupólitík hefur mjög fariö fyrir
brjóstið á vesturmönnumt Vest-
ur-Sahara, þar sem bandarfskur
stuöningur eykst stöðugt við
Marókkó i styrjöld þeirra gegn
Polisario-mönnum; Eþitípia og
Sómali'a, Suður-Jemen og Suð-
austur-Asia, en um hana hafa
bandarískir ráðamenn ekki enn
gefið upp alla von.
Það er athyglisvert að Reagan-
stjórnin gerir engan greinarmun
á þvf hvort uppreisnarmenn f
þriðjaheimslöndunum eru
kommúnistar eða ekki. En þeim
er hentugt að kalla þá alla
kommúnista, það er þaö sem best
gengur f þingmenn og almenning.
Og þaö má gera ráð fyrirað þessi
áróður tvieflist á næstunni.
Risaveldi númer eitt
— Bandarikin reyna nú að sýna
fram á að þau séu sá sem valdið
hefur, sá sem getur knúið fram
sinn vilja með þvi einu aö benda á
yfirburða afl sitt. Menn stefna aö
algjörum yfirburðum yfir Sovét-
rikjunum. Einnig er um þaö að
ræða að stööva aðstoð Sovét-
manna við önnur riki og neyða
þróunarriki til að beygja sig sem
mest undir hagsmuni Vestur-
velda.
Klare telur að þessi stefna
hljóti að mæta andstöðu hjá
bandamönnum I Vestur-Evrópu,
en hann býst heldur ekki við þvi,
að i Washington hafimenn miklar
áhyggjur af þvi andófi.
Háskinn mikill
— En, segir hann, ég er sann-
færður um að höfuöstefnan er á
Þriöja heiminn. Ég veit að styrj-
aldarhættan er nú orðin mjög
mikil. Ekki sfst vegna þess að
risaveldin eru æ oftar aðilar aö
staðbundnum árekstrum, og ef
t.d. Bandaríkin beita sér í slíkum
átökum er ólíklegt aö Sovétrikin
geri ekki annaö en horfa á. Smám
saman eykst hættan á árekstri
risanna sem getur þróast upp i
kjarnorkustrið. Viö lifum á
hættulegum timum.
Haldi Reagan áfram á sömu
braut, þáþarf hann innan tiðar að
taka upp aftur herskyldu, og þá
getur hann fengið mótbyr heima
fyrir. Annars er það ekki sérlega
liklegt. Bandarikjamenn eru ein-
staklega illa að sér um það sem
gerist annarsstaöar i heiminum.
Og atvinnuleysiö getur oröiö slikt,
að menn fari aö lita á herinn sem
athvarf, sem björgun. Staöan er
átrygg. segir Michael Klare.
(Johan von Bonsdorff skráfti)
Fimmtudagur 10. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — S'tÐÁ 9
Steypuvinna I Dvalarheimili aldraðra vift Snorrabraut
Listasafn tslands rls af grunni.
Nokkrar verklegar framkvæmdir í Reykjavík
Verktakasamband tslands
bauft blaðamönnum og ljós-
myndurum I skoftunarferö um
borgina til þess aft heimsækja og
kynnast nokkrum af þeim verk-
legu framkvæmdum sem unnar
eru á þeirra vegum i þágu hins
opinbera.
Fyrst var sótt heim Dvalar-
heimili aldraðra.sem verið er að
reisa við Snorrabraut. Byrjað var
á verkinu sumarið 1980, og þvi
skal vera lokið fullfrágengnu i
mars-april 1982. Húsið er allt
steypt upp með kerfismótum en
verður að miklu leyti klætt með
stáli að utan. 1 húsinu er gert ráð
fyrir 44 sjúkrarúmum fyrir
aldraða og ibúðum fyrir 40 til við-
bótar.
Bygging þessi er staðsett milli
tveggja gjörólikra sýnishorna is-
lenskrar byggingargerðarlistar:
annars vegar er Sundhöll Reykja-
víkur, tignarlega magnþrungin,
og hins vegar Heilsuverndarstöð-
in, óskiljanlega flókin á svip.
Eftir þvi sem blaðamaður Þjóð-
viljans fékk best séð.verður hið
nýja Dvalarheimili aldraðra að
útlitsgerð.jafnt sem að landfræði-
legri legu.u.þ.b. mitt á milli ná-
granna sinna.
Þá var ekið sem leið lá inn að
Elliðavogi, þar sem unnið er að
lagningu á kilómeters löngu hol-
ræsi á hart nær 10 metra dýpi.
Tvær skurðgröfur unnu þar
saman eins og maurar i þúfu við
að grafa fyrir feiknastórum rör-
um, sem veita skulu þvi, er
gengur niður af Ibúum Voga- og
Breiðholtshverfis.lengst út i sjó.
Verkstjórinn á staðnum sagði, að
verkinu miðaði vel og að þvi
skyldi lokið 1. júli árið 1982.
Næst voru heimsóttar bygg-
ingarframkvæmdir við Borgar-
spitalann. Þar er verið að reisa
svokallaða B-álmu, 1000 ferm á
sjö hæðum. Verktakinn, sem með
var i förinni, trúði blaðamanni
fyrir þvi, að ymislegt væri vand-
kvæðum háð við þessar fram-
kvæmdir. Hann nefndi til dæmis,
að bannað væri, hávaðans vegna,
að nota loftpressur, og kæmi það
sér einkar illa. Engu að siður ku
verkið halda áætlun og það þrátt
fyrir slæma tið, snjóa og svell,
siðastliðinn vetur. Fagurfræði-
lega myndi B-álman liklegast
flokkast undir „kassastil”, en
uppsteypu hennar á að ljúka um
áramótin.
Að lokum var ekið niður að
tjörn til þess að heimsækja Lista-
safn lslands.er þar er I byggingu.
Þegar stigið var út úr rútunni bak
við Frikirkjuna varð einum
blaðamannanna i hópnum
hugsað: „Nú er hún Snorrabúð
stekkur. Hér eyddi ég mörgum
ævi minnar kvöldum i ólgandi
biðröðum til þess eins, að fá að
láta stjórnast af fýsnum minum
innan fjögurra veggja,”.
Magnús Stephensen tæknifræð-
ingur, sem stjórnar byggingar-
framkvæmdunum við Listasafn
íslands, upplýsti blaðamenn um
ýmsa þá erfiðleika, sem þeim
hafa fylgt.
Er sprengt var á svæðinu og
grafið fyrir grunninum, þurfti að
styrkja undirstöður nærliggjandi
húsa auk þess sem grafa þurfti
niður fyrir vatnsborð Tjarn-
arinnar, svo aö stöðugt þarf að
dæla burt lekanum. Til þess að
verja grunninn varanlega fyrir
vatnsskemmdum vaj honum
hreinlega pakkað inn i vatns-
þéttan dúk. Það þótti blm. Þjóð-
viljans einkar merkilegt og
minna á rúmanska listamanninn
Christo , sem er m.a. þekktur
fyrir að pakka inn heilu hamra-
beltunum.
Ofan á þaki nýbyggingarinnar
verðurtorg, sem ganga skal inná
frá Laufásveginum, og ef dæma
má af teikningunum verður öll
þessi bygging hin fallegasta.
Húsíð á að vera uppsteypt 15.
desember 1981 en frágengið aö
utan 15. september 1982.
— hst