Þjóðviljinn - 10.11.1981, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 10. nóvember 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
Hrevfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáíufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Álfheiöur Ingadóttir.
'Umsjónarmaður sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson.
Hlaöainenn: Auöur Styrkarsdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
iþrótta- og skákfréttainaöur: Helgi Ólafsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriður Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkevrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 811133
Prentun: Blaöaprent hf.
Hjól atvinnulífsins
• Að undanförnu hef ur að vonum mikið værið rætt um
slaka rekstrarafkomu ýmissa þýðingarmikilla útflutn-
ingsatvinnugreina svo og hjá ýmsum iðngreinum, sem
keppa við innf luttar vörur.
• Uppi hafa verið mjög háværar kröfur úr ýmsum
áttum um lækkun á gengi krónunnar, og svo virst sem
f urðu margir telji gengislækkun f lestra meina bót.
• Vert er að undirstrika sérstaklega að því fer víðs
f jarri að gengislækkun nú sé sá bjarghringur fyrir at-
vinnureksturinn, sem fyrri gengislækkanir stundum
voru. — Nú eru nær allar fjárskuldbindingar ýmist
verðtryggðar eða gengistryggðar ólíkt því sem áður var.
Með gengislækkun krónunnar hækka því hinar erlendu
skuldir fyrirtækjanna þegar í stað, og í kjölfarið allur
innlendur kostnaður þar á meðal laun.
• Fyrr á árum var það alvanalegt að ríkisstjórnir
f jandsamlegar verkalýðshreyfingunni felldu gengið og
fylgdu gengislækkuninni eftir með því að banna
verðbótagreiðslur á laun á móti þeim verðhækkunum,
sem lækkun krónunnar olli. Þetta kom sér auðvitað
ósköp vel fyrir atvinnurekendur, en að sama skapi illa
fyrir verkafólk og alla launamenn. Nú eru hins vegar
greiddar fullar og óskertar vísitölubætur á laun á
þriggja mánaða fresti samkvæmt yfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar f rá því um síðustu áramót, og varla dettur
nokkrum manni í hug að þessi ríkisstjórn sé til viðtals
um breytingar i þeim efnum nú.
• Með þessum orðum er ekki verið að bannfæra allar
hreyfingar á genginu. Nú á þessu ári hefur gengi
krónunnar reyndar ekki hreyfst nema í kringum 10% að
jafnaði gagnvart erlendum gjaldmiðlum, en sam-
svarandi breyting var á síðasta ári yfir 50%. Fyrr eða
síðar verður sjálfsagt að gefa hér einhvern slaka, en
aðalatriði málsins er þó það að vandi atvinnulífsins
verður ekki læknaður einhliða með gengislækkunum.
• Fjármagnskostnaðurinn verður óhjákvæmilega að
lækka meðan verið er að tryggja viðunandi rekstrar-
grundvöll fyrir útf lutningsatvinnuvegina.
• Eftir síðustu fiskverðshækkun telur Þjóðhagsstofn-
un að útgerð og fiskvinnsla í landinu séu rekin nánast á
sléttu eða með brot úr prósenti í tap miðað við ársgrund-
völl. Þarnaer veriðaðtala um meðaltalið, enauðvitaðer
afkoma mjög breytileg milli greina og milli einstakra
fyrirtækja. Þannig er talið að stærri togararnir séu að
jafnaði reknir með um 9% tapi þótt gert sé ráð fyrir
þeirri aflaaukningu, sem líkleg er talin, og tapið hjá
frystihúsunum er líka talið vera í kringum 9%.
• Hjá veiðum og vinnslu í heild er þetta að vísu
afkoma með betra móti miðað við undanfarin ár, ef
menn hefðu sömu möguleika og áður til að hagnast á
skuldum og mynda eignir út á þær. — En það er einmitt í
þeim efnum, sem hin stóra breyting hefur átt sér stað
svo sem öllum er kunnugt, og þess vegna er tapið nú ekki
lengur gróði eins og áður var, heldur víða bara tap.— I
Ijósi þessa þarf að bregðast við.
I fyrsta lagi þurfa fyrirtækin að gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að bæta reksturinn.
• í öðru lagi þarf sérstakar ráðstafanir m.a. skuld-
breytingar, fyrir þann hóp fyrirtækja, sem við mesta
örugleika á að glíma. Úttekt sem gerð hefur verið á
rekstri 19 nýrra togara sýnir, eins og ekki kemur á óvart,
að það er hinn gífurlegi f jármagnskostnaður, sem gerir
stöðu þeirra svo miklu verri en togaranna almennt.
Svipað er ástatt með nokkurn hóp af frystihúsum, og
greindum við hér í blaðinu frá einu slíku dæmi á föstu-
daginn var, þar sem f jármagnskosinaður nam á síðasta
ári mun hærri upphæð en öll vinnulaun sama f yrirtækis.
• I þriðja lagi þarf svo almennar ráðstafanir, sem
m.a. sé ætlað að jafna rekstrarskilyrði hinna ýmsu
greina atvinnulífsins og draga úr f jármagnskostnaði, —
svo og vissum opinberum gjöldum ef nauðsyn krefur.
• Seðlabankinn og bankakerfið í heild verður af sinni
hálfu að taka gildan þátt í þeim ráðstöfunum sem gera
þarf til að tryggja atvinnugrundvöllinn í landinu.
— k.
Sá sterki
„Vesturlönd skjálfa fyrir
bálreiöum efnahagsvand-
ræða og fjármálaöngþveitis,
siðgæðisupplausnar og
glæpafaraldurs. I rikjum
kommúnismans stynja og
kveljast þjóöirnar undir
ógnarsvipu ofbeldis og kúg-
unar, eymdar og hungurs.
Vanþroskaheimurinn engist
sundur og saman, villtur og
vonlaus I „frelsi og sjálf-
stæði” sem hinum hefur
reynst álika gifturikt eins og
hnifar og skæri i höndum
ungbarna”.
Boðskapur Morgunblaðs-
ins og Jóns Þ. Árnasonar i
LXJX grein þess siðar-
nefnda um lifriki og lifs-
hætti. Lausnin: Leyfið
hinum sjúku, fátæku og
þjáðu að deyja drottni sinum
— ábyrgjast eigin afkomu —
og látum afburða og ráð-
deildarfólkið blómstra undir
stjórn hins sterka leiðtoga.
Ættarveldi í Keflavik
Ungir Framsóknarmenn i
Kefiavik huga að sérfram-
boöi i bæjarstjórnarkosn-
ingum og ungir Jafnaðar-
menn þar i bæ hugleiða hvort
þeir eigi að slást i hópinn,
sem Sjálfstæöisunglingar
segja vera „bara fýlupoka-
framboð Framsóknar-
manna”. Blaðið Vikurfréttir
dregur saman afstöðu sér-
framboðsmanna i Keflavik
með svofelldum hætti:
„í fyrsta lagi er ógern-
ingur að sjá nokkurn mun á
þeim flokkum sem eiga full-
trúa i bæjarráði. (Alþýðu-
bandalagið er ekki
þar — athugasemd Þjv. —)
Samtryggingin og embættis-
mannavaldiö er orðið slikt,
að jafnvel duglegir og
áhugasamir félagsmenn eru
útilokaðir frá störfum og
ákvörðunum. 1 öðru lagi hafi
heilu ættunum tekist að
hreiðra um sig og ná forystu
innan flokkanna. Þær endur-
nýja sig sföan sjálfar með
þvi að frændur taka við af
frændum, synir og tengda-
synir við af feðrum o.s.frv. í
þriðja lagi er sérstaklega
bent á það hlutverk sem em-
bættismenn eru að fá hér um
slóðir. Vald þeirra er nánast
orðið mun meira en kjörinna
fulltrúa. Til hvers eru þá
bæjarstjórnarkosningar?
Hvar er þá lýöræðið?”
Sprengiefni i Noregi
Friðarstefna er eitt helsta
sprengiefniö þessa dagana.
Svo rammt kveður að þvi að
þegar forseti Islands var
spuröur að þvi i sjónvarpinu
norska hvort henni þætti það
ekki einkennilegt sem friðar-
sinna að skoða heiðursvörð
norska hersins var svar
hennar ritskoðað. — Forset-
inn svaraði þvi til að hún
væri ekki i neinum vand-
ræðum með aö virða siði og
hefðir gestgjafa sinna. En is-
lenska sendinefndin og
norska utanrikisráöuneytið
vildu hvorki láta minnast á
friðarsinna né herinn i við-
talinu við forsetann, að sögn
Dagblaösins i Osló.
klippf
Að vera á mála
Mogganum var aö vonum
mikið niðri fyrir um helgina
vegna þeirra mála sem oftast
bar á góma siðustu viku, rúss-
neski kafbáturinn I sænska kál-
garðinum og Daninn sem orð-
aður var við dönsku friðar-
hreyfinguna. Reyndar var hann
af öðru sauðahúsi, en það er
önnur saga. Hitt er ljóst að KGB
og CIA vildu gjarna koma óorði
á friðarhreyfinguna. Friðar-
hreyfingin í Evrópu telur mil-
jónir manna og er örvænt um að
hægt sé að koma i veg fyrir aö
einhverjir sem þar koma við
sögu séu á mála hjá öðrum;
KGB, CIA og öðrum leyniregl-
um. Fjöldinn er einfaldlega
slikur að ekki er hægt að fylgj-
ast meö öllum, auk þess sem
hnýsni i pólitisk sérviðhorf eru
ekki meðal verkefna. Það getur
lika fleirum oröiö hált á þess
háttar ritskoðun eða sensúr,
einsog kemur á daginn.
Ekki traustsins
verðir
Fyrirsagnir Moggans segja
sina sögu: Höfum lært okkar
lexiu segja Sviar, Sakharov
varar við friðarhreyfingunni,
Friðarhreyfingin gegn NATO er
dauð. Samt verður sú fyrirsögn
sem siðast er nefnd hér úr helg-
arblööum Moggans að teljast
hljóta vinninginn i samkeppn-
ingin hefur verið að reyna að
skjóta rótum fyrir austan. Þó
þaö sé eins erfitt og hugsast get-
ur fyrir andófsbaráttu af þessu
tagi, þá hefur þetta nú samt
verið að gerast. Það væri þvi
frekar skiljanlegt að kjarnorku-
vopnapostular eystra vildu
koma óorði á Friðarhreyfing-
una heldur en hitt. Þvi er túlkun
borgarafjölmiðlanna um yfir-
vofandi dauða Friðarhreyfing-
arinnar úti hött.
Þess sjást lika merki i Mogga
að fólkjsem það blað skrifar, sé
nóg boðið af aðdáun vestursins á
gereyðingarvopnum. Attanioss-
ar Nató á blaðinu hljóta að hafa
skelfst við þegar þeir lásu popp-
siðuna sina nú um helgina. Þar
er nefnilega sagt frá velheppn-
uðum fundi i Hyde Park þar
sem meiri hlutinn var ungt fólk,
„og það sem dró þennan mann-
fjölda saman var sameiginlegt
áhugamál. Nefnilega að reyna
Velheppnaður ftindur í
l**nn 24. október xfðaMlitý
inn HöfnuðuNt 250 þúmind
mtnna (il fundar í Hyde Pnrk
í London. Fundargeatir voru
•f ýmmi tagi en meirihlulinn
var saml ungt fólk og það wm
dró þennan mannfjðlda »am-
an var sam-iginlegl áhugamál.
Nefnilega að rejna að koma í
veg fyrir hugsanlegt kjarn-
orkuNtríð. Vfsl er að aldrei
heíur fjölmennari fundur ver
ið haldinn í Bretlandi, þcir
virðaid vera margir sem vilja
fa?ra visinn á dómsdagsklukk-
unni aftur um að minnsU
kosti tvær minútur. I>essa
svokölluðu dómsdagsklukku
sem á að (ákna þann knappa
tíma sem mannkynið hefur ef
allt helst óbreytt í kjarnorku-
topr.amálum vantar nú þexsa
dagana aðeins tvier minúlur i
ragnarók.
velhrppnaður, rnuan hafði órað atu þúsund rn rr nú komin upp i
fyrir að a'ndatarðinRar kjarnorku- þrjitiu or tvo þúsund
vopna væru þrtta fjðlmrnnir Auðvitað rryndu blöðin að Rrra
(íomlu mrnnirnir i Ramla and- srm minnst úr þrssum fundi Til
ófsklúbbnum CNIl (Campaign for darmis mrð þvi að halda fram að
Nuclrar Diaarmament, stofnað fundarurstir hafi aðrins verið um
19581 hofðu vonast rftir að fá um ritt hundrað þusund Þar að auki
það bil ritl hundrað þúsund manns rryna bloðin i sifrllu að kasta rýrð
á fundinn. áttu ekki von á 250 þús- á þá menn srm brrjast grgn kyarn-
und. rn að sjálfsOKÓu Rladdi það orkuvopnum á Brellandi, reyna að
Komlu harðjaslana að stefna þrirra «rra þá hlæKÍIrtta rða beinlinis
um kjarnorkuvopnalaust Brrtland þjóðhirttulrKa Bloðin krppasl við
skuli riga avona mikið fylgi. CNI) rr að draRa upp ólótlejca mynd af ein
vanandi hreyfinK. fyrir einu or largri (Irs einfaldril jurlajrtu á an
hálfu ári var tala meðlima aðrins orak ok molskinnahuxum srm á úr-
valsrit Karl Marx uppi i hillu hjá
Hloðin rÍKa sárl mrð að viður-
kenna að andstæðinKar kjarnorku-
vopna iirli vrrið vrnjulrKt. hriðar-
Irtft fólk srm lirr urk i hrjósti fram-
tiðarinnar vrRna Það Ketur rkki
verið að venjuleKur l«ylands-John
hafi nokkurn áhuKa á að IryKKja
jorðinni framlið Að koma i veR
fyrir að henni verði eytl á háli
hrimskunnar. þeirrar heimsku sem
þrssa daKana rldar Krátt silfur
kaldastriðsáranna
(>K sem vrrra er, þessi heimska
hrfur valdið. máttinn. til að ýta a
orlaKatakkann ok þar mrð sprenRja
allt til fjandans. exil homo sapiens
Flest allar friðarhreyfinKar eða
Krænkuflokkar Kvrópu átlu full-
trúa-sina a fiirnli |a'ssum Meira að
seRja voru handariskar húsma-ður
sluðninKur hljonisveila. það hefur
KenK'ð of illa að fa n\hvlKjulin-yf
inKuna til að stvðja afvopnunar
stefnuna. |"'tt stefnt se að |>m að
inni um pólitiskan sprengikraft
og afhjúpandi sannindi en þaö
er þessi: Héðan I frá verður
Rússum ekki treyst. Einsog
Mogginn hafi treyst Rússunum
fram að þessum skelfilega at-
burði leyfist manni að spyrja.
Efling
friðarhreyflngar
Staðreyndin er semsagt sú, að
þessir atburðir sem skóku
heiminn i siðustu viku, rúss-
neski kafbáturinn með kjarn-
orkuvopn i skerjagarðinum
sænska og danskur rithöfundur
og afkastamikill þýðandi
bandariskra bókmennta þá
rúblur af Rússum — eru best til
þess fallnir að efla friðarhreyf-
inguna. Rússar eiga ekki von á
neinu vinsamlegu frá friðar-
hreyfingunni i Evrópu; hitt væri
trúverðugra að þeir hræddust
hana. Friðarhreyfingin hefur
veriö óspör á gagnrýni á hern-
aðarstefnu Sovétrikjanna — og
kjarnorkuvopn eru jafn illa séð
af friðarhreyfingunni hverjum
svo sem þau eru merkt. Það
hefur einnig verið að gerast þótt
ekki fari hátt, að friðarhreyf-
að koma i veg fyrir hugsanlegt
kjarnorkustrið”. 1 greininni er
sagt frá þessum fundi á vandað-
an og upplýsandi hátL en þar
voru 250 þúsund manns að mót-
mæla kjarnorkuvopnum.
Grandvaraleysi
á Mogga
Þessi ágæta grein kemur
óneitanlega dálitið þvert á
annað efni þessa blaðs um sama
mál. Þvi hlýtur getum að verða
leitt að þvi, aö Björn Bjarnason
hervæðingarpostuli Morg-
unblaðsins og varaskeifa i
Bilderberg hafi verið grunlaus
um að svoddan efni gæti birst á
poppsiðu. Með öðrum oröum,
hann og ritskoðunarbræður
hans á Mogga hafa verið jafn
grunlausir og danska friðar-
hreyfingin er sögð hafa verið.
Svona getur nú mannlifið verið
öfugsnúið, líka fyrir þá á
Mogganum. Ætli það hafi ekki
orðið handagangur I öskjunni
hjá þeim nató- og nifteinda-
mönnum á Mogga, þegar popp-
siðan gerði sig svo bera að and-
spyrnu gegn gereyðingar-
vopnum? — óg.
og skorio