Þjóðviljinn - 13.03.1982, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.-14. mars 1982
sunnudagspjstáH
Skoðanakönnun DV: Ertu fylgjandi eða andvígur því að kapalsjónvarp
verði leyft?:
Rúmur helmingur fylgj-
. ..... laisjónvarpjnu
tgpaHjónvarp og vldeómál hafa
fga á baugi undanfarin
^jná að bylting hafi orð-
n hérlendis á stutt-

Sj ónvarpið
myndböndin
W ^ ^^^ihmmiHmnmwnkmlffmainmlalnmyndmmguMtOnd. DVmrndl
Op tnm K1 n I.þaðmðirekki a§sporna við þróuninni
M m. M %, y ■orðið emhicfl þella tjónjT
•n Mu Hkttrmknm. ftmatk mru tmngdk ktn é kmpmMtmrll mmð
DVmynd Hðrðtr
Árni
Bergmann
skrifar
Jónas Kristjánsson ritstjóri
var með alvörugefinn hugsjóna-
svip i andlitinu þegar hann var
spurður i sjónvarpi um yfirtöku
þeirra siðdegisblaösmanna á
myndbandafyrirtæki hér i bæ.
Hann var að bjarga við frelsi og
framförum. Þetta gekk ekki
svona lengur: þjóðin óþolinmóð
i myndbandaþrá sinni og rikið
gerir bara ekki neitt! Við verö-
um að taka til okkar ráða. Það
verður að tryggja frelsi. Og það
var helst á ritstjóranum að
skilja, aö menn væru ekki
frjálsir fyrr en þeir hefðu tiu eða
tuttugu rásir að velja um.
Fátt er hvimleiðara en
frelsistal þeirra sem eru á
gróðabuxum. Mikiö væri maður
þakklátur fyrir einhvers konar
ameriska hreinskilni manna
sem segja blátt áfram: hér er
peninga að hafa, og ég ætla mér
að krækja i þá. En þvi er ekki að
heilsa. Þess i stað fáum við lýð-
skrumsyfirlýsingar um aö mál-
frelsið sé i hættu ef einhverjir
gaurar fá ekki að græða á plötu-
útvarpi með leiknum auglýsing-
um. Eða að sjónfrelsið sé i hættu
ef ekki verði nóg framboö af til-
tölulega einhliða bandarisku
skemmtiefni á skermum (þar
sem frelsið er meira en hér er
viöbjóöslegt ofbeldi sem og
klám i mikilli sókn). Skemmti-
efni sem er þar að auki óþýtt og
þvi ótvirætt framlag til þess að
forenska eða amrikanisera vit-
und þeirra sem eru í mótun.
um myndfrelsið mikla eöa þora
ekki að andmæla þvi af ótta við
að veröa keyrðir I kaf. Ein-
hverjir menn eru að forskrúfa
sig upp i hneykslan yfir þvi að
það þurfi að þýða fslensk bók-
menntaverk á norðurlandamál
vegna verðlaunaveitinga — en
þeir sjá ekkert athugavert við
myndbandafargan, mestallt á
ensku. Og samt er það svo, að
allir sem ég þekki eru fegnir
sjónvarpslausum degieinu sinni
i viku og sjónvarpslausum
mánuði.
Þetta sagði maðurinn i sim-
ann.
Og enn og aftur fer maður að
hugsa um frelsið og þá röksemd
aö „þetta vill fólkið” og hvernig
sá vilji veröur til, hvernig hon-
um er stýrt.
Fólkið vill reykja
Fólkiö vill lika reykja
sigarettur. Meðal annars vegna
þess, að áratugum saman var
fullt frelsi til að auglýsa reyk-
ingar með þvi að setja þær i
samband við fegurö, ást, ævin-
týri, velgengni, við þaö að vera
fullorðinn, við kvikmynda-
stjörnur, við þaö að hafa af-
rekað eitthvað (,,Nú áttu skilið
að fá Camel”). Þegar læknavis-
indin fóru að skjóta á þessa sælu
heimsmynd tóbaksins brugöust
framleiðendur og aðrir sem
hagsmuna áttu að gæta hinir
verstu við. Það var verið að
skeröa þeirra frelsi. Lifum viö
ekki i frjálsum löndum? En
rannsóknum á lungnakrabba og
lungnaþembu og fleiri sjúkdóm-
um fjölgaði, þær urðu viötækari
og nákvæmari og loks var hægt
að hrekja auglýsingadeildirnar
á flótta — og jafnvel draga úr
reykingum hér og þar. Ekki á
tslandi reyndar. tslendingar
vilja ekki „láta hafa vit fyrir
sér”. Þeir eru stoltir menn.
wM,
7/,
gæði eru tiltölulega ung fyrir-
bæri. Enginn hefur enn tekiö út
heilt æviskeið fyrir framan
skerminn. Samt eru nú þegar til
rannsóknir sem draga fram
hliðstæður milli ofneyslu á sjón-
varpi og vanabindandi efna
ýmislegra. Það hefur töluvert
veriðspurt um áhrif siendurtek-
inna ofbeldisverka i sjónvarpi
(og vidóbylgjur hafa enn f jölgað
slikum skemmtiatriðum). Menn
vita allmörg dæmi þess að börn
og unglingar hafi i briarii likt
eftir slikum verkum i næsta um-
hverfi: þau gátu ekki greint á
milli filmu og veruleika, gengu
út og drápu næsta barn. En þær
rannsóknir sem áðan voru
nefndar fara út á aörar brautir.
Þær segja, að þótt það skipti
miklu hvað sýnt er i sjónvarpi,
þásé sjálft magnþess myndefn-
is sem hver og einn tekur við
enn afdrifaríkarafyrir einstakl-
inginn, og þá einkum þá upp-
vaxandi kynslóö sem glápir
yfirleitt meira en aðrir aldurs-
flokkar. Henni verður sjónvarp
að eins konar eituriyfi, sem
heftir þroska barna og unglinga,
tærir upp minni þeirra og eftir-
tekt, ruglar dómgreind og gerir
lif þeirra litlausara og fátæk-
ara.
Skoðanakönnun,
Og þótt stjórnmálamenn séu
bersýnilega dauðhræddir við að
bendla sig við neikvæða afstöðu
til sjónvarpsfrelsisins mikla, þá
er, sem betur fer, drjúgur hluti
almennings enn sæmilega bólu-
settur fyrir sölutöfrum þeirra
sem selja vilja kapalkerfi og
parabóluloftnet.
Dagblaöiö-Visir haföi skoð-
anakönnun um daginn og spurði
hvort menn vildu kapalsjón-
varp. Niðurstaðan varð sú, að af
þeim sem afstöðu tóku (og þeir
voru reyndar fleiri en þeir sem
fást til aö taka afstöðu til stjórn-
málaflokka) voru 55,9% fylgj-
andi kapalsjónvarpi en 44,1%
andvigir. Þetta er ekki slæm út-
koma ef tillit er tekið til þess að
spurningin er nokkuð villandi
sem og útkoman. Það sést af
dæmum sem blaðið tekur, að
ýmsir þeirra sem hafa verið
settir I kapalsjónvarpsflokkinn
vilja hafa á þvi ýmsa fyrirvara
hvernig slikt sjónvarp er notaö
— t.d. segist einn vera á móti
kapalsjónvarpi eins og það er
rekið I blokkunum I Reykjavik,
en fylgjandi slikri tækni sem
notuð væri til fræðslu i sam-
bandi viö skóla. Fleiri taka
undir slik sjónarmið. Það er
varla að nokkur þeirra sem hiö
kapalsinnaða blað er að spyrja
sé fús til að taka undir kapal-
sjónvarp fyrirvaralaust.
Andstæðingarnir virðast yfir-
leitt hressari ef dæma má af
sýnishornum sem blaðið gefur.
Þeir kalla kapalsjónvarp tima-
þjóf mikinn, þeir eru á móti
myndefni án islensks texta, þeir
telja það spilli heimilislífi og
efnið sé mest „drasl og ómenn-
ing”. Einn karl er borinn fyrir
svipuðum röksemdum og Dag-
blaösritstjórinn var að viðra i
þvi viðtali sem fyrst var vitnað
til — hann segir „það þýðir ekki
að sporna gegn þróuninni”. Hitt
er svo annað mál, að blaðið tek-
ur einmitt þetta svar upp sem
fyrirsögn yfir athugasemdir
fólks. Það vill gera sitt til að ýta
undir eins konar örlagatrú i
þessum efnum: hvað má ég,
vesalingur minn? En sem betur
fer: þeir virðast enn nokkuð
margir og sæmilega hressir
sem eru tilbúnir til að spyrja:
hvaða þróun? Til hvers? Vilja
ekki gefast upp fyrirfram á aö
hafa sitt aö segja um það hverj-
ir veröa lifshættir þeirra sjálfra
og barna þeirra.
Sem þýðir lika aö menn verða
að tima þvi að efla islenskt sjón-
varp svo um muni. áb
Maður hringdi
Þaö hringdi til min ágætur
maður á dögunum og var mjög
hneykslaður á þessari þróun.
Hann hafði komiö nokkuð við
sögu þegar sextlumenningar
böröust gegn kanasjónvarpi og
höfðu sigur — og fengu aö laun-
um að heyra að þeir væru
hrokafullir og sjálfskipaðir
menningarvitar, óvinir val-
frelsis, kannski laumukommar.
Hann var hissa á þeirri deyfð
sem einkenndi viöbrögð manna
við videóbylgjunni, þaö væri
varla að menn þyrðu að impra
á þvi, að eiginlega bryti það
stúss mjög I bága viö lög i land-
inu. Fyrir utan allt annað — til
dæmis áhyggjur af þvi sem i
kanasjónvarpsstriðinu var
nefnt menningarhelgi.Það virð-
ast allir áhrifamenn, sagði
hann, samdauna þessum söng
Vanabindandi
neysla
Það hljómar ef til vill ólík-
lega, en vera má að athuganir á
ofneyslu sjónvarps fari i vax-
andi mæli inn á svipaða braut og
. umræöan um ofneyslu tóbaks.
Má vera þú sleppir bærilega frá
þrem-fjórum sigarettum eða
tveim-þrem stundum fyrir
framan sjónvarp á degi hverj-
um. En þegar sigaretturnar eru
orðnar tuttugu og sjónvarps-
stundirnar fimm eða sex — allt
frá þvi barn fór aö sitja, eða
kannski sjö eins og i Japan, þá
koma upp nýjar spurningar.
Þaö liggur I augum uppi aö
áhrifin eru mikil af slikri firna-
neyslu á myndefni. En við vit-
um enn ekki nógu mikið hver
þau eru. Hið gifurlega sjón-
varpsframboð plús góð mynd-
Steinunn Helgadóttir:
Byggjum...
Byggjum
hús.
Herbergi meö teppum,
100 mJ stofu,
auðvitaö parkett.
Eldhús,
haröviður og gular vélar.
Baðherbergi,
gestaklósett,
SAUNA.
Þeir sem erfa landið byggja
eitt herbergi meö loki.