Þjóðviljinn - 14.11.1981, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 14.— 15. nóvember 1981
Fréttastjóri: Alfheiöur Ingadóttir.
Umsjtínarmaöur sunnudagsblaös: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
tþrótta- og skákfréttamaöur: Helgi Olafsson.
Utiit og hönnun: Andrea Jónsdóttir-Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Kagnars, Sigriöur Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Bára SigurÖardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjtíri: Sigrún Báröardóttir.
lnnheimtumenn:Brynjólfur Vilhjáimsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Ctkeyrsla,' afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
ritstjórnargrcin
Ekki þrefalt — heldur þrettánfalt
• Á f orsíðu Vísis í f yrradag er það haf t eftir Jóhannesi
Nordal Seðlabankastjóra að „verið sé að falsa gengið",
ef eitthvað yrði hróf lað við þeim gíf urlega hagnaði, sem
Seðlabankinn hefur hlaðið upp sem „eigið fé" bankans
siðustu þrjú árin.
• I tilefni af þessum ummælum Seðlabankastjórans er
f ull ástæða til að árétta, það sem upplýst var hér f Þjóð-
viljanum í fyrradag, að frá 1. janúar 1978 til 1. janúar
1981, þá þrettánfaldaðist eigið fé Seðlabankans sam-
kvæmt hans eigin reikningum.
• Enginn hefði haft neitt við það að athuga, þótt sjóðir
Seðlabankans hefðu rösklega þrefaldast i krónutölu á
þessum þremur árum, því þá hefðu þeir aðeins haldið
sínu fyrra raungildi að fullu þrátt fyrir verðbólgu. En
fyrir sérhvern þann sem hefur f jármagn að ávaxta, þá
er mikill munur á, hvort viðkomandi tekst að verja f é sitt
fyrir verðbólgu ellegar hinu að krónunum f jölgi þrettán-
falt, þegar þreföldun hefði dugað til að halda í við verð-
bólguna. Þetta gildir að sjálfsögðu um Seðlabankann
eins og alla aðra.
úr almanakinu
— „Margir blaöamannafundir
idag”? spyreinhver eftirað við
höfum sest niður umhverfis
kringluna uppi i kaffistofunni.
Mér heyrist vera einhver
mæöutónn i' rödd fyrirspyrjand-
ans. Og vi'st er það ekki nema
von.
En hvaða fyrirbæri eru svo
þessir blaöamannafundir? Það
er hreint ekki vist að allir átti
sig á þvi án skýringa. Eftir orö-
anna hljöðan væri eðlilegast að
álita að þeir væru fundir, þar
sem blaöamenn koma saman.
Og það er aö nokkru leyti rétt.
Blaöamenn hittast þarna aö
sjálfsögöu, en þetta eru ekki
þeirra fundir, þeir boða ekki til
þeirra. Þeir eru boðsgestir.
Fundarboöendur eru ýmsir
aðilar út um borg og bý. Þeir
eru kannski að opna málverka-
sýningu eða kaffihús, kaupa
sicip eða sýna nýtt húsnæöi sem
þeir eru aö flytja i o.s.frv. Yfir-
leitt er það alveg öútreiknan-
legt um hvað blaöamannafundir
DJÚBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Ctgefandi: Ctgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
• Samkvæmt töflum frá bankanum, sem birtar eru í
Morgunbiaðinu i fyrradag, þá vareigið fé Seðlabankans
fjórum sinnum stærri hluti af okkar þjóðarframleiðslu
um siðustu áramót heldur en þremur árum fyrr. Þetta
eru upplýsingar frá bankanum sjálfum.
• Samkvæmt sömu töflum var eigið fé bankans líka
f jórum sinnum stærri hluti af ársveltu bankans um síð-
ustu áramót heldur en þremur árum fyrr.
Því ekki sameigin-
lega fréttastofu?
Og hér skal enn á það minnt, að á þessum sömu árum
1978, 1979 og 1980, þá hafði eigið fé bankans einnig um
það bil fjórfaldast, ef mælt er i dollurum.
• Dugar þetta ekki til þess að mönnum sé Ijóst að það
er raungildi f járins, sem hefur f jórfaldast á þessum fáu
árum? — Krónutalan hefur að sjálfsögðu vaxið miklu
meira.
• Eigið fé Seðlabankans var 2,67 miljarðar g.kr. í árs-
byrjun 1978. Til að halda óbreyttu verðgildi í dollurum
þurfti það að vera um 8 miljarðar g.kr. um síðustu ára-
mót, en i reynd var þetta eigið fé bankans hins vegar
komið upp í 36,45 miljarða. Gróði bankans er því í raun
um 28,5 miljarðar g.kr., ef við notum dollarann sem
mælieiningu.
• Með þessar beinhörðu staðreyndir á borðinu, þá er
næsta furðulegt að sjá það haft eftir Jóhannesi Nordal
Seðlabankastjóra í Morgunblaðinu í fyrradag, að megin-
skýringin á gróða Seðlabankans sé bara lækkandi gengi
krónunnar, þótt hrein eign bankans hafi fjórfaldast
hvort sem sjóðir bankans eru mældir sem hlutfall af
okkar þjóðarframleiðslu, eða þá í dollurum.
• Og hvað um þá fullyrðingu sem Vísir hefur eftir Jó-
hannesi Nordal, að verið væri að falsa gengið, ef hreyft
yrði við sjóðum bankans?
Við spyrjum Jóhannes Nordal: — Var þá gengi krón-
unnar svona miklu falskara i ársbyrjun 1978, þegar eigið
fé bankans var í dollurum mælt aðeins einn f jórði hluti
þess, sem það var um síðustu áramót?
• Og við spyrjum enn: Ef það heitir að falsa gengið, að
beita einhverju af þessum 36 miljörðum Seðlabankans í
þágu útflutningsatvinnuveganna, — er þá ekki líka verið
að falsa gengið, ef tekið verður fé úr þessum sömu sjóð-
um til að byggja höll yffir starfsemi bankans?
• Það getur út af f yrir sig verið æskilegt markmið að
byggja upp öflugar peningastofnanir og sterka vara-
sjóði, en fyrr má nú rota en dauðrota.
• Þessi mál verður auðvitað að skoða í samhengi við
aðra mikilvæga þætti í okkar þjóðfélagi.
• Á þessum þremur árum 1978 - 1980 hef ur f jármagns-
kostnaður atvinnufyrirtækja vaxið stórkostlega. Þessi
f jármagnskostnaður gerir mörgum þjóðnýtum fyrir-
tækjum nær ókleift að halda áfram rekstri — svo maður
nú ekki tali um að borga hærra kaup.
• Á samt að halda f jármagnskostnaði fyrirtækjanna
óbreyttum en halda áfram að f jórfalda sjóði Seðlabank-
ans að raungildi á hverjum þremur árum? Þeir kæmust
þá hátt í 150 miljarða g.kr. eftir tvö til þrjú ár á verðlagi
síðustu áramóta. — Eða á að framfylgja stefnu ríkis-
stjórnarinnar um áð nota eitthvað af þessu fé fyrir at-
vinnulífið? — K.
kunna að vera haldnir. Frá öllu
er óskað eftir að sagt sé i blöð-
unum. Ég veit ekki hvenær
þetta byrjaði eiginlega. En þeg-
ar ég var víð blaðamennsku hér
iReykjavíkfyrir 20—22 árum þá
voru þessir blaöamannafundir
ennþá lítt þekkt fyrirbæri. Ég
man ekki eftir nema örfáum á
þessum árum. Þó held ég að
flest, sem fréttnæmt var, hafi
komiö í blöðunum þá ekkert síö-
ur en nú.
Nú má enginn skilja orð min
svo að ég sé að amast við þvi aö
menn komi sér og sinu á fram-
færi. Það er ósköp eölilegt að
menn vilji það og sjálfsagt er að
blöðin veiti sem besta þjónustu
bæði þeim, sem koma vilja
fréttum á framfæri og lesend-
um. Þar meö er ekki sagt að sú
þjónusta geti ekki verið jafn góð
þótthún tæki einhverjum breyt-
ingum frá þvi, sem nú gerist.
Starfsmenn blaöanna eru fáir
nema þá Morgunblaðsins, sem
hefur sérstöðu um margt þó aö
sú sérstaða sé kannski ekki öll
af hinu góöa. En verkefnin eru
mörg og margvisleg, út úr þeim
sér aldrei. Þegar eitt er aö baki
kunna tvö aö biða viö dyrnar,
enginn dagur er nógu langur til
að koma þvi frá, sem gera þarf.
Og blaðamannafundimir eru oft
á tiöum eyðslusamir á þennan
nauma ti'ma. Þvi er ekki óeðli-
legt þó að blaðamenn velti þvi
fyrir sér hvort ekki mætti finna
þessari þjónustu betra form.
Hvað gerist nú á þessum
fundum? JU, eftir að allir hafa
mætt.sem von er á I það skiptiö,
býður fundarboðandi gesti vel-
komna, dreifir til þeirra vélrit-
uöu blaöi, einu eða fleiri þar
sem upplýsingar er að finna um
tilefni fundarins og það, sem
kynna á. Siðan les fundarboö-
andi upp, hægt og rólega, þaö
sem á blaðinu stendur og skýtur
kannski inn á einstaka stað ein-
hverju til nánari skýringar. En
að mestu leyti hafa menn þetta
allt á borðinu fyrir framan sig.
Svo þegar lestri er lokið gefst
blaðamönnum kostur á að
spyrja um atriði, sem þeir
kunna að óska fyllri upplýsinga
um. Sjaldan er mikið um slikar
spurningar.TImi eða aörar aö-
stæður hafa ekki gefist til þess
að setja Sig fyrirfram neitt inn i
það efni, sem um er að ræða,
svo aö spurningarnar veröa nú
kannski ekki alltaf ýkja djúp-
hugsaðar. Kannski þarf blaða-
maðurinn að hraða sér á annan
fund, sem honum hefur verið
falinn.
Og svo er fjárhagshliöin á
þessu öllu e.t.v. ekki einskis
verð. Flest blöðin berjast i
bökkum fjárhagslega, hafa i
raun og veru ekki til hni'fs og
skeiðar. Bilanotkun er óhjá-
kvæmilega mikil i sambandi við
þessa fundi. Oftast mun farið
með leigubi'lum fram og til
baka. Ég hef ekki kynnt mér
það en trúaö gætiég þvi að mán-
aðarlegur bilakostnaöur hjá
blööunum sé nokkuð hár. Þann-
ig eruýmsar hliðará þessumáli
og fleiri en hér verður velt upp.
Og þá komum viö aftur að
spurningunni: Er ekki hægt að
finna þessu betra form, án þess
aö nokkur missi neins í, fremur
hið gagnstæða? Geta blöðin og
aðrir fjölmiðlar ekki komið sér
upp sameiginlegri fréttastofu?
Þangaö gætu þeir svo snúið sér
sem komavilja fréttum á fram-
færi og fjölmiölar þannig aflað
fréttanna áeinum stað. Myndir
gætu fylgt, enda eru þær oft til
Magnús j
H.Gislason!
skrifar
reiðu á blaöamannafundunum,
að öðru leyti myndu ljósmynd-
arar blaðanna annast þá hlið
málsins. Auðvitað mundi rekst-
ur slikrar fréttamiðstöðvar
kosta sitt en mikiö má samt
vera ef hún yrði f jölmiðlum ekki
ódýrari en sá háttur, sem'nú er
á þessu hafður. Ef óskað er
fyllri upplýsinga en þeirra, sem
i fréttinni eru, þá mun oftast
auðvelt aðná simasambandi við
hlutaðeiganda. Það hef ég sjálf-
ur -oft gert og forvitni minni
ávallt verið vel tekið. Og þeim
spurningum, sem ekki væri
svarað i sima, mundi heldur
engin svör fást við á blaða-
mannafundi.
NU skal þaö játað, að mér
væri eftirsjá að sumum þessum
fundum. Það er alltaf notalegt
að rabba viö skemmtilegt fólk
yfir kaffibolla eöa öörum veit-
ingum en til þess að n jóta slikra
stunda þarf bara oftast rýmri
tima en ráö eru á með góðu
móti.
Nú má vel vera að hægt sé að
finna einhverja annmarka á
þessu formi þó að mér sýnist,
fljótt á litiö, aö visu, kostimir
vera yfirgnæfandi. En hvað er
þá i veginum? Framtaksleysi?
Sundurlyndi fjölmiðla? Eða
sýnist mönnum ávinningurinn
enginn vera þegar allir fingur
eru komnir i lófann? Kannski
hefurmálið aldrei komistá dag-
skrá? Ég veit það ekki en best
gæti ég trúað að þaö væri rétt,
sem kunningi minn sagði er ég
færöi þessa'hugmynd f tal við
hann:
,,Fjölmiölar hér á íslandi geta
aldrei komið sér saman um að
reka sameiginlega fréttastofu
því hvert blað litur á hin sem
keppinaut, andstæðing”.
Ef svo er þá sýnist mér nú
samkeppnin vera orðin nokkuð
öfgafull. Ef það þykir tilvinn-
andi að skaða sjálfan sig til þess
aö geta skaöaö aöra er hugsun-
arhátturinn ekki beinlinis orð-
inn aölaðandi. Blööin senda, oft-
ast öll, blaöamenn á þessa
fundi. Þeir fá allir sömu fréttina
i hendur, orðaða á sama hátt.
Matreiðslan á fréttinni er svo
blaðamannsins, hann er af engu
öðru bundinn en þvi, að fara rétt
með. Þaö má svo sem vel vera
að kunningi minn hafi rétt fyrir
sér. Samt fæ ég nú ekki séö, aö
þetta komi samkeppni nokkurn
skapaöan hlutviö. Er ekki sama
hvort þú sækir fréttina i sam-
eiginlega fréttamiöstöð eða á
sameiginlegan blaðamanna-
fund? Ég er nú svo gamaldags
að mér finnt mestu skipta aö
finna þessu máli það form, sem
haganlegast er.hlutaöeigendum
þegar til allra átta er litið.
Einu sinni var 5 ára drengur á
ferð meö fullorönum manni á
Eylendinu I Skagafiröi. Þetta
var að vetrarlagi, i þéttri logn-
drifu og jörð þakin fönn. Maður-
innvar villtur orðirm, (áttaði sig
þó aftur, sem betur fór), — en
um villuna vissi drengurinn
ekki. Honum þótti gangan hins-
vegar vera oröin nokkuö löng
svo hann sagði:
,,Heyrðu, Valdimar, eigum
við ekki að setjast niður stund-
arkom og hugsa?”.
Væri nokkuð úr vegi að fjöl-
miðlamenn gerðu það einnig?