Þjóðviljinn - 21.08.1982, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 21.-22. ágúst 1982
stjórnmál á sunnudegi
Efnahagstillögur
Einar Karl
Haraldsson
skrifar
t þeim samningaviöræöum sem
átt hafa sér staö meöal stjórnar-
liöa siöustu vikur um efnahagsúr-
ræöihefur Alþýöubandalagiö lagt
höfuöáherslu á fulla atvinnu, ráð-
stafanir til þess aö draga úr viö-
skiptahalla og skuldasöfnun, aö-
gerðir til þess aö verja lægstu
laun og viðnám gegn veröbólgu.
Samdráttur i þjóöartekjum og
þjóörlramleiöslu er staöreynd aö
þvi er varðar fyrri hluta ársins,
og horfur eru á þvi aö samdrátt-
urinn geti numiö 3—6% á árinu.
Viðskiptahallinn steínir i 8—9%
og verði áíramhald á þeirri þróun
gætu skuldir Islands orðiö slikar á
örfáum árum að efnahagslegu
sjálfstæöi landsmanna væri
ógnaö. Alþjóðleg kreppa stefnir
útflutnings- og markaösmálum i
hættu og samdráttaráhrila frá
viöskiptalöndum okkar er fariö
aö gæta i islensku efnahagslifi.
Einungis i hinum niu rikjum
Elnahagsbandalags Evrópu
ganga nú 9.3% vinnuíærra manna
atvinnulausir, eöa um 10,3
miljónir, fjórum sinnum l'leiri en
fyrir áratug. Hvarvetna i
nálægum rikjum heíur veriö
gripiö til harkalegs niöurskuröar
á lélagslegri þjónustu og út-
gjöldum til heilbrigöismála. Ekki
ómerkari aöili en Verslunarráö
lslands, sem veröur ekki sakaö
um aö vera vilhallt núverandi
rikisstjórn hefur sagt aö þaö áfall
sem hagkerfið islenska hefur
oröiö fyrir sé sambærilegt á viö
þaö sem varö á árunum 1967—68,
og kostaöi atvinnuleysi og land-
flótta um tima. Meö rökum má
halda þvi fram aö þaö sé verra
vegna þess aö þeir úrkostir sem
þá voru til staöar, atvinna i
nálægum löndum og aukin sókn á
fiskimið, sem útlendingar nýttu
áður, eru ekki lengur til staöar.
Islendingar vöndust þvi á sl. ára-
tug að þjóðaríramleiösla og þjóö-
artekjur læru vaxandi ár l'rá ári
vegna aukningar sjávaral'la frá
ári til árs. Verkalýöshreyfingin
sótti fast á það á þeim árum aö
launafólk fengi sina hlutdeild i
aukningu þjóöartekna en aö þvi
leyti sem áföll hagkeríisins stalá
af utanaökomandi ástæðum
munu þau bitna á launaíóiki i
einni eöa annarri mynd. Spurn-
ingin stendur um þaö hvort reynt
verður að stýra tekjuskerðing-
unni á þann veg aö. hún bitni fyrst
og fremst á þeim sem hafa buröi
til aö bera hana, eöa aö hún komi
stjórnlaust yfir alla, iika þá sem
hala enga buröi til þess aö taka
hana á sig.
Fróðlegt til
samanburðar
1 ljósi þessara viöhorfa setti
þingflokkur Alþýðubandalagsins
fram ýtarlegar efnahagstillögur
sem Þjóöviljinn helur kynnt aö
hluta i vikunni. Þaö ber aö hafa i
huga að þessum tillögum er teflt
inn i umræður sem staöiö höföu
meöal aðstandenda rikisstjórnar-
innarum nokkurra vikna skeið og
þær taka mið af íyrirliggjandi
textum, þar sem fram koma
ýmsar markmiöslýsingar og til-
lögur. sem Alþýðubandalagiö
hafði áður samþykkt eöa hafnað.
Að formi til er hér um að ræða til-
lögu að greinum i bráðabirgöalög
og viöbótaratriöi i yfirlýsingu um
efnahagsáætlun rikisstjórnar-
innar. Tillögur Alþýöubanda-
lagsins eru birtar hér að neðan og
ætti sú birting að auðvelda
áhugamönnum um stjórnmál að
bera saman hugmyndir flokksins
við endanlega niöurstöðu
samninga i rikisstjórninni. Að
sjálfsögðu mun ekki verða gengið
að tillögum Alþýðubandalagsins
nema að hluta til i þvi stjórnar-
samstarfi sem þaö stendur nú i,
en i þeim er að finna atriði sem
flokkurinn mun berjast fyrir
áfram enda þótt þau nái ekki
fram aðganga i þessari lotu eöa á
vettvangi rikisstjórnar.
Innan Alþýöubandalagsins
hefur átt sér staö mikil efnahags-
málaumræöa i sumar og þær til-
lögur þingflokksins sem hér
birtast eru fyrstu niðurstöður
þeirrar umræöu.
Frumvarp um
efnahagsráð-
stafanir
1. gr.
Ef þörf kreíur vegna sam-
dráttar þjóðartekna er rikis-
stjórninni heimilt aö ákveða að
undangengnum viöræöum við
aöila vinnumarkaöarins aö draga
úr vixlhækkunum verölags launa
á timabilinu 1. nóvember 1982 til
1. febrúar 1983 meö þvi aö ákveða
að allt að helmingur hækkana bú-
vöruverðs, fiskverðs og lögboö-
inna veröbóta á laun, sem ella
hefðu orðið, falli niður.
2. gr.
Rikisstjórninni er heimilt aö
ákveða að sérstakar láglauna-
bætur verði greiddar i fyrsta sinn
i desember 1982 a llt aö 50 m ilj. kr.
og siðan á árinu 1983 eítir þvi sem
ákveðið veröur i fjárlögum 1983.
Greiðslur þessar veröi ákveönar i
samráði við verkalýðshreyí-
inguna.
3. gr.
Rikisstjórninni er heimilt að
leggja veltuskatt á fyrirtæki i
verslun og þjónustu allt að 0,5%
af veltu ársins 1981 i samræmi við
ákvæði laga um aðstöðugjald.
Tekjur af gjaldi þessu renni i
kjarajöfnunarsjóö til þess aö
standa undir efnahagsaögeröum,
en nánari ákvæöi um framkvæmd
þessarar skattlagningar skulu
sett i reglugerð.
4. gr.
Stofnaður skal kjarajöfnunar-
sjóður. í hann renni tekjur af
veltuskatti skv. 3. gr. Sjóðnum
skal varið sem hér segir:
1) I Byggingarsjóð rikisins til
þess að hækka verulega lán til
þeirra, sem byggja og kaupa i
fyrsta sinn.
2) Til sérstakra láglaunabóta
skv. 2. grein.
3) Til annarra kjarajöfnunar-
aðgerða.
Rikisstjórnin ákveöur hvernig
fé úr sjóðnum veröur ráðstafað.
5. gr.
Rikisstjórninni er heimilt aö
ákveöa að meiriháttar bygg-
ingarframkvæmdum opinberra
stofnana og fyrirtækja skuli frest-
að i allt að 18 mánuöi.
6. gr.
Rikisstjórninni er heimilt að
ákveða að verðtrygging lána i
bönkum lánastofnunum og lif-
eyrissjóðum veröi miðuð viö
breytingu kaupgjalds launa-
manna, þ.e. meöaltalsbreytingar
á kaupi og veröbótum samkvæmt
mati Þjóðhagsstofnunar.
7. gr.
Felldur veröi niöur launa-
skattur af iönaði og f iskvinnslu og
með þvi jafníramt bætt
samkeppnisaöstaöa i þessum
greinum. Til mótvægis veröi lagt
á 3% vörugjald á innfluttar og
innlendar samkeppnisvörur og
renni þaö til þróunarstarfsemi og
skipulagsbreytinga i atvinnu-
vegum.
8. gr.
Heimilaö verði aö leggja á allt
að 1,3% aðstöðugjald á atvinnu-
rekstur og þjónustu til þess að
skapa svigrúm íyrir jaínari
álagningu aðstööugjalds. Tekjur
af aðstööugjaldi renni álram
óskiptar til sveitaríélaganna.
9. gr.
Verslunarálagning verði
lækkuð nú við gengisbreytinguna
samkvæmt svonefndri 30% reglu.
10. gr.
Rikisstjórnin ákveður tima-
bundna innborgunarskyldu á
vissar greinar innflutnings til að
draga úr gjaldeyriseyðslu og
bæta samkeppnisaðstöðu inn-
lendrar framleiðslu.
11. gr.
Rikisstjórnin takmarkar sér-
staklega og stöðvar um sinn
erlend vörukaupalán. Gengið
verði hart eftir umboöslaunum og
fylgst með gjaldeyrismeðferð út-
flutnings- og innflutningsversl-
unarinnar betur en gert hefur
verið.
12. gr.
Innnutningsleyfi á tilteknum
einföldum (samkynja) vöru-
flokkum verði boðin út opinber-
lega og innflutningsleyfi veitt
timabundið þeim sem býður inn-
flutning sinn á lægsta verði.
13. gr.
Rikisstjórnin ákveður þann
hluta arös Seðlabankans sem
skilað skal i rikissjóð. Arðinum
skal varið til framleiöni upp-
byggingar i atvinnuvegunum eða
til Byggingarsjóðs rikisins.
14. gr.
Rikisstjórninni er heimilt að
ákveða að bankarnir veiti allt að
100 milj. kr. til aö lengja lán hús-
byggjenda á þessu ári, 1982, með
svipuðum aðferöum og beitt var
1981.
15. gr.
Aárinu 1983skulu einstaklingar
og lögaðilar sem skattskyldir eru
samkvæmt 1. og 2. gr. 1. nr.
75/1981 um tekju- og eignaskatt
leggja fé til hliðar, sem varið skal
til þess að hækka lán þeirra i
Byggingarsjóði rikisins, sem
byggja og kaupa i fyrsta sinn.
Lánin skulu tvöfölduð að verð-
gildi. Sparnaður samkvæmt þess-
ari grein skal varðveittur i rikis-
sjóði sem endurlánar spariféð
Byggingarsjóði rikisins. Skylda
til sparnaðar nær þó ekki til ein-
staklinga, sem náð hafa 67 ára
aldri 1. janúar 1983.
Skyldusparnaður nemur 10% á
þann tekjuskattstofn sem lendir i
hæsta skattþrepi eins og þaö
verður á árinu 1983 samkvæmt 1.
nr. 75/1981 um tekju- og eignar-
skatt, þó þannig að miða má
skyldusparnað viö lægri tekju-
skattstofn ef veittur er jafnhár af-
sláttur á móti samkvæmt nánari
ákvæðum i reglugerð. Jafnframt
skal veita afslátt fyrir hvert barn
sem er á framfæri manna sam-
kvæmt nánari ákvæðum i reglu-
gerð.
Hiö sparaða fé skal bundið á
reikningi hjá rikissjóði á nafni
þess er sparar til 1. febrúar 1988
með 1% vöxtum og verðbótum á
höfuðstól i hlutfalli viö þá
hækkun, sem kann að verða á
lánskjaravisitölu frá 1. nóvember
1983. Sé skyldusparnaöur ekki
greiddur að fullu fyrir 1. febrúar
1984 reiknast verðbætur aðeins
frá 1. janúar næsta ár á eftir
fullnaðarskilum.
16. gr.
Við VIII. kafla laga um efna-
hagsmál, o.fl. nr. 13frá 10.4. 1979,
ákvæði til bráðabirgða, bætist
nýtt ákvæði og orðist svo:
Frá útreiknuðum verðbótum á
launsamkvæmt48.—51.gr.sbr. 5.
gr. laga nr. 87/1980 skal 1.
september 1982 draga sérstak-
lega 2,9 prósentustig.
17. gr.
1 hverju fyrirtæki sem hefur
fleiri en 10 starfsmenn skal á
næstu 18 mánuðum efna til við-
ræðufunda með starfsfólki um
rekstur fyrirtækisins. Fundirnir
skulu haldnir á amk. sex mánaða
fresti og skipulagðir I samvinnu
við hlutaðeigandi samtök launa-
fólks. Á fundunum skal leggja
fram sundurliðuö yfirlit yfir
rekstrarútgjöld og tekjur, fjár-
festingaráform, launagreiðslur
og hlunnindi, breytingar á skipu-
lagi og starfsmannafjölda.
18. gr.
Gengismunur skal lagður i sér-
stakan gengismunasjóð, sem skal
varið i þágu sjávarútvegsins með
eftirgreindum hætti:
1. 80 miljónum kr. skal varið til
greiðslu óafturkræfs framlags til
togara til að bæta rekstrar-
afkomu þeirra. Skal Aflatrygg-
ingasjóður sjávarútvegsins
annast greiðslur þessar
samkvæmt reglum, sem rikis-
stjórnin setur.
2. 10. miljónum kr. til
Úreldingasjóðs fiskiskipa.
3. miljónum kr. til lifeyrissjóða
sjómanna, samkvæmt nánari
ákvörðun rikisstjórnarinnar
4. 5 milj. kr. veröi varið i
fræðsluherferð um gæði og vöru-
vöndun i sjávarútvegi og fari her-
ferðin fram á næstu þremur
mánuðum.
5. 10% gengismuninum verði
varið til aö auðvelda Byggðasjóði
að koma til móts við vanda loðnu-
staðanna.
6. Eftirstöðvar, þar með taldir
vextir, renni i Stofnfjársjóð íiski-
skipa, til lækkunar á skuldum
og/eða fjármagnskostnaði fiski-
skipa, samkvæmt reglum sem
sjávarútvegsráðuneytið setur að
höfðu samráði við stjórn Fisk-
veiðasjóös Islands og Landssam-
bands islenskra útvegsmanna.
19. gr.
Stærð fiskiskipastólsins verði
takmörkuö og engin fiskiskip flutt
inn i landið á næstu einu til tveim-
ur árum. Verkefnum varðandi
viðhald flotans verði beint til inn-
lendra skipasmiðastöðva enda
verði þær samkeppnisfærar við
erlendar skipasmiöastöövar.
Atriði í efna-
hagsáætlun
I elnahagsáætlun rikisstjórnar-
innar komi eftirfarandi ákvæði:
1)
Verðlagning á innlendum
iðnaðarvörum sem eiga i óheftri
erlendri samkeppni verði gefin
frjáls.