Þjóðviljinn - 29.09.1981, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 29.09.1981, Blaðsíða 6
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 29. september 1981 Arni Þormóðsson: ööru hvoru birtast i dagblöö- unum greinar um lifeyrismál og er þá jafnan um að ræöa gagnrýni á þaö llfeyriskerfi sem viö búum viö í dag. Þar hefur veriö slegjö fram fullyröingum um óréttlæti I lífeyrismálum og sterk orö notuð til aö halda þvi að fólki aö i þeim efnum sé misréttið hrikalegt, átakanlegt og kerfiö einn frum- skógur sem enginn botnar í og svo frv. Litið hefur verið gert af þvi aö skýra fyrir fólki á hverju líf- eyrisréttindi þess byggjast, hver sé hlutur lifeyrissjóöanna og hvernig réttindi vinnast I þeim og hvernig þeir eru til komnir. Þá vantar yfirleitt skýringar á þvi i hverju hiö mikla misrétti er fólgiö. En skýringa er varla aö vænta frá þeim sem telja kerfið svo mikinn frumskóg aö enginn sjái i honum handa sinna skil. Arni Þormóösson „Lágur lifeyrir er afieiöing lágra launa. óréttlætiö i lifeyrismálunum er aiis ekki meira en i launamál- unum”. Lífeyrissjóðirnir verði áfram í höndum verkalýðshreyfingarinnar ófrjó og villandi skrif Þann 19. ágúst sl. er fjallað um lifeyrismálin i ritstjórnargrein i Þjóðviljanum og 2. september skrifar Adolf J.E. Petersen einnig grein i blaöiö sem fjallar aö nokkru um málefni lifeyrissjóða. Með birtingu þessara greina er Þjóðviljinn orðinn vettvangur hinnar ófrjóu og villandi umræbu um lifeyrismálin, sem einkum hefur veriö haldið uppi í ihalds- blööunum og þar hefur jafnan veriö reynt að slita þau úr sam- hengi viö almenn launakjör i landinu. Full ástæöa er til að gera nokkrar athugasemdir viö fyrr- greindar greinar, sérstaklega rit- stjórnargreinina, þar sem menn gætu haldið að þar væri verið aö túlka sjónarmib Verkalýöshreyf- ingarinnar og Alþýöubandalags- ins i llfeyrismálum. Þjóöviljinn er öörum blööum fremur mál- svari verkalýöshreyfingarinnar og túlkar jafnan hennar sjónar- mið þótt þvi sé ekki þannig varið i þessu tilviki. I ritstjórnargreininni segir: „Viö leyfum okkur aö halda þvi fram, aö eölilegt væri að allir sem náö hafa eftirlaunaaldri eöa eru öryrkjar fengju greidda mán- aðarlega nákvæmlega sömu upp- hæö i lifeyri, nema þá þeir einir sem heföu háar tekjur annars staöar frá”. Þarna er Þjóðviljinn aö leggja til aö horfiö veröi frá þeirri stefnu sem verkalýöshreyfingin hefurverið aö móta frá þvi 1969er samið var um stofnun lifeyris- sjóðanna. Meö þessari tillögu sinni er blaðiö ekki aö koma á framfæri skoðun eöa stefnu verkalýðs- hreyfingarinnar i lifeyrismálum, né heldur stefnu Alþýðubanda- lagsins i þeim málum. Hllaga sem ekki nýtur fylgis Þessi tillaga hlýtur aö fela þaö i sér aö til þess aö halda uppi lif- eyriskerfinu greiöi allir jafnt, eða þá aö f jár til þess verði aflað með almennum sköttum sem annarra tekna rikisins. Þá greiddu þeir mest til kerfisins sem mestar tekjur hafa en bæru úr býtum sama lifeyri og þeir sem minna greiddu. Þarna eru um aö ræöa skoöun sem oft hefur verið rædd en hefur ekki hlotiö fylgi aö neinu marki enda fellur hún illa aö þeim þjóö- félagsaöstæöum sem hér eru. Greiðslur úr mörgum sjóðum Þáerigreininni sagt „aösumir verði að láta sér nægja lágmarks- greiöslur almannatrygginganna meðanaörir njóta þar til viöbótar miklu stærri upphæða úr fleiri eöa færri lifeyrissjóðum, sumir úrmörgum sjóöum i senn. Og þaö er segin saga aö þeir sem bera mest úr býtum á efri árum eru yfirleitt menn sem lika höfðu hvaö bestar tekjur meðan þeir voru á starfsaldri”. Það aö menn njóti fullra li'f- eyrisréttinda úr fleiri en einum lifeyrissjóði er nánast óþekkt nemahjá örfáum embættismönn- um rikisins, sem á æfiskeiði sinu hafa jafnframt verið alþingis- menn og ráöherrar, og hafa meö störfum sinum sem slikir tryggt hagsmuni sina meðan lifeyris- málum alls þorra landsmanna var ekki sinnt. Þarna er auövitaöum óréttlæti aö ræða sem útrýma þarf, enda er þaö auðvelt. Lagt fyrir til elliáranna Þaö aö þeirberi mest úr býtum úr lifeyrissjóöunum sem mestar höföu tekjur á starfsæfi sinni, er einfaldlega vegna þess að þeir hafa greitt mest i sjóðina.þeir hafa á starfsæfi sinni lagt meira til hliöar til elliáranna en hinir meö minni tekjur hafa gert. A möguleika þeirra triijuhærri til aö leggja fyrir til elliáranna er einmitt bent i ritstjómargrein- inni. Iögjöld til lifeyrissjóöanna eru ákveöinn hundraöshluti af laun- um og i hlutfalli viö inneign manna i' lifeyrissjóðunum, og ákveðin grundvallarlaun, er lif- eyrir reiknaður út. Lifeyririnn er þvi afrakstur þess sem viðkom- andi hefur lagt fyrir i lifeyrissjóð sinn. Á að gera sjóðina upp- tæka? „Krafan um jafnrétti rekur sig á múra eignarréttarins á þessu sviöi eins og svo mörgum öörum”. Viö hvaö er átt meö þessu? Vill Þjóðviljinn gera upp- tækt þaö sem menn hafa verið aö leggja til hlibar til h'feyris fyrir sig og jafna þvi' út til allra? Þetta kann aö vera fallega hugsaö en varla erþaö raunhæft. Ég þori að fullyröa aö sú hugmynd nýtur ekki fylgis i Verkalýöshreyfing- unni. Lág laun eru orsökin Lágurlifeyrirer afleiðing lágra launa. Óréttlætiö i lifeyrismál- unum er alls ekki meira en i launamálunum. Um kjör lifeyris- þega voru i vetur geröar töflur til samanburöar viö kjör starf- andi launþega og hljóta þær tölur aö vera Þjóöviljanum kunnar. Réttværi að Þjóbviljinn birti þær ef hann hefurekki þegar gert þaö. En i ritstjórnargreininni segir Þjóöviliinn að nú sé algengt aö öldruö lágtekjuhjón fái um 6000 kr.á mánuöi I ellilifeyri. Laun á mánuði fyrir dagvinnu i 9. flokki A i taxta Dagsbrúnar, en i þeim flokki eru m.a. almenn skreiðarvinna og almenn bygg- ingavinna, er mánaöarkaupið i ágúst kr. 4.316.00 án orlofs. Það munar sem sé 1.284.00 kr. á þvi hvaö öldruöu hjónin á ellilaun- unum hafa meiri tekjur á mánuði ensáDagsbrúnarmaður sem þarf að lifa af daglegri 8 stunda vinnu i skreiö. Auka þarf kaupmáttinn Ef 6000,- krónu lifeyrir til aldr- aðra hjóna sem væntanlega eru laus við ómegð, er átakanlega htill, hvað má þá segja um laun skreiðarvinnumannsins eöa byggingamannsins, sem e.t.v. eru aö koma yfir sig húsnæði og ala upp börn? Allir vita að þaö eru stórirhóparlaunamanna sem veröa aö sætta sig við sömu launatekjur og þessir menn hafa. Til þess aö lifeyrir veröi þaö rif- legur að unnt sé að lifa af honum mannsæmandi lifi þurfa vinnu- laun einnig að vera þaö há aö menn geti lifað af dagvinnu einni. 1 kjarabaráttunni, þaö er einnig baráttan fyrir mannsæm- andi lifeyri, ber þvi aö leggja höfuð áherslu á hærri og jafnari laun (aukinn kaupmátt) Baráttan fyrir bættum lifeyri og bættum launum verbur ekki slitin sundur. Frumkvæðið er verka- lýðshreyfingarinnar Verkalýöshreyf ingin hefur ávalltbarist fyrirbættum kjörum lifeyrisþega og hefur hún haft allt frumkvæöi i þeim efnum frá fyrstu tiö. Lifeyrissjóöir almennu verkalýösfélaganna voru stofnaö- ir með samningum sem voru gerðir 1969 og tóku þeir tilstarfaá árinu 1970. Viö lausn kjarasamn- inganna 1969 gaf þáverandi rikis- stjórn fyrirheit um setningu laga um eftirlaun til aidraöra félaga i stéttarfélögum og voru þau lög sett i april 1970. Siöan þá hafa þessi fyrstu lög um eftirlaun aldr- aöra veriö endurbætt nokkrum sinnum, allt fyrir frumkvæði verkalýðshreyfingarinnar. Tekjutrygging Þá þegar var ljóst aö nokkur hópur fólks var utan þessa kerfis og hag þess varö að bæta. Þaö var siðar gert meö lögum um tekju- tryggingu, sem sett voru i ráö- herratið Magnúsar Kjartansson- ar 1973. Með þeim lögum var þaö bil sem myndaðist milli þeirra sem nutu lifeyris samkvæmt lögum um eftirlaun aldraöra og þeirra, sem þá fengu enga uppbót á sinn lögbundna ellistyrk, aö nokkrubrúaö. Þessum lögum um tekjutryggingu hefúr veriö breytt nokkuö frá upphafi,en ekkiá jafn æskilegan hátt og lögum um eftir- laun aldraðra. Það eru lögin um tekjutrygg- ingu sem á aö nota til að tryggja þeim viðunandi hfeyri sem hafa ekki átt þess kost að ávinna sér slikan rétt i lifeyrissjóðum, og þeim sem ekki eiga þess kost i framtiðinni. Sjóðirnir eru enginn frumskógur I grein Adolfs J.E. Petersens gætir margs konar misskilnings varðandi málefni lifeyrissjóö- anna. Ég ætla aöeins aö nefns nokkur atriði. Og þá er það fyrsl frumskógurinn. Adolf verður þat á, eins og fleiri, aö kalla lifeyris sjóöina frumskóg. Ekki lýsii hann þó neinum villum sem hanr eöa aðrir hafa lent i i þessum skógi en kannske hefur hann ekki hætt sér inn i skóginn ennþá og þvi ekki villst i honum. Fjölmennustu Hfeyrissjóöirnir i landinu, lifeyrissjóðir innan SAL, opinberra starfsmanna, verslun- armanna, SÍS og fleiri sjóöir eru ekki neinn frumskógur, sem menn geta ekki ratað i. Þessir sjóðirhafa allir góöa þjónustu viö félaga sina og starfsmenn sjóö- anna eru flestir félagar i sömu stéttarfélögum og lifeyrisþegam- irog hafa þvi sömu hagsmuna að gæta. Samband almennra lifeyris- sjóba rekur skrifstofu sem auö- velt er að leita til ef menn eru i vanda, en aö sjálfsögöu eiga h'f- eyrissjóðimir sjálfir, og stéttar- félögin að veita þær upplýsingar sem þörf er á. A vegum SAL er t.d. haldin skrá yfir alla þá sem greiöa iögjöld til lifeyrissjóöa innan sambandsins. Þetta kemur i veg fyrir aö réttindi glatist. Reglugerðir SAL sjóöanna eru samræmdarþannig aöekki flækj- ast menn i mismunandi reglu- gerðum i þeim sjóöum. Sjóðirnir eru verð- tryggðir Adolf heldur þvi enn fremur fram aö sjóöimir séu allir óverö- tryggöir nemaeinn. Þetta er ekki rétt. Flestir sjóðimir eru aö veru- legu leyti verötryggðir. SAL sjóö- irnir eru verötryggöir aö þvi leyti sem þeir ávaxta sitt fé meö verö- tryggðum útlánum, en þaö hafa sjóöirnir gert aö verulegu leyti fráupphafi.og sl. tvöár hafa þeir nær eingöngu lánaö verðtryggö lán. Þá greiða þeir sjóðir einnig verbtryggðan lifeyri. Þaö hlýtur öllum lifeyrisþegum þeirra sjóöa að vera ljóst. Lagfæringa er þörf Þá heldur Adolf þvi fram aö lif- eyrissjóðakerfiö eins og það er sé ekki þess umkomið að leysa vandamál lifeyrisþega nema aö mjög takmörkuðu leyti. Þetta er rétt aö þvi leyti aö lifeyriskerfinu er aðeins ætíaö aö greiöa lifeyri. Ef ætlast er til aö þaö leysi frek- ari verkefni þarf að auka tekjur þess. Lifeyriskerfiokkar erekki full- komiö. Þaö þarf aö bæta það og kjör lifeyrisþega jafnframt þvi sem kjör annarra láglaunamanna eru bætt. Það þarf að fækka lif- eyrissjóðum meö þvi aö sameina marga hinna smærri sjóöa öörum stærri svo dæmi sé nefnt. Þá tel ég sjálfsagt aö þeir sem hafa greitt i sjóöi sem verðbólgan hef- ur eyðilagt fái sinn skaöa bættan af samfélaginu. Þaö ber þó tvi- mælalaust ábyrgö á veröbólg- unni. Þaö mætti nefna tekju- trygginguna sem bótagreiöanda. Frumkvæðið hjá verka- lýðshreyfingunni Ég er algerlega ósammála þeim sem eru að krefjast þess að með lögum veröi stofnað til eins lifeyrissjóös fyrir alla lands- menn. Þeir lifeyrissjóðir sem starfandi eru i landinu eru lang flestir stofnaöir af stéttarfélögum meö samningum viö atvinnurek- endur, án nokkurs frumkvæöis löggjafans eða stjórnmálaflokk- anna. Þaö er þvi fullkomlega óeðlilegt aö löggjafinn sé aö gripa fram fyrir hendurnar á þeim fjöldasamtökum, sem aö lifeyris- sjóöunum standa og hafa hingaö til þurft aö þrýsta löggjafanum til allra umbóta f lifeyrismálum, sem hann hefur gert. Það er i meira lagi óvarlegt af launa- mönnum aö leggja lifeyrissjóöina i hendur rikisvaldsins eða ein- hverrar miöstýröar stofnunar, sem er jafnvel enn f jarri þeim en sjóðirnir eru nú. Rikisvaldið á ts- landi er i dag þaö sama og það hefur ávallt veriö þótt nú sitji viö völd rikisstjóm sem ekki vill eiga i striði viö verkalýðshreyfinguna. Rikisvaldiö hefur mestan áhuga á digrum sjóöum og þaö er fjár- magn lifeyrissjóðanna sem þaö sækist eftir aö koma undir sina stjóm að fullu ogöllu. Crbóta ilíf- eyrismálum er fyrst og fremst að vænta fyrir forgöngu stéttarfé- laganna eins og verið hefur. AUar kröfur um aðgeröir lög- gjafarvaldsins i lifeyrismálum, sem ekki eru frá stéttarfélögun- um, eigendum lifeyrissjóöanna, em sprottnar af misskilningi og vanþekkingu á þvi starfi sem unnið er á vegum þeirra samtaka sem aö sjóðunum standa, nema þar komi aðrar hvatir til. Ami Þormóðsson

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.