Þjóðviljinn - 21.09.1982, Qupperneq 4

4 SIDA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 21. septembcr 1982
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan
Ólafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
L'msjónarmaður sunnudagshlaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Biarnadóttjý.
Afgreiðslustjdri: Baldur Jónasson
Blaðamenn: Auöur StyrkársdóUir, Helgi Ölafsson
Maenús-H. Gislason, Olafur Gislason, Óskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
C'tlil og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Cjósmyndir :Einar Karlsson, Gunnar Elisson
llandrita- og prófarkalestur: Elias Mar.
Auglýsingar: Hildur Kagnars, Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarsom'
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir. ;
Simavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Sæunn óladóttir.
Ilúsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar
SigUrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
l'tkeyrsla. afgreiðsla og auglýsingar: Siðumúla 6,
Keykjavik, simi «1333
Prcntun: Blaðaprent hf.
Harmleikurinn
í Líbanon
• Undanfarnar vikur og mánuði hafa ísraelskir ráðamenn unnið
jafnt og þétt að því, að rífa niður þá mynd sem þeir helst vildu að
umheimurinn hefði af ríki þeirra: Að það væri athvart afkomenda
mikils harmleiks, umkringt óvinum á alla vegu og þyrfti því á
samúð og skilningi að halda.
Innrásin í Líbanon hefur gjörbreytt þessari mynd fyrir flestum.
Menn hafa sannfærst um, að sú áætlun sem höfð var til réttlætingar
innrásinni og kallaðist friður í Galíleu var yfirvarp og að markmið
ísraela var í senn að hertaka a.m.k. hálft Líbanon og skipa þar
málum eftir sínu höfði. Sprengjuregnið sem dundi vikum saman á
Beirút í þeim tilgangi að koma þaðan sveitum Palestínumanna
herti svo sem sjálfsagt var á þeirri öldu fordæmingar sem reis gegn
stríðinu um allan heim.
• Enn öflugri fordæmingaralda rís nú gegn fjöldamorðum sem
framin voru á varnarlausum Palestínuaröbum í flóttamannabúð-
um í Vestur-Beirút fyrir helgi. Kristnir falangistar voru þar að
verki, en morðin eru á ábyrgð ísraela, sem hafa stutt falangista
með ýmsu móti. Þau eru einnig á ábyrgð bandarískra stjórnvalda,
sem studdu stjórn Begins í því að koma öllum vopnuðum sveitum
Palestínumanna frá Beirút, en þær höfðu þar ekki síst því hlutverki
að gegna að vernda konur og börn fyrir einkaherjum kristinna
fasista.
• Fréttirnar um fjöldamorðin í Beirút eru ákall til allra siðaðra
ríkisstjórna um að þær taki höndum saman um aðgerðir sem knýi
ísraelsstjórn til að verða á brott með her sinn frá Líbanon - og um
upphaf þeirrar friðargerðar sem viðurkenni í reynd þjóðarréttindi
Palestínumanna.
-ekh.
Hvað gera
sœnskir kratar?
• Sex ára stjórnarferli borgaraflokkanna í Svíþjóð er lokið. Sæn-
skir jafnaðarmenn taka nú upp þráðinn þar sem þeir slepptu
honum eftir rúmlega 40 ára samdfellda stjórnarsetu: Kapítalið
hefur hin efnahagslegu völd, við og verkalýðshreyfingin þau pólit-
ísku; þessi sænska blanda gekk vel upp á hagvaxtartímum og sneið
vankanta af kapítalísku hagkerfi með félagslegum jöfnunar-
aðgerðum. En sænskir kratar misstu stjórnartaumana, þegar að
tók að kreppa og kenningar valddreifingar áttu meira upp á pall-
borðið heldur en miðstýring þeirra.
• Sænski krataflokkurinn hefur alla galla stórra flokka - þar er
langt frá toppi til táar - og starf með þeim þyngslablæ sem einkenn-
ir gamlar stofnanir. Hitt verður ekki skafið af sænska verkamann-
aflokknum að enn er hann hugsjónahreyfing sem tekur til umræðu
innan sinna vébanda nýjar hugmyndir og ber þær fram til fram-
kvæmda í einu eða öðru formi. Þrátt fyrir það að borgara-
flokkarnir sænsku og samtök atvinnurekenda hafa varið hundruð-
um milijóna sænskra króna í áróður gegn tillögum um launasjóði
sem færa ciga aukið fjármagn í atvinnurekstur og breyta eignar-
haldi í atvinnulífinu á þann veg að samtök verkafólks eignist þar
stóran hlut, hefur með kosningasigri sænskra krata og vinstra
flokksins, kommúnistanna, opnast leið til nýs efnahagskerfis í
Svíþjóð.
• Sósíalistar í Svíþjóð ná nú stjórnartaumunum fyrst og fremst
vegna almennrar óánægju með versnandi lífskjör og efnahagslega
óstjórn. Forsvarsmenn miðflokkanna, sem töpuðu stórt, telja að
ríkisstjórn þeirra hafi verið fórnarlamb alþjóðlegrar kreppu. Og
hvaða ríkisstjórn er það ekki þessi misserin? Þessvegna verður
fylgst grannt með því hvort sænsku krötunum tekst betur en kröt-
um annarsstaðar að finna nýtar leiðir á krepputíð.
- ekh
Allir
brœður
Eins og menn vita er það mikil
eftirlætisiðja pólitískra greina-
höfunda að leita uppi sökudólga,
benda á þann fáráða og fláráða
pólitíska andstæðing sem ber
ábyrgð á því að hinn pólitíski
grautur dagsins hefur brunnið
við.
Þess vegna vekur það nokkra
undrun þegar helgarblöðum er
flett, að það er engu líkara en
víðtækt samráð hafi orðið um að
hætta þessum leik og slá á allt
aðra stengi - strengi einskonar
allsherjarsamstöðu í tilvistar-
vanda.
Ellert B. Schram skrifar hug-
leiðingu í Dagblaðsvísinn og
'endar mál sitt á brýningu um að
forystumenn þjóða og flokka
unni hver öðrum sannmælis,
menn takist í hendur að leiknum
loknum og verði bræður á ný.
Vond
oftrú
Oddur Ólafsson birtir í Tíman-
um hugleiðingu um oftrú á hag-
vexti og tæknivæðingu, sem hafi
leikið alla möguleika aðila grátt
að undanförnu. Iðnríki og
kommúnistaríki, þróunarríki og
alþjóðlega banka, sömuleiðis ís-
lenska útgerðarmenn og bændur
og einstaklinga, sem hafa reist sér
hurðarás eða réttara sagt hús-
mæni um öxl. Eða eins og þar
segir: „Þeir sem offjárfesta líta
aldrei í eigin barm”. Og þar segir
líka: „Hagvöxturinn á sér tak-
mörk, auðlindirnar eru ekki óþ-
rjótandi og markaðir taka ekki
endalaust við”.
Endur-
fœðing í
Alþýðublaði
Ritstjóri Alþýðublaðsins, sem
hefur ekki verið í miklum vand-
ræðum með að koma sökinni á
íslenskum vandræðum yfir á
komma og hálfkomma sem hann
kallar svo (Alþýðu-
bandalagsmenn og Framsóknar-
menn), einnig hann er sem
endurfæddur í skírnarlaug mann-
legrar og þjóðlegrar samsektar. í
laugardagsleiðara Alþýðubla-
ðsins segir á þessa leið:
„í heilan áratug höfum við sem
þjóð leitað athvarfs í sjálfsblekk-
ingu og lífslygi... Við höfum lifað
í þeirri sjálfblekkingu að við vær-
um einir í heiminum; að okkur
leyfðist hverskyns agaleysi og
heimska í stjórn eigin mála, án
þess að það bitnaði á okkur sjálf-
um. Nú erum við í þann veginn að
bergja þann bikar í botn ...
Ef við tortímum fiskistofnun-
um með rányrkju vegna stundar-
hagsmuna, eða útflutningsmark-
aðir bregðast hrynja lífskjör
þjóðarinnar eins og spilaborg í
vindi...
Ef við, vegna eigin óstjórnar
og agaleysis, reynumst ósamkep-
pnisfærir á erlendum mörkuðum,
verður það ekki á okkar valdi að
halda uppi sambærilegum lífskjö-
rum og grannþjóðir okkar. Það
er í þessum punkti sem íslending-
ar eru nú í þann veginn að vakna
upp við vondan draum,, ...
Veðurfarskreppa
Þá er komið að fjórða blaðinu,
Morgunblaðinu, og ekkert blað
er eins langt frá séríslenskum
vanda í þeirri grein sem helst gef-
ur helgartóninn - Reykjavíkur-
bréfinu. Þaðan af síður að minnst
sé á sektarbyrðar íslenskra
stjórnmálaafla. Allt bréfið er
helgað vangaveltum um áhrif
veðurfarsbreytinga á mannlífið í
framhaldi af svartri skýrslu sem
við höfum heyrt um að miklu
minna magn af fiskaseiðum væri
nú í sjónum en venjulega. Þar eru
rakin fræðirit um áhrif koltví-
sýrings á veðurfar og þar með ltk-
ur á því að vegna mikillar notkun-
ar eldsneytis úr jarðefnum muni
hitastig hækka á jörðinni með
stórfelldum afleiðingum fyrir
atvinnulíf og búsetu manna um
alla jörð.
Undir lokin er vitnað í þá nið-
urstöðu manna sem um fjalla, að
vart megi búast við þeim pólitíska
vilja sem þurfi til að þjóðir heims
sameinist um ráðstafanir sem
duga til að koma í veg fyrir rösk-
un á veðurfari eða fresta henni að
minnsta kosti.
Vitanlega má segja sem svo, að
þessi samstilling radda í dagblöð-
unum sé eins og hver önnur til-
viljun. En hún var að minnsta
kosti nógu áberandi til þess að
hér er vakin á henni athygli - og
lesendum boðið upp á að túlka
hana eins og þeim best sýnist.
- áb
Illt er það og
bölvað
Eitt er það hatur sem er undar-
lega þrákelkið á fslandi og lífseigt
og skýtur upp kolli jafnt og þétt.
En það er sú afstaða sem einu
sinni var orðuð á þá leið að
frændur séu frændum verstir:
Hatrið á „hinum Norðurlandabú-
Um leið og einhver bylgja ríð-
ur yfir sem mönnum sýnist óholl-
ur þvottur er rokið til og því lýst
yfir, að hún sé komin frá Dönum
ig Svíum. Klámið var sænskt,
hassið danskt, upplausn fjöl-
skyldunnar, jafnvel skólaleiði
barna - allt hefur þetta verið
skandinavískt í umræðunni. Að
minnsta kosti þar til menn gátu
lesið um það í blöðunum sínum,
að öll væru þessi mál stærst og
mest í Bandaríkjunum - þá
sljákkar venjulega í þeim og þeir
fara að hugsa á þá leið, að um
náttúrulögmál sé að ræða en ekki
mannanna verk.
Geld
menning?
Einar Hákonarson listmálari
bætir einum undarlegum
skammti í bölbænasúpuna um
„frændur okkar" í viðtali í Morg-
unblaðinu um helgina. Hann lýsir
þar trú sinni á einstaklinginn og
þar eftir fyrirlitningu á hópasál-
inni margskammaðri og heldur
svo áfram á þessa leið:
„ Ég ætla að vona að við íslend-
ingar verðum ekki þeirri ógæfu
að bráð eins og frændur okkar
Svíar og Danir, að gera listina að
vettvangi innihaldslausrar hóp-
sefjunar og niðurdrepandi jafn-
aðarmennsku, sem gelt hefur allt
lista- og menningarlíf í þessum
löndum þannig, að þar eru nánast
engir toppar á neinu sviði.”
Allar hellur
Það er meira en hvimleitt þeg-
ar listamenn fara út í sleggju-
dóma af þessu tagi. Eitt er að
hafa meiri áhuga á þvi sem gerist
á menningarsviði í öðrum
löndum en þeim sem næst okkur
eru. Það er ekki annað en skyn-
samleg varúðarráðstöfun: við
þurfum að geta séð vítt um heim.
En allt annað er að ryðjast um
með fúkyrðum um „allt lista- og
menningarlíf" í heilum þjóðríkj-
um, staðhæfa að röng menn-
ingarpólitík hafi skorið þar niður
alla „toppa“. Það er vitaskuld
hægur vandi að andmæla slíku
fýlutali með því að bregða sér í
nafnaleik, telja upp ýmsa ágæta
Dani og Svía úr heimi lista. En
einhvernveginn sýnist manni að
sá leikur væri nokkurnvegin jafn-
langt fyrir neðan allar hellur og
sleggjudómur Einars Hákonar-
sonar, listamannsins sem kveðst í
sama viðtali hafa „komið með
fígúruna aftur inn í íslenska
myndlist eftir nokkra fjarveru.“
-áb.