Þjóðviljinn - 14.11.1981, Side 13

Helgin 14.— 15. nóvember 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
Skrifstofa neyöarathvarfsins, móttaka og sfmavarsla.
klessu, — hann vill alltaf fá hana
til baka með góöu eða illu. Þeir
hafa reynt að komast inn I húsiö
bæöi meö valdi og á fölskum for-
sendum, — einn kom til dæmis
upp stigannn með blómvönd og
þóttist vera læknir. Honum brá
hins vegar þegar hann mætti
konu sinni og 12 öðrum konum á
stigapallinum enda var svipurinn
á þeim ekki frýnilegur. Við höfum
lent i ýmsu, — fengið sprengju-
hótanir og alls kyns upphring-
ingar en við höfum mjög gott
samband við lögregluna og
teljum athvarfið veita gott
öryggi. Konurnar mega ekki vera
eins og fangar, — þetta er þeirra
heimili og þær verða að geta
gengiö þar út og inn eins og þær
vilja.
Við viljum lika aö konan til-
kynni komu sina i sima en komi
ekki beint að dyrunum. Þegar
hún hringir, þarf hún ekki aö gefa
upp nafn eöa ástæðu, hún fær leið-
beiningar um hvernig hún kemst
að húsinu t.d. meö strætisvagni,
en leigubilastöðvarnar, lögreglan
og læknavaktirnar vita lika heim-
ilisfangið. Leyndin er þannig ekki
alger en þaö er ekki auövelt fyrir
karlana að komast að húsinu.
Rekstra r kostnaðu r
ein miljón
á næsta ári
— Hvernig er meö fjármálin?
Rikiö tók þátt I rekstrinum til
helminga i tvö ár — til að skrá-
setja og kanna umfang vandans
eins og það var kallað. Eftir þessi
tvö ár sögðu þeir pent að nú væri
könnuninni lokið og skrúfuðu fyrir
allar fjárveitingar. Síðan stendur
Oslóarborg ein undir rekstri at-
hvarfsins, en kemur þar hvergi
nærri i stjórnun.
Viö höfum sérstakan fjármála-
hóp sem gerir fjárhagsáætlun
fyrir hvert ár. Aætlunin fyrir 1982
hljóðar upp á eina miljón norskra
króna (1,3 islenskar) og borgar-
stjórn greiðir þessa fjárhæö fyrir-
fram til athvarfsins. Borgin hefur
reynt ýmislegt til þess að hafa
áhrif á reksturinn i krafti þess að
hún fjármagnar hann en okkur
hefur tekist að standa gegn öllum
breytingum. Eitt er borgaryfir-
völdum mikili þyrnir i augum:
Við höfum enga ákveöna stjórn
eða forstööumann sem er ábyrg-
ur fyrir athvarfinu. 1 hópnum eru
nú um 70 konur og allar ákvarð-
anir eru teknar á stórfundum sem
haldnir eru einu sinni i mánuði og
þar er það einfaldur meirihluti
sem gildir. Þrátt fyrir mikinn
þrýsting hefur okkur tekist að
halda þessu stjórnarformi sem
viö teljum mjög mikilvægt. -
Borgaryfirvöld hafa lika átt erfitt
með að sætta sig viö aö viö gefum
þeim engar upplýsingar um þær
konur sem búa á athvarfinu. Þær
eru hvergi skráðar þrátt fyrir
itrekaðar óskir borgarinnar sem
vill vita i hvaö peningarnir fara,
eins og þeir segja. Okkar skoðun
er aö kona sem er fórnarlamb of-
beldis eigi ekki sjálfkrafa að vera
stimpluð sem „skjólstæðingur”
hins opinbera eða fyrir að „vera á
bænum”.
Konurnar sem búa á athvarfinu
sjá sjálfar um heimilishaldiö rétt
eins og á eigin heimili. Þær borga
20 krónur á dag (ef þær eiga fyrir
þvi), kaupa inn, elda, skiptast á
þvottum og pössun.og stjórnun á
heimilinu er algerlega I þeirra
höndum. A skrifstofunni er svo
24ra tima simavakt og siðan
skiptast konur i hópnum á allan
sólarhringinn þannig að alltaf eru
tvær á vakt nema frá kl. 16—19 þá
er aöeins ein. Um helgar er
aðeins svarað i simann, þ.e. skrif-
stofan er lokuð og þá er llka
aöeins ein á vakt.
útslitnar eftir eitt ár
— Nú hlýtur þetta aö vera
krefjandi vinna. Er hún launuö?
Hann er nú býsna stór hópurinn
sem skiptir meö sér kvöld-,
nætur- og helgarvöktum þannig
aö þaö er ekki svo erfitt. Hins
vegar er starfið á dagvakt mjög
slitandi og þess vegna má enginn
vera lengur i þvi starfi en eitt ár.
Eftir þann tima er maður I raun
búinn aö vera, segir Gerd, sem
gegnt hefur dagvaktinni. En þessi
takmörkun þjónar lika þeim til-
gangi að gera athvarfið ekki að
stofnun, — mynda ekki litinn hóp
alvitra kvenna sem sitja uppi
með reynsluna heldur láta fleiri
um þaö. Við viljum ekki búa til
sérfræðinga sem taka stjórnina
ósjálfrátt I krafti reynslu sinnar
heldur láta hverja konu læra af
annarri.
— Eru þá engir sérfræðingar á
athvarfinu?
I hópnum eru sérfræðingar af
öliu tagi, læknar, lögfræðingar og
sálfræöingar, en þegar þær fara
að vinna á athvarfinu eru þær
aöeins konur.
Vaktirnar eru launaðar og hafa
veriö það frá upphafi. Launin eru
lág, — þau sömu og laun iðn-
verkakvenna. Valdbeiting er sak-
næm i Noregi og þeir sem veröa
fyrir henni eiga ekki að þurfa aö
vera upp á góðgeröastarfsemi
komnir. Þetta hefur verið stefna
okkar frá upphafi og liður i þvi að
breyta viðhorfinu gagnvart þess-
um hlutum.
Jafnvel of góð sam-
vinna við lögregluna
— Þið minntust á góða sam-
vinnu við lögregluna. Hefur það
verið þannig ailan timann?
Nei, langt i frá. I byrjun var það
nánast fjandskapur, en veturinn
1978—1979 vorum við meö heil-
mikla upplýsingaherferö og héld-
um ótal fundi m.a. meö lögregl-
unni. Eftir það hefur samstarfiö
veriö með miklum ágætum og
jaörar jafnvel viö aö það sé einum
of mikiö af þvi góöa. Lögreglan á
þaö nefnilega til aö hringja eða
koma meö konur sem þeir vita
ekki hvað þeir eiga að gera við, þó
ljóst sé aö þær eiga allt annars
staðar heima en á athvarfinu, svo
sem á sjúkrahúsi eða afvötnunar-
hæli. Ef þeir fá ekki pláss á réttri
stofnun koma þeir oft til okkar og
það eru einu tilfellin sem við
neitum aö taka við konum. Þær
eiga rétt á þvi aö fá inni á stað þar
sem hægt er aö veita þeim þá
hjálp, sem þær þarfnast. Neyðar-
athvarfiö er ekki sjúkrahús,
slysavaröstofa eöa afvötnunar-
hæli. En samvinnan viö lögregl-
una er mjög góð og hún veitir
okkur alla aðstoð sem hún getur,
t.d. fylgir óeinkennisklæddur lög-
reglumaður konu heim ef hún
þorir ekki annars.
— Snúa flestar konurnar heim
aftur?
Þaö er mjög misjafnt. Meöal-
dvaiartiminn er 9 dagar en fjöl-
margar konur dvelja bara eina
nótt, biða eftir að æðiö renni af
manninum og oft hafa þær orðið
að hlaupa út frá sofandi börnum
sem þær veröa að sinna næsta
morgun. Við höfum sett
hámarksdvalartimann á 3
mánuði — eftir þaö ætlumst viö til
að borgin útvegi konunni Ibúð en
það er engum kastaö út. Þetta er
fremur til þess aö þrýsta á
borgaryfirvöld.
— Hvað ráðleggið þið konum
sem eru i vafa um hvort þær eigi
að snúa heim eða kæra manninn
svo dæmi séu nefnd?
Konan sjálf er neydd til að taka
slíka ákvörðun, þaö gerir enginn
fyrir hana. Það er lika mjög
mikilvægt þvi þaö er kannski I
fyrsta skipti i fleiri ár sem hún
tekur sjálfstæða ákvöröun. Ef
hún er i vafa eru henni gefin ráö
og upplýsingar, bent á kosti og
galla hlutanna og boðin aðstoð, en
ákvörðunina sjálfa veröur hún ein
að taka. Þaö getur reynst mjög
erfitt og getur tekið nokkurn
tima, en er upphaf þess að konan
fari að treysta á sjálfa sig á nýjan
leik.
Jákvæðu punktarnir
margir
— Sjáið þið fram á einhvern
árangur af ykkar störfum?
Það eru ýmsir jákvæöir
punktar, t.a.m. hin mikla
umræða sem nú er uppi i Noregi
öllum um ofbeldi á heimilunum.
Umfang þessa vandamáls er lika
aö veröa ljósara þó langt sé frá
þvi aö öll kurl séu komin til
grafar, það hefur sýnt sig að of-
beldið fylgir ekki ákveðnum stétt-
um, aldri, eða búsetu og þvert
ofani þaö sem almennt er talið, —
barsmiðarnar eru ekki fylgifiskur
alkóhólisma. 55% kvennanna eru
baröar án þess aö brennivini sé til
aö dreifa og margir ofbeldissegg-
irnir smakka ekki vin.
Með hverju árinu sem liður
fjölgar þeim sem vita aö konur
þurfa ekki að þola endalausar
barsmiðar, þær geta fengið
aðstoö til þess aö losna undan
valdi mannsins ef þær vilja og
þess eru dæmi aö atvinnurekandi
hafi visað konu til neyðarathvars-
ins. Þá liggja upplýsingabæk-
lingar á fjórum tungumálum
frammi á flestum þeim stöðum
sem konur eiga leið um, — á
norsku, ensku, spænsku og arab-
isku og nú oröið vita flestir af
þeim möguleika sem neyöarat-
hvarfiö er, enda fjölgar kornum
þangað i sifellu.
Arið 1978 leituöu 98 konur og 34
börn þeirra skjóls á athvarfinu.
Arið 1979 voru konurnar 220 og
' börnin 228 og árið 1980 voru kon-
urnar 263 og börnin 130, — sú
yngsta 18 ára, sú eista 81 árs.
Samsvarandi aukning hefur orðið
á athvörfum annars staöar I Nor-
egi.
Þá eru sjúkrahúsin að byrja að
skrá misþyrmingar á konum, en
hingaö til hefur þaö aðeins veriö
sjúkrahúsið I Þrándheimi sem
hefur gert þaö. 1 þeim bæ, sem er
á stærð viö Stór-Reykjavik voru á
árinu 1980 skráð 50 alvarleg til-
felli af misþyrmingum á konum,
— tvær þeirra dóu. Það er undar-
legt aö I landi eins og Noregi, þar
sem allt er skráð taliö og flokkaö
að þaö skuli vera svona erfitt aö
fá skrásetningu á svo alvarlegum
brotum. Lögreglan skráir þetta
sem „heimiliserjur”, læknar skrá
þaö sem brotið nef eða glóöar-
auga, en heildarmynd fæst
hvergi. Félagsmálaráöuneytiö
hefur nú loks ákveðið að láta skrá
misþyrmingar á heimilunutn og
er von á reglugerö um þaö innan
skamms. Þetta teljum viö mikinn
árangur.
Viö erum bjartsýnar á að tak-
markið náist, — aö einn góðan
veðurdag getum við lokað öllum
neyðarathvörfum fyrir konur,
sögöu þær stöllur, Gerd og Kirsti
aölokum. —AI
Otrúlegt en satt!
Þú þarft ekki lengur
að snúa plötunni vió
Plötuspilarinn leikur
af plötunni lóðrétt.
Stórkostleg lenging
á líftíma plötunnar
Verökr. 10.900
/METAL
I I ||cxxbv system| .
HLJÓMTÆKJADEILD
Sjp KARNABÆR
HVERFISGÖTU 103 SÍMI 25999
Kamabær Glæsibæ —! Fataval Keflavfk
Eplið (safiröi - Portiö Akranesi —
Patróna Patreksfiröi - Alfhóll Siglufiröi -
A. Blöndal, Ólafsfiröi—Cesar Akureýri
Radiover Húsavík — Hornabær Hornafirði -
M.M. h/f. Selfossi — Eyjabær Vestmannaeyjum