Þjóðviljinn - 11.09.1981, Blaðsíða 5

Föstudagur 11. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Nú í sumar lét Robert
McNamara af störfum
sem forseti Alþjóðabank-
ans, sem hann haf ði gegnt í
13 ár. Stendur um hann og
verk hans svipaður styr og
þegar hann fór úr embætti
varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna árið 1968
eftir að hafa öðrum frem-
ur borið ábyrgð á stig-
mögnun hernaðar í Viet-
nam. Mestu varða þá deil-
ur um hlutverk bankans í
þriðja heiminum, en um
hann fer mikið af þeirri
aðstoð sem veitt er þróun-
arlöndum.
Þeir gallhöröu hægrisinnar sem
nú ráöa húsum i Washington hafa
gagnrýnt McNamara fyrir
frjálslyndi og umburöarlyndi
gagnvart sósialiskum tilhneigin-
um i Þriöja heiminum. McNam-
ara reyndi siöustu mánuöina sem
hann starfaöi mikiö til aö fá
Reaganstjórnina til aö standa viö
fyrirheit stjórnar Carters um 3,2
miljarða dollara langtimalán
meö hagstæöum kjörum sem
veitt eru fátækustu rikjum heims.
Hann tapaði þeirri orustu.
A hinn bóginn berast fregnir frá
Filipseyjum og Indónesiu um aö
Alþjóöabankinn sé flæktur i
meiriháttar hneyksli, sem sann-
færir marga fulltrúa Þriðja
heimsins um að bankinn — með
eða án McNamara — sé jafnan
tæki i höndum þeirra sem eiga að
fylgja fram bandariskri utanrik-
isstefnu.
Góði drengurinn
Stuöningsmenn McNamara
hafa reynt að skapa þá mynd af
honum, að hann hafi kvittað fyrir
syndir sinar sem hermálaráö-
herra i Vietnamstriðinu með þvi
aö gerast talsmaöur hinna fátæku
i Þriöja heiminum sem banka-
stjóri Alþjóöabankans. Honum er
þakkaö aö lán til þróunarlanda
hafi I hans bankastjóratiö tifald-
ast og nemi nú sex miljöröum
dollara. Þeir segja einnig, aö
hann hafi dregiö úr yfirráöum
riku landanna yfir bankanum,
gert hann næmari fyrir þörfum
Þriðja heimsins, ekki sist i þá
veru að þeim væri hjálpað til aö
sinna „grundvallarþörfum”.
Hinir fátæku
En þessi geöslega mynd af Mc-
Namara á sér marga gagnrýn-
endur, ekki sist innan bankans
sjálfs. Háttsettir starfsmenn hans
hafa látið hafa þaö eftir sér, aö
þaö veröi aö gjörbreyta um stefnu
ef aö t.d. hin rómuöu lán vegna
„grundvallarþarfa” eigi að vera
meira en fagurgali og komi i raun
fátæku fólki til góöa.
Dæmi er tekið af Filipseyjum,
en þar hefur Alþjóöabankinn lagt
miljarð dollara i landbúnaðar-
þróun, og er þar um aö ræöa ein-
hverja stórfelldustu þróunaráætl-
un sem um getur. En skýrsla
bankans sjálfs um umsvif hans á
Filipseyjum leiddi þaö i ljós, aö
þrátt fyrir þennan ágæta miljarö
hafi þeim sveitafjölskyldum sem
liföu undir fátæktarmörkum
fjölgaö en ekki fækkaö. Skýrslan
var svo óþægileg bæöi fyrir bank-
ann og stjórn Filipseyja, aö hún
var dregin til baka. Auk þessa
hafa starfsmenn bankans látið
þaö leka, aö i skýrslum af þessu
tagi sé stundaöur falsanaleikur
meö tölur til aö reyna aö sanna
þaö sem sanna átti: aö lán og
áætlanir bankans hafi i raun
komiö fátækum aö gagni.
Hverjir fá lán?
Enn fleiri ráöast gegn staöhæf-
ingum um aö McNamara hafi los-
aö um þau tök sem Bandarikin og
önnur öflug iönriki hafi á stefnu
Alþjóðabankans. Starfsmenn
bankans úr þriöja heiminum
minna á, aö i fyrra hafi
McNamara — I fullu samræmi viö
bandariska utanrikisstefnu —
beitt neitunarvaldi gegn þvi áö
hinu striöshrjáöa — og rauða —
Vietnam fengi aðstoð. Um sama
leyti gerir hann áætlanir um 9,2
miíj'aröa dollara viöbótarfyrir-
greiöslur til nýrra vina og viö-
skiptavina Bandarikjanna i Kina.
Þaö þarf ekki lengi aö blaöa i
gögnum bankans til aö sjá aö
lánastefna hans undir stjórn
McNamara hefur endurspeglaö
Lagt var bann viö þvl aö Iána hinum striöshrjáöu Vietnömum.
Peningum var hinsvegar dælt I Marcos, einvald Filipseyja.
McNamara hverfur frá Alþjóðabankanum
Vinur hinna snauðu eda
útsendari Washington?
þá bandarisku meginstefnu, aö
styöja við bakiö á þeim kúgunar-
stjórnum i Þriöja heiminum sem
voru hægrisinnaöar og vinsam-
legar Bandarikjunum. Meðal
þeirra ríkja sem mest fá i sinn
hlut af lánum og fyrirgreiöslu eru
Brasilia, Filipseyjar, Indónesia
og Suöur-Kórea: allt einræöisriki
hægrisinnuö og vinsamleg
Bandarikjunum. Meira en svo:
þegar bandariska þingiö ákvaö
um miöjan siöasta áratug aö
setja nokkrar hömlur á aðstoö
beint frá Bandarikjunum sjálfum
til rikja þar sem mannréttinda-
brot voru frekleg, þá er sem ein-
mitt Alþjóöabankinn hafi veriö
notaöur sem þægilegur farvegur
til aö veita þá aðstoö, sem þá var
ekki hentugt aö flika meö i þing-
sölum.
Marcos
Dæmi um þetta er einmitt hin
mikla aöstoð viö Marcos, einvald
á Filipseyjum sem var i gangi frá
1972. Marcos hefur fengiö alls um
2,4 miljaröi dollara frá bankanum
siöan, og þau lán þykja eitt mesta
hneyksliö I stjórnartiö
McNamara. Starfsmenn bankans
hafa viöraö óánægju sina meö þvi
McNamara (til hægri) heilsar eftirmanni sinum.A.W. Clausen. Og Bandarlkin ráöa feröinni sem fyrr.
aö láta leka til fjölmiöla afar
ókræsilegar upplýsingar um af-
drif þessara lána i spillingarhit-
inni á Filipseyjum og sem fyrr
segir, benda skýrslur þeirra til
þess, aö lánin hafi fráleitt komiö
aö gagni þeim sem mesta höföu
þörf fyrir aöstoö. I fyrrnefndri
skýrslu (afturkallaöri) segir um
náin samskipti bankans viö stjórn
Filipseyja aö meö þeim „eigi
hann á hættu aö vera sakaöur um
aö þjóna bandariskum fjölþjóöa-
fyrirtækjum og þó einkum hags-
munum efnahagslegrar heims-
valdastefnu Bandarikjanna
Indónesía
Annað meiriháttar hneyskli
hefur oröiö uppvist i Indónesiu.
Alþjóöabankinn hefur aö sönnu
verið mjög örlátur viö stjórn
þeirra herforingja sem veltu
Sukarno, vinstrisinnuöum þjóö-
ernissinna, úr valdastóli áriö
1966. En engu aö siður hefur sam-
búöin gerst erfiö, eftir aö núver-
andi valhafar tóku að setja
nokkrar skoröur viö erlendum
fjárfestingum. Þaö kemur á dag-
inn, aö bankinn hefur taliö sig
hafa rétt til þess — I krafti fjög-.
urra miljarða dollara lána til
Indónesiu á undanförnum árum
— aö reyna aö fá stjórn landsins
til aö afnema allt eftirlit meö nýt-
ingu erlendra fyrirtækja á auö-
lindum landsins, afnema tak-
markanir á hlutafjáreign er-
lendra aðila og á ráöningu er-
lends vinnuafls. Hneyksliö I Indó-
nesiu sýnir, aö staöhæfingar
vissra forstokkaöra ihaldsmanna I
Bandarikjunum um aö Alþjóöa-
bankinn hafi hvatt til sóslalisma i
Þriöja heiminum eru staölausir
stafir.
En nú er sá umdeildi McNam-
ara farinn og viö tekur Clausen
nokkur . Og þaö þykir vist, aö I
hans tiö veröi ekki einu sinni um
aö ræöa „frjálslyndi” i oröi — um
„grundvallarþarfir” og þesshátt-
ar. Muni bankinn enn rækilegar
tengdur viö meginþætti kapital-
isks hagkerfis og þarfir banda-
riskrar utanrikisstefnu.
(áb endursagöi. Pacific News
Service.)