Þjóðviljinn - 21.08.1982, Blaðsíða 13

Helgin 21.-22. ágúst 1982 ÞJÖÐVILJÍNN — S|‘dÁ'Í3
Steinunn
JóKannesdóttir
skrifar
Veður til
„Nú er veður til að skapa”,
hafði Tómas eftir Drottni.
„Nú er veður til að skafa”,
segir hann við mig.
Og þessu hefur hann haldið
fram með vissu millibili i allt
sumar og komið mér til að taka
mér hamar og sköfu i hönd og
hefja naglhreinsun og skafa
steypuslettur af timbri, sem
telst mitt um þessar mundir.
Svo hleð ég þvi i búlka, svo hæg-
ara verði að slá þvi upp aftur og
steypa og slá utan af og nagl-
hreinsa og skafa, hlaða, slá upp,
steypa, slá frá, naglhreinsa,
skafa o.s.frv. o.s.frv.
Reyndar byrjaði hann að
nudda i þessu strax i janúar i
vetur leið. Þá kom vorið augna-
blik til Islands á meðan dæma-
fáar vetrarhörkur gengu yfir
nálæg lönd, svo fólk króknaði úr
kulda, ýmist af þvi það átti ekki
nógu góð hús, eða vegna þess að
veðurofsinn var slikur, að við
hann réði ekki mannlegur mátt-
ur. En hér hjá okkur hefur al-
menningur um árabil átt hús,
sem standast flest veður, enda
meirihluti þeirra byggður úr
járnbentri steinsteypu og
stundum úr stáli og margföldu
gleri. Þvi við, sem eigum vel-
flest afa og ömmu, sem fæddust
og ólust upp i torfbæjum, byggj-
um nú úr endingarbetra efni.
Þess vegna stend ég við að
skafa, þegar til þess viðrar, að
minum dómi og Drottins (sem
er reyndar i hvaða veðri, sem
er), og ég og byggingarfélag-
arnir köllum út varalið vina og
ættingja um helgar, sem sumir
koma úr öðrum sóknum til að
hjálpa okkur við að koma upp
þessu eftirsótta og nauðsynlega
þaki yfir höfuðið.
Og endanlegu þaki, vonandi.
Þvi langt er siðan baslið byrjaði
i einu dimmu kjallaraherbergi
með fárra vikna barn. Þaðan lá
leiðin i tvö herbergi og eldhús i
mun bjartari kjallara, þar sem
við undum i félagsskap við flæk-
ingsketti hverfisins, siðan i
þriggja herbergja ibúð á jarð-
hæð á eigin nafni með eigin
kött, þaðan upp á hæð með
sama herbergjafjölda, kettinum
lógað en bætt við barni og nú
seinast öllu hætt til að leggja út i
islenskasta ævintýri allra ævin-
týra siðan sildin leið, bygging-
arævintýrið. Enda sagði við mig
maður á förnum vegi: „Nú ertu
orðinn ekta íslendingur.”
Og sem ekta Islendingur lifi
ég sem sagt upp á náð vinanna
og ættingjanna, en þó kannski
fyrst og fremst bankanna, sem
ég bið og vona að láti mig ekki
fara á hausinn, þótt það kunni
að hafa komið fyrir suma aðra.
Bönkunum mun ég greiða
með vöxtum og dráttarvöxtum
af megni en hinum býð ég gist-
ingu og góðan beina, þegar
ævintýrið hefur fengið ham-
ingjusaman endi.
Þvi lofa ég.
Á hinn bóginn má benda á, að
það er holl og góð iðja fyrir
kyrrsetufólk að skafa svolitið
hálfdatt fram fyrir sig og sýnd-
ist jafnvel frekar hlaupa en
ganga. Þessi maður vann við að
skafa timbur fyrir húsbyggj-
endur og mér hefur verið tið-
hugsað til hans, eftir að ég tók
upp þessa iðju sjálf. Ég man eft-
ir honum hlaup-gangandi um
götur bæjarins með hattinn á
höfðinu og sköfuna I hendinni og
stupdum horfðum við á hann
detta. En þá vorkenndum við
krakkarnir honum, þvihann var
alltaf að rifa upp sömu áverk-
ana á enninu, margsaumaður
með bláar og bólgnar kúlur eins
oghnifla i augabrúnunum. Samt
hélt hann áfram að skafa frá
morgni til kvölds, en þá fór hann
i bió, allajafnan einn, trúi ég.
Ég held að öllum á Akranesi
hafi verið frekar hlýtt til þessa
manns, þótt fáir hafi verið hon-
um verulega góðir, nema
kannski smiðurinn Jón i Guðna-
bæ og Rósa kona hans.
Ölafur varð ekki rikur maður
af þvi að skafa timbur. Honum
entist ekki ævin til að skafa svo
mikið timbur, að það yrði nokk-
* urn tima hans eigið timbur.
Hann bjó á gamla Elliheimilinu
meðan ég vissi til, var þó ekki
gamall maður. Hann var utan
garðs, en samt með i að skapa
það Akranes, sem stundum hill-
ir uppi héöan frá Reykjavik. Og
ég var næstum búin að gleyma
honum, og hefði kannski alveg
gert það, ef ekki hefði viljað
þannig til að ég fór að fást við
það sama og hann um stundar-
sakir.
Ég held, að fatlaöir menn, fé-
lagar i Sjálfsbjörg, eigi mögu-
leika á heldur fjölbreyttari og
betristörfum en Ölafurhafði,og
húsakynni þeirra i Hátúni
minna litiö á gamla Elliheimilið
á Akranesi, en ansi held ég þeir
eigi erfitt uppdráttar á hinum
„frjálsa fasteignamarkaöi”,
þar sem braskarar ákveða pris-
inn og verðbóglan knýr menn til
að borga ibúðir upp á þremur
árum, þar af 70% af heildar-
verði á þvi fyrsta. Menn þurfa
að vera meira en litið hraustir
eða fifldjarfir til að taka þátt i
þessum leik, ef þeir eru ekki
sterkrikir af einhverjum ástæð-
um, sem eru ekki allar gefnar
upp til skatts, eða tekst að ljúga
sér út lánstraust i bönkum.
timbur og kemur að nokkru i
staðinn fyrir heilsu- og vaxtar-
ræktarstöðvar þær, sem nú eru i
tisku. Þvi hver er munurinn á
þvi að halda rétt á hamri og fá
þannig nokkurra kilóa átak á
handleggsvöbva og bak við að
draga út bogna nagla, eða lyfta
sömu þyngd með lóðum út i loft-
ið. Vöðvarnir vaxa jafnt. Og þó
að vanti kannski sturtuna og
ljósabekkinn, þá er boðið upp á
rigningu og sólskin til skiptis i
staðinn.
En eitt er að skafa sitt eigið
timbur i fristund.um og sér til
heilsubótar og sparnaðar i
góðra vina hópi og annað að
hafa það að ævistarfi, og vikur
nú sögunni upp á Akranes.
Þar reis mikil byggingaralda,
þegar ég var barn og hefur
varla hnigið enn. Hús þess fá-
tæka fólks, sem byggði Skaga
fyrri hluta aldarinnar voru ekki
að skafa
Jafn eðlilegt og það ætti aö
vera hverjum manni, að eiga
þak yfir höfuðið, jafn óeðlilegt
er, að það skuli kosta aðrar eins
þrautir og þrengingar fyrir allt
venjulegt, fólk að eignast það.
Ef viturlega og réttlátlega
hefði verið haldið á húsnæðis-
málum Reykvikinga, byggju
þeir saman i hæfilega þéttri
byggð litilla einbýlishúsa, rað-
húsa, parhúsa og blokka, sem
væru ekki hærri en þrjár til fjór-
ar hæöir. En það sýnir best mis-
skiptingu auðsins hér i Borginni
okkar, að nokkur hópur efna-
manna býr i mörg hundruð fer-
metra skrauthýsum, meðan til
eru þeir, sem hvergi ciga heima
og þúsundum manna er visað
upp á 5.-12. hæð i heilsuspillandi
háhýsum. Maðurinn er ekki
hannaður til að búa i háhýsum.
Hann fékk fætur til að ganga á
jörðinni og klifa hæfilegan
bratta, en það vantar á hann
vængina. Og dimmar og þröng-
ar lyftur háhýsanna koma ekki i
staðinn fyrir vængi.
Ég hef reyndar heyrt um vis-
indalegar kannanir, sem segi
fátt fallegt um liðan fólks i há-
hýsum, einkum heimabundinna
húsmæðra og barna þeirra.
En minn helmingur af húsi,
mitt hús, á að vera af hæverskri
stærð, laust við bruðl og hollt og
gott að búa i þvi, og ég vona, að
þrátt fyrir óhagstæðan halla á
byggingardæminu núna, þá
verði mér eitthvaö til happs i
þessu fjárhættuspili.
Þvi til þess er ég aö skafa að
skapa nýtt hús.
Rvik i miðjum ágúst,
Steinunn Jóhannesd.
þannig úr garði gerð, að þau
mættu endast komandi kynslóð-
um, allra sist þeim, sem vilja
búa i hálfgildings höllum, með'
súlum og útskotum, turnum og
tröppum, eins og nú er svo vin-
sælt meðal fólks i álnum, og
stafar liklega af Spánarferðum
og Alhambrakomplex teiknar-
anna. Byggingaraldan hófst af -
brýnni nauðsyn og bættum efna-
hag fólksins. Bruðlið kom i
flestum tilfellum seinna.
Um það leyti, sem foreldrar
minir voru að byggja, var mað-
ur á Akranesi, sem Ölafur
Kárason Ljósvikingur hefði
vafalaust talið til Einkennilegra
manna. Sá hét reyndar einnig
Ölafur, en var i daglegu tali
okkar barnanna kallaður Óli
máttlausi. Það kom til af þvi að
hann hafði ungur fengið lömun-
arveikina og upp úr henni annað
göngulag en flestir menn. Hann