Þjóðviljinn - 11.03.1982, Qupperneq 7

Fimmtudagur 11. mars 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Góður markaður fyrir
fullverkaðan saltfisk
Ásbjörn Sólbakk for-
maður í landsfélagi út-
flytjenda fullverkaðs salt-
fisks í Noregi telur að
markaður fyrir norskan
fullverkaðan saltfisk eigi
að vera tryggur um langa
framtið. Samkvæmt
norskum lögum þá gilda
mjög strangar reglur um
rétt manna til að verða út-
flytjendur á fullverkuðum
saltfiski, og þar með fé-
lagsmaður í félagi salt-
fiskútflytjenda. Þessi rétt-
ur miðast m.a. við að við-
komandi hafi víðtæka
bekkingu á sölu saltfisks
og hafi unnið við slík störf í
ekki minna en 5 ár. Þó hef-
ur norska Sjávarútvegs-
ráðuneytið rétt til þess að
veita undanþágu frá þessu
ákvæði í sérstökum tilfell-
um. Innan þessa ramma
eru útflytjendur frjálsir að
markaðsleit og sölu til
þeirra landa þarsem frjáls
innflutningur er leyfður á
saltfiski. Hinsvegar annast
sölusamlag útf lytjendanna,
Unidas, sölu á þá markaði,
þar sem gegnum ríkisaf-
skipti einum aðila er veitt
leyfi til innflutnings. Þess-
ir markaðir eru nú í eftir-
töldum löndum: í Portú-
gal, á Kúbu og Jamaica.
En á alla þessa markaði
selja nú Norðmenn full-
verkaðan saltfisk.
Þetta kemur fram i viötali sem
norska ritiö Fiskets Gang átti ný-
lega viö Asbjörn Solbakk i tilefni
af 50 ára afmæli félags norskra
saltfiskútflytjenda. Sólbakk spáir
þvi, aö svo framarlega sem hrá-
efni verði fyrir hendi i norska
saltfiskframleiðslu á næstu árum,
aö þá séu skilyröi til þess aö hún
verði oröin 70—80 þúsund tonn af
fullverkuðum saltfiski áriö 1990.
Asbjörn Solbakk er talinn vera
einn fremsti markaössérfræöing-
ur á saltfiskmörkuöum Norö-
manna, enda er hann ekki aðeins
formaöur i Saltfiskútflytjendafé-
lagi Norömanna heldur jafnframt
formaður i Sölusamlagi þeirra
Unidas. Saltfiskverkendur i Ala-
sundi greiöa nú 5 aurum n. kg.
hærra verð fyrir saltfisk frá
N-Noregi til verkunar heldur en á
sama tima i fvrra.
VLaxa- óg'\
I silungs- \
j elai
Framleiðsla Norömanna á ■
, laxi frá eldisbúum á árinu J
11981 varö 8.422.014 kg., og af I
silungi, aöallega regnboga- I
silungi 4.485.285 kg. Þá fram- J
, leiddu þeir 7.735 kg aflaxa og J
Isilungshrognum. Það sem I
framleiðendur fengu i sinn I
hlut fyrir þessa framleiöslu 1
, voru n.kr. 357.427.872. Öll J
Iársframleiöslan seldist fyrir I
viöunandi gott verö, segja I
Norðmenn, sem lækkuðu ■
, nokkuð verð á útfluttum laxi
á árinu miðaö viö verö 1980,
til að auka söluna. Aö undan-
förnu hafa þeir verið að
kanna markaðsmöguleika
fyrir nýjan norskan eldislax i ■
» Bandarikjunum, og telja að I
Iþeir séu góöir, svo framar- I
lega sem hægt verður að |
skaffa laxinn aö vetrinum á ■
« þeim tima þegar laxveiöar I
IBandarikjamanna liggja I
niöri. Ef sala á þennan |
markaö hefst, þá yröi laxinn •
■ fluttur flugleiöis. I
Þetta er nótaskipiö „Perlon” sem nú á aö veiða loönu og makril til manneldis i staö þess að veiöa áöur i j
fiskimjöis- og lýsisframleiðslu.
nótaskip veiða j
til manneldis !
j Norsk
! loðnu
IMinnkandl kvótar nótaskipa
Norömanna aö undanförnu sem
• leitt hafa til tapreksturs margra
Iskipa, þar sem markaösgrund-
völlur fiskimjöls og lýsis er nú
ekki talinn hagkvæmur, og
• birgðir af fiskimjöli á heims-
Imarkaði hafa aukist milli ára,
þá hafa ýmsir norskir útgerðar-
menn leitað nýrra úrræða i út-
■ gerö skipa sinna, og er búist við
aö þessi hópur fari stækkandi.
Þessi breyting á útgerð er i
þvi fólgin aö frystivélar eru
settar i nótaskipin sem að þvi
búnu veiöa loönu og makril til
manneldis, en fyrir þessar fisk-
tegundir frosnar er nægjanlegur
markaður segja Norömenn, þar
sem allsstaöar vantar prótin-
rika fæöu vitt um heim. Siöustu
nótaskipin sem bæst hafa i
manneldisflota Norðmanna I
vegna þessara breytinga eru I
„Perlon” og „May Tove”. *
Nótaskipið Perlon hefur eftir
breytinguna frystilest sem tek- «
ur 1100 tonn og frystiafköst á *
sólarhring eru 60 tonn. Skips- I
höfnin fær siöan hlut sinn úr I
fullunnum afla samkvæmt I
markaðsverði. ■
J
Norðmenn ætla að hefja ræktun á skelfiski
Reisa verksmiðju til
vinnslu á kræklingi
A undanförnum árum hefur
veriö uppi mikill áhugi i Noregi á
þvi að koma af staö ræktun á
kræklingi i stórum mæli, svo og
hinum eftirsótta skelfiski ostru.
Rannsóknir hafa leitt i ljós, aö
mörg hafsvæöi viö norsku strönd-
ina séu tilvalin til skelfiskræktun-
ar. Danir unnu úr 50 þúsund tonn-
um af kræklingi á sl. ári og er öll
þeirra framleiðsla seld. Meö
byggingu skelfiskverksmiöjunn-
ar i Torangsvag i Austevollhéraði
á Hardalandi hyggjast forgöngu-
menn skelfiskræktunar i Noregi
hrinda af staö nýrri atvinnugrein.
En þaö er hlutafélagið Norsk
Akvakultur sem stendur að skel-
fiskræktuninni og vinnslunni.
Hluthafar i þessu félagi eru 100
eins og stendur og er hlutafé nú
n.kr. 1.660.000. Oliufélagið Elf er
þar stærsti hluthafinn. Meiningin
er að auka hlutaféö i ár. Verk-
smiöjuhúsiö er byggt af tveimur
einstaklingum sem áttu skip sem
þeir seldu og lögöu söluverðið i
þessa verksmiðjubyggingu um 5
miljónir n.kr. Þeir leigja svo
verksmiöjuhúsiö til hlutafélags-
ins sem kostar allar vélar og bún-
aö til vinnslunnar. Verksmiöjan
er nú fullbúin til vinnslu og eru
ársafköst miöuö við 2500 tonn af
skel. Hinsvegar er svo mikiö hrá-
efni ekki ennþá fýrir hendi.
Hlutafélagiö reiknar með aö fá
aöeins 200 tonn af skei i ár sem
siðan væri hægt að auka i 500 tonn
næsta ár. En 2500 tonn af hráefni
reikna þeir meö að verði til
vinnslu áriö 1984. Hlutafélagið
leggur fram i ár n.kr. 5.5 miljón
50.000 tonnum
af kræklingi á
síðastliðnu ári
til ræktunar á ostruskel en hún á
að vera fullvaxin eftir 4 ár. Þetta
er sögð minnsta kræklings-
vinnsluverksmiðja sem til er i
heiminum en jafnframt sú full-
komnasta. Nú eru i gangi 5 ostru-
skeljaeldisbú i Austevollhéraöi.
Heimsmarkaösverð á ostruskel
er nú hátt og eftirspurn mikil.
Framleiðendur hafa að undan-
förnu fengið n.kr. 2.60—2.75 fyrir
stykkið af fullvaxinni skel.
Aöalhættan sem hingaö til hef-
ur torveldaö eldi á ostruskel er aö
krossfiskur hefur sótt i ungskel-
ina. Nú segjast Norömenn hafa
fundið ráö til að fyrirbyggja
þetta, og ef sú veröur reyndin, þá
á ostrueldi þeirra aö likindum
mikla framtiö fyrir höndum, þar
sem verðið er hátt, og eftirspurn
mikil. Þetta nýstofnaöa skelfisk-
ræktunar og vinnslufélag Norð-
manna segir aö kræklingsræktun
sé hagkvæmust i nokkuö stórum
mæli, t.d. sé framleiöslukostnað-
ur hjá stöö meö 60 tonn af skel um
62 aurar norskir á kg. En hjá stöö
með 5000 tonna framleiöslu ekki
nema 43—45 n.aurar á kg.
Hin nýja skelfiskverksmiöja
segist geta greitt n.kr. 1.00 fyrir
kg. af skelinni viö afhendingu, en
siöan 25—50 n.aura á kg i uppbæt-
ur eftir þvi hvaö mikill fiskur er i^
skelinni. Ég geri ráö fyrir að1
þarna styðjist Norömenn viö
reynslu Dana af kræklingsræktun
og kræklingsvinnslu en þeir eru
langstærstir á þessu sviöi á Norö-
urlöndum. Hinsvegar er taliö að
mengun sjávar sé þegar farin að
ógna hinni miklu kræklingsrækt-
un þeirra.
Kræklingsvinnsluverksmiöjur
reikna meö aö einn fimmti hluti
af þyngd skeljanna sé fiskur. Hin
nýja kræklingsvinnsluverksmiöja
Norðmanna sem er i 1100 fer-
metra húsnæöi, (hún) mun til að
byrja með leggja kræklinginn niö-
ur i litlar fötur sem taka 1.8 kg. af
fiski fyrir veitingastaði. Kræk-
lingurinn veröur lagöur i lög sem
er blandaöur meö sitrónsýru, og
þannig á geymsluþol hans aö vera
6 mánuöir. j
Ef þessi skelfiskræktun NorBf-
manna sem þeir eru nú aö hefja,
veröur jafn stórstig á næstu árum
eins og laxeldi þeirra hefur veriö,
þá má vænta þaðan mikilla tfö-
inda þegar fram liöa stundir.
Jóhann J.E. Kúld
fiskimé/
Flskverð
ver-
stöðvum
Lófóten
í
✓
1
Ný fiskverö i fiskverkun á
Lófótsvæðinu þar sem besti
þorskur Norðmanna kemur á
land á vetrarvertið hinn svo-
nefndi Skrei, þ.e. hrygningar-
þorskurinn, hefur lækkaö miöaö
við fyrra árs vertiöarverö. Frá
þessu landsvæöi kemur besta
hráefniö i skreiöarverkun og salt-
fiskverkun Norömanna. Veröiö á
þorski i skreiöarverkun til út-
geröar og fiskimanna er nú n.kr.
6.30 fyrir kg. Þessu til viðbótar
greiöa svo fiskverkendur n.kr.
1.50 á kg. sem gengur til Rafisk-
laget til veröjöfnunar á fisk i aöra
verkun.
Veröiö sem kaupendur greiöa
fyrir háefni i skreið verður þann-
ig n.kr. 7.80 fyrir kg. A vertiðinni i
fyrra uröu skreiöarverkendur aö
greiða n.kr. 1.00 á kg. til verðjöfn-
unar á fisk i aðrar verkunarað-
ferðir. Veröiö á stórþorski til sölt-
unar nú er á Lófótsvæöinu n.kr.
5.80 fyrir kg. A fjóröa verölags-
svæö Norömanna i Vesteralen
þar er verö á þorski eins og i fyrra
þaö sama til frystingar og þegar
fiskur er sendur nýr á markað.
Þetta verö er nú n.kr. 4.70 og n.kr.
5.20 fyrir kg. eftir stærð. 1 söltun
hefur verðið lækkað um 20 aura
norska á kg. og er nú n.kr. 5.20. I
skreiðarverkun hefur nýþorsk-
verö hækkaö um 25 aura norska
og er nú n.kr. 4.70. A fyrsta verð-
lagssvæöi Austur-Finnmerkur
hefur verö á þorski frá 45—60 cm.
hækkaö um 20 aura norska og er
nú n.kr. 5.00 þegar fiskur er seld-
ur nýr til neyslu. Hinsvegar hefur
verð á ýsu lækkað um 30 aura
norska og er nú n.kr. 4.00 fyrir kg.
Verö á ufsa hefur þarna lækkaö
um 10 aura n. og er nú n.kr. 3.30
fyrir kg.
Fyrir þorsk til frystingar er
verðið n.kr. 4.50 fyrir kg. af fisk-
stærð 45—60 cm. og fyrir ýsu n.kr.
4.00 fyrir kg. verö á ufsa i fryst-
ingu er n.kr. 3.00 fyrir kg.
Til söltunar er þorskverð fyrir
stæröina 45—60 cm. n.kr. 3. 70.
Fyrir þorsk af sömu stærð i
skreiðarverkun er veröiö n.kr.
4.90 fyrir kg. Sagt er að núgild-
andi ferskfiskverö sé 5—6% lægra
en á vertiðinni i fyrra til sjó-
manna og útgerðar, en 4—5%
hærra til fiskkaupenda. Þegar
þetta ferskfiskverö var ákveöiö i
janúar þá varö uppi mikil
óánægja meðal fiskseljenda, enda
var þá búist viö aö mestur hluti af
uppbótum á ferskfisk mundi
ganga til að styrkja flakafram-
leiðslu frystihúsanna.
1 Ekki er þess getið i „Fiskaren”
Isem er heimildin, hvort fiskverð-
ið er miöað viö fisk slægöan meö
haus, en fram aö þessu hefur
norskt ferskfiskverö oftast verið
miðað viö hausaöan og slægöan
fisk.