Þjóðviljinn - 10.11.1981, Blaðsíða 9

Þri&judagur 10. nóvember 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Alusuisse setur
Nýs j álendingum
afarkosti
Hinn 2. október s.l. birt-
ist sú f regn á forsíðum ný-
sjálenskra dagblaða, að
Alusuisse hefði kollvarpað
öllum áformum nýsjá-
lensku stjórnarinnar með
því að draga sig út úr vænt-
anlegu álbræðslufyrirtæki
sem Austraswiss, dóttur-
fyrirtæki Alusuisse, hafði
áformað að reisa í Aramo-
ana á Nýja Sjálandi í sam-
vinnu við Fletcher Alu-
minium og Gove Alumini-
um. Fréttir þessar birtust
meðal annars í New Zea-
land Herald og Auckland
Star. Kemur fram í þess-
um fréttum, áð Austra-
swiss hafi ekki getað fall-
ist á það verð, sem nýsjá-
lenska stjórnin setti upp
fyrir orku þá sem fyrirhug
að álbræðsluver skyldi
nýta. Áformað hafði verið
að Austraswiss legði til
tækniþekkingu gegn 25%
hlutafé í álbræðslunni, sem
átti að geta framleitt
200.000 tonn af áli á ári.
Var framleiðslan nær ein-
qönqu hugsuð til útflutn-
ings og þá fyrst og fremst
á Japansmarkað. Áformað
var að álbræðslan skyldi
nýta orku úr vatnsorku-
veri, sem nú er í byggingu
við Clutha-River á Nýja
Sjálandi. Hinir hluthafarn-
ir, Fletcher Aluminium og
Gove Aluminium, skyldu
eiga 50 og 25% hlutafjár-
ins.
Óvæntákvörðun
Fréttin um ákvöröun Alusuisse
kom eins og þruma Ur heiðskiru
lofti, þar sem forsætisráðherr-
ann, Robert Muldon, hafði lýst
þvi yfir aöeins fáum dögum áöur
að búið væri aö ganga frá öllum
meginatriöum i samningunum
við Alusuisse.
Samkvæmt áætlun átti álveriö i
Aramoana að kosta 800 miljónir
nýsjálenskra dollara og gegndi
fyrirtæki þetta mikilvægu hlut-
verki í orku- og hagvaxtaráætlun
stjórnvalda. Segir i fréttunum að
þessi ákvörðun Alusuisse koll-
varpi öllum áformum stjórnvalda
á þessum sviðum.
Opinberar yfirlýsingar ein-
stakra aðila um málið i fyrr-
greindum fjölmiölum eru nokkuð
ósamhljóða en getgátur hafa ver-
iö leiddar að þvi aö Alusuisse sé
hér aö beita nýsjálensk stjórnvöld
þvingunum til aö lækka orkuverð-
iö.
Orkumálaráöherra nýsjá-
lensku stjórnarinnar, W.F. Birch
sagði aöspuröur að ákvöröun Alu-
suisse endurspeglaði ekki versn-
andi markaðshorfur á áli, þar
lægju ýmsar aðrar ástæður aö
baki, m.a. framkoma nýsjá-
lenska verkamannaflokksins
gagnvart Alusuisse á undanförn-
um tveim árum. Hins vegar hélt
prófessor nokkur, Paul Van
Moeseke að nafni, þvi fram að
heimsmarkaðsverðiö gæti ekki
einu sinni borið niðurgreitt orku-
verð.
Forsætisráðherrann, Robert
Muldon, taldi óliklegt að hægt
yrði að finna staögengil fyrir Alu-
suisse fyrr en að afstöðnum þing-
kosningum, og hann sagði einnig
að hótanir verkamannaflokksins
um endurskoðun orkusölusamn-
ingsins hefði haft áhrif á ákvörð-
un Alusuisse. Hugh Fletcher, for-
stjóri Fletcher Challenge Ltd.
sem átti að leggja fram 50% I
væntanlega álbræðslu sagði að
hann mundi þrýsta á um að orku-
verðiö yrði lækkaö, þannig að
hægt yrði að koma álbræöslunni á
laggirnar.
Niðurgreitt orkuverð
Forstjóri Nýsjálensku orku-
málastofnunarinnar sagði hins
vegar aö veröiö, sem sett hefði
veriö upp fyrir orkuna væri lág-
marksverð, og haft var eftir öðr-
um forsvarsmanni stjórnvalda aö
uppsett orkuverð hafi verið miðað
við aö önnur iðnfyrirtæki á South
Island greiddu niður orkuverðið
til Alusuisse um 25%.
Orkumálaráöherrann, W.F.
Birch, sag&i, aö ef ekki tækist að
ná samningum við Alusuisse eða
fá staögengil fyrir þá, þá væru öll
Erlend fyrirtæki á Nýja Sjálandi:
Uppvís að
stórfeDdum
skattsvikum
Nýsjálenska skattstofan
hefur farið að dæmi ís-
lenskra stjórnvalda og
hafið rannsókn á skatt-
greiðslum ýmissa erlendra
fyrirtækja, sem hafa at-
vinnurekstur með höndum
á Nýja Sjálandi. Sam-
kvæmt frétt, sem birtist í
dagblaðinu New Zealand
Herald hinn 30. september
s.l. hefur rannsókn þessi
þegar leitt í Ijós, að um
stórfelld skattsvik hefur
veriðað ræða, og eru fyrir-
tæki þessi sögð meðal ann-
ars tengjast orkusölu-
áformum ríkisstjórnarinn-
ar.
Ekki er I fréttinni getið nánar
um þátt einstakra fyrirtækja I
þessum skattsvikum, en þau eru
sögð nema 13 miljónum nýsjá-
lenskra dollara. Hins vegar er
þess getið i fréttinni, að væntan-
legur þátttakandi I byggingu
stórrar álbræðslu i Aramoana á
Nýja Sjálandi, Alusuisse, hefði
átt i deilum viö islensk stjórnvöld
um skattgreiðslur, og væri ætlun
nýsjálensku stjórnarinnar að
koma I veg fyrir slikan ágreining
i væntanlegum samningum viö
fyrirtækið.
Alusuisse dró sig siðan mjög
skyndilega og óvænt Ut Ur ál-
bræðsluáformunum i Aramoana
eins og sagt er frá i annarri frétt
hér á siöunni.
Þegar mál þessi komu síöan til
umræðu á nýsjálenska þinginu
bar viðskipti Islendinga við Alu-
suisse einnig á góma. David Cay-
gill, þingmaöur nýsjálenska
verkamannaflokksins, lét m.a.
þau orð falla, að Nýsjálendingar
mættu teljast heppnir að losna Ut
Ur þessum viðskiptum. „Það tók
Islensk stjórnvöld 14 ár að vakna
til vitundar um aö islenska rikið
var hlunnfariö af þessu fyrirtæki,
Alusuisse. íslenska rikisstjórnin
geröi þaö nýlega opinbert eftir
umfangsmikla könnun, að Alu-
suisse hefði með óheimilum hætti
falsaö uppgefinn tilkostnaö um
langt skeið. Við höfum þó að
minnsta kosti sparað okkur
slikt.” Þessi ummæli þingmanns-
ins sýna, að viðskipti Alusuisse og
islenskra stjórnvalda að undan-
förnu hafa haft áhrif á samninga-
gerö Alusuisse við nýsjálensku
stjórnina.
iSAL-máliðí
Metal Bulletin
Timaritið Metal Bulletin, sem
er fagrit þeirra er starfa i málm-
iðnaði, birti hinn 22. september
s.l. grein um ágreininginn, sem
risiö hefur á milli Alusuisse og is-
lenskra stjórnvalda. Þar er gerö
grein fyrir kröfum iðnaöarráðu-
neytisins á hendur fyrirtækinu, en
iðnaðarráðuneytiö hafi áætlað að
tekjur fyrirtækisins hafi verið 9
miljón dollurum hærri en uppgef-
ið var og þvi nemi vangoldnir
skattar 2,7 miljónum dollara.
Jafnframt er þess getiö að Alu-
suisse viðurkenni ekki þessar niö-
urstöður og hafi gefiö út tilkynn-
ingu þar að lútandi hinn 7.
tElie fífiu Sealanö Ijeralö
M CKLAVD. nuOAY. OCTOBER I. II
ARAMOANA IN DOUBT
Swiss Company
Turns Back On
Smelter^ Scheme
>VellinRton Bureau
The Swiss aluminium giant. Alusuisse. dropped a
bombshell on the Government's growth strategy yesterday
hy pulling out of the Aramoana smelter project.
Alusuisse hættir skyndilega
vid þátttöku í fyrirhugaðri
álbræðslu á Nýja Sjálandi.
Viðskipti auðhringsins við
Islensk stjórnvöld
tengjast umræðu um rnálið
Forsiðufrétt i New Zealand Herald 2. okt. s.l.: „Óvissa um Aramo-
ana-álbræösluna. Svissneski álrisinn Alusuisse kastar sprengju á áætl-
anagerö rikisstjórnarinnar með þvi afi draga sig Ut úr álbræ&slufyrir-
tækinu i Aramoana". Forsiöfrétt I Auckland Star frá sama degi vitnar
i prófessor um afi heimsmarkafisveröifi sé sökudólgurinn.
áform um álbræöslu i Aramoana
Ur sögunni. Hann bætti þvi jafn-
framt við, að endurskoöun samn-
ingstilboðsins viö Alusuisse hlyti
óhjákvæmilega að koma til tals.
Forsvarsmenn Alususisse hafa
hins vegar lýst þvi yfir, að
ákvöröun þeirra sé ótviræð og
óafturkræf að óbreyttum aöstæð-
um. I timaritinu Metal Bulletiner
haft eftir þeim aö „orkukostnaður
og flutningskostnaður hefðu jafn-
aö Ut hagnaðarvonina af fyrir-
tækinu þannig að gróðahlutfallið
hefði staðið i núlli”. Þeir sögðust
jafnframt „harma hina ósveigj-
anlegu afstöðu nýsjálensku
stjórnarinnar”, en hún hefði orðið
æ ósveigjanlegri eftir þvi sem
orkuverö á heimsmarkaði hefði
fariö hækkandi. Metal Bulletin
hefur það eftir forráöamönnum
Alusuisse, að þeir hefðu ekki lok-
að möguleikanum fyrir þvi að
ganga inn i fyrirtækiö á nýjan leik
að þvi tilskildu að rikisstjórnin
hliöri til með orkuveröiö. Þfeir
sögðust ekki vilja standa i vegi
fyrir framgangi þessa fyrirtækis
en drógu hins vegar mjog i eia aö
Fletcher og Gove gætu fengið nýj-
an aðila inn i fyrirtækið „á þess-
um erfiðu timum fyrir áliðnað-
inn.” Metal Bulletin kveðst hins
vegar hafa hlerað aö fjórir eða
fimm evrópskir og bandariskir
aöilar hafi áhuga á að hlaupa i
skarðið fyrir Alusuisse.
Hvað sem annars verður um ál-
bræðsluna i Aramoana, þá hafa
stjórnvöld sagt að byggingu orku-
versins við Clutha River verði
haldið fram.
Eins og getið er um i annarri
frétt hér á síöunni þá hefur
ágreiningur islenskra stjórnvalda
við Alusuisse dregist inn i umræð-
ur um þessi mál, meðal annars á
nýsjálenska þinginu. Veröur ekki
annað séð en að Alusuisse sé i
þessu máli aö beita nýsjálensk
stjórnvöld afarkostum jafnframt
þvi sem málið viröist geta oröið
mikið hitamál i komandi kosn-
ingum. Verður fróölegt fyrir okk-
ur tslendinga aö fylgjast með
framvindu þessara mála.
- Ól.G
Tax Sleuths Find
$13m Not Paid
By Foreign Firms
Wcllington Ihircan
___Sp,c,alinveBtlíation, by (hc Inlaml llc.cnuc I><■„:,rtmcnt nncovcrcd
Nevv Zcaland3 m' ,0n m taxes nwt ,,a,(l h> '»\«‘rscas mmpanirs working in
iPARLIAMENTl
Th* OppMKion rcvealed
th*l in Parhameni lut mght
during debatc or, Uie InlanH
flevenue Deparimem esam
alea
Labour spe.Aera said 'l-e ——.
inveaUflanons inrluded irana
fer pricmg and off shore *P{'*ren!lk lboul <* tru j:.-}
compamea ed on u1* sa.vller included mii i.t.-
Tbe compames »er* deep- Provu;on> prevcm a re- dual l*»|
ly In'volved in the Govern- '^i' oí lcoland "h ema Mr Tei
ment’a eneret rtlaied pro „ Hul ln* Mmmer of lnland »aa m»l
jecta. Hetenue. Mr Tc.-npleton, the na.n<
But Government mambera ***? wthe díP*r"nl'nl v *ta(f Invo.vr •
rounlkred by accusinK the ,n*, b**" ln,'f<*sed and e< tii.nv !..■
Labour Party oí tradf\ hid bf''" '••■•'•vrniraM pn>.....
tionally being a hlgh'.x tn “** ‘Jue4,lon '*» eva ,ltevt .«»
party. and ol ao: c-siing iu'*'í,n , ■' ,h* •
electLn promiaea Imp. i .ani lo nota'vlried
Tha . Hoo R J Titaid 1...................
j lh*' 0»* deparimeni hid :!
Vidskipti Islendinga
við Alusuisse tengjast
umræðum um málid
Fyrirsögn I New Zealand Herald 30. sept. s.l. „Skattalögreglan
uppgötvar 13 miljón dollara skattsvik hjá erlendum fyrirtækjum”.
september s.l. Þá er þess getið aö 4- nóvember n.k. Fundi þessum
málið sé i biöstöðu, en sameigin- hefur nú verið frestað að bei&ni
legur fundur deiluaðila fari fram Alusuisse eins og kunnugt er.