Þjóðviljinn - 02.10.1982, Side 15

Helgin 2.-3. október 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 15
Undanfarin þrjú ár
hafa komið út 7 rit í rit-
safni Sagnf ræðistof n-
unar Háskóla Islands og
nú síðasttvær bækur eftir
Gunnar Karlsson pró-
fessor er nefnast Hvar-
stæða og Baráttan við
heimildirnar. Þessi út-
gáfa fer kannski ekki
mjög hátt i þjóðfélaginu
en á erindi við alla sem
unna sagnfræði og þjóð-
legum fróðleik. Það þótti
því við hæfi að hafa viðtal
við Gunnar prófessor og
fór það fram í sölubúð
Söguf élagsins efst í
Fischérsundi en það sér
um dreifingu á þessum
ritum.
— Fyrst Gunnar. Hvað er
Sagnfræðistofnun Háskólans?
— Hún er i raun ekkert annað
en kennararnir i sagnfræði við
Háskólann og á vissan hátt stú-i
dentarnir lika. Dálitilli fjárhæð
er veitt til Sagnfræðistofnunar-
innar til að vinna að rann-
sóknum en hún dugir ákaflega
skammt svo að fénu hefur
undanfarin ár aðallega verið
veitt til útgáfu á bókum sem
talið var að ekki múndu ganga á
frjálsum markaði. Fyrsta bókin
i flokknum var um Þjóðskjala-
safn Islands eftir Sigfús Hauk
Andrésson en hinar hafa ýmist
verið eftir kennara i sagnfræði
eða ritgerðir nemenda.
— Eru þetta bækur við hæfi
almennings?
— Sumar þeirra gætu vafa-
laust átt erindi til almennings
eins og hverjar aðrar bækur og
öll erum við reyndar almenn-
ingur að vissri gerð. En það sem
ég átti við er að allur einka-
Komnar eru út 7 bækur í ritröð
Sagnfræðistofnunnar og sjást
þær hér.
Ljósm.: gel
rekstur i bókaútgáfu byggist nú
á hraöri sölu og þá er hætt við að
fræðiritaútgáfa verði undir. Ég
á von á að þessi rit seljist jafnt
og þétt á löngum tima en það
þykir vist ekki arðvænlegt i
bókaútgáfu.
— Fyrri bókin cftir þig i þcss-
uin flokki heitir Hvarstæða. Ég
lief ekki heyrt þetta orð fyrr.
Hvað merkir það?
— Ég bjó þetta orð til en það
er i raun og veru stæling á
dönsku orði sem notað er um
svipuð rit: Hvor-stSr-det?
Hvarstæðu væri hægt aö nota
sem samheiti um uppflettirit. I
undirtitli kemur fram hvað felst
i þessu riti minu: Leiðbeiningar
um bókanotkun i sagnfræði.
Hugmyndin er sú að gera fólk
nokkurn veginn sjálfbjarga að
vinna sem sagnfræðingar
þannig að það þurfi aldrei aö
standa á gati og vita ekki hvar
á að leita að upplýsingum.
Fyrst eru leiðbeiningar um
nokkur helstu bókasöfn i
Reykjavik sem sagnfræð-
ingar þurfa að leita i og
siðan skrá yfir t.d. yfirlitsrit,
uppflettirit, orðabækur, prent-
aðar frumheimildir og jafnvel
að nokkru leyti einnig óprent-
aðar. Svo lýkur ritinu með heil-
miklum lista yfir rit um ts-
landssögu, alls 660 bækur og
greinar um hin ýmsu svið ts-
landssögunnar t.d. húsakost.
ráða
yfir
okkur
Viðtal við
Gunnar Karlsson
prófessor um
nýjar bækur
frá Sagnfrœði-
stofnun
iðnað, klæðnaö, o.s.frv. Ég held
að hvergi sé til jafn rækileg skrá
um rit úr Islandssögunni. Ég
taldi mikla þörf á að setja slika
skrá i handbók þvi að á bóka-
söfnum dreifist sagnfræði á
marga staði. Saga einokunar-
verslunarinnar er t.d. flokkuð
undir verslun og iðnsagan undir
iðnað o.s.frv. Þess má geta hér i
framhaldi að Sagnfræðistofnun
hefur undanfarin ár verið að
láta semja itarlega skrá um is-
lenskar sagnfræðibækur ög
sagnfræðigreinar frá upphafi og
hefur notið til þess styrks úr
Visindasjóöi. Ætlunin er að gefa
það verk út á bók þegar þar að
kemur.
— Hafðirðu nemendur þina
fyrst og fremst i huga þegar þú
samdir þessa bók?
— Já, fyrst og fremst enda hef
ég reynslu af þvi hvers þeir
þurfa helst með. Hitt er annað
mál að þeir sem hafa áhuga á
sögu og þjóðfélagsmálum yfir-
leitt geta haft gott gagn af
skránni enda eru raktar heim-
ildir alla leiö til nútimans. Ég
gettekið sem dæmi: Ef þú rekst
á bæjarnafn einhvers staðar
sem þú þarft að vita nánari deili
á átt þú að geta flett upp á kafla
um staðfræði og komist þar að
þvi hvaða aðferð þú getur beitt
til að finna hvar þetta
bæjarnafn kemur fyrir.
— Siðari bók þin heitir Bar-
áttan viö heimildirnar. Er ekki
efni hennar skylt Hvarstæðu?
— Sú bók er leiðbeiningar um
rannsóknartækni og ritgerðar-
vinnu i sagnfræði. Hvarstæða
gæti hæglega verið hluti af
henni en efni hennar var svo
fyrirferðarmikið að sá kostur
var valinn að gefa hana út i sér-
stakri bók. Baráttan við
heimildirnar er fyrst og fremst
hugsuð sem leiðbeiningar við
samningu BA-prófsritgerða en
efni hennar getur náttúrlega
gagnast öllum þeim sem skrifa
um sögu þó að þeir séu ekki að
skrifa námsritgerðir fyrir kenn-
ara. Sömu aðferöir eiga við i
meginatriðum i öllum mannvis-
indum t.d. þjóðfélagsfræðum og
bókmenntafræðum.
— Eru þetta þá fyrst og
fremst tæknilegar leiðbein-
ingar?
— Nei, i bókinni er einnig
haldið fram ákveðinni stefnu
eða boðskap sem fram kemur i
titlinum. Ég er þeirrar skoð-
unar að of mikil dýrkun á heim-
ildum hafi veriö rikjandi i sagn-
fræði. Menn hafa einblint á að
fylgja heimildum sem nákvæm-
ast og birta sem mest af þeim og
þetta hefur oft gert skrif sagn-
fræðinga þyngri og óaðgengi-
legri en skrif leikmanna. Það
sem ég á við er að sagnfræð-
ingar mega ekki láta heimild-
irnar ráða yfir sér heldur verða
þeir að leggja þær undir sitt
gott af að lesa. Bókin er þvi
blanda af mjög einföldum,
tæknilegum atriðum svo sem
þvi að hafa góðar spássiur i
uppkasti og yfir i það að vera
sagnfræðiheimspeki. Ég tók
þann kost að hræra þessu sem
mest saman þvi að hvorki má
'tæknin vera ófullnægjandi né
sagnfræðiheimspekin of ver-
aldarfjarlæg.
— Eru væntanlegar fleiri
bækur i þessum flokki á næst-
unni?
— Já, nú eru tvær i prentun.
Það er bók um sauðasöluna til
Bretlands á siðustu öld eftir
Sveinbjörn Blöndal og fyrir-
lestrar frá ráðstefnu i miðalda-
kvennasögu sem haldin var i
Skálholti i fyrra.
— En er ekki önnur ritröð i
gangi hjá Sagnfræðistofnun?
— Jú, það var byrjað á henni
árið 1972 og hafa komið út 6
bækur. Þær eru gefnar út i sam-
vinnu við Menningarsjóð og eru
svona heldur meiri rit en þessi,
prentaðar og bundnar bækur.
— Finnst þér áhugi fara vax-
andi á sagnfræöi, Gunnar?
— Það er vaxandi ásókn i
sagnfræði i Háskólanum og vax-
andi álit sagnfræöinema innan
heimspekideildar. Þeir hafa
fengið aukið sjálfstraust og tel
ég það ekki sist aö þakka góðu
samstarfi kennara og nemenda.
á siðari árum. Það eru t.d.
starfandi námsnefndir sem hafa
ráðið töluverðu um það hvaða
námskeið eru kennd.
Að svo búnu þökkum við
Gunnari fyrir viðtalið en þess
skal að lokum getið að rit Sagn-
fræðistofnunar fást i helstu
bókabúðum og einnig i Sögu-
félaginu. Þar geta menn lika
gerst áskrifendur.
— GFr
Suzuki Alto
Ódýr — lipur og sparneytinn japanskur fólksbíll.
• Eyðsla 5,0 I pr. 100 km.
• Framhjóladrif.
• Hæð undir lægsta punkt 19 cm.
Verð ................................ 99.800.-
meðsjálfskiptingu ..................kr. 107.000.-
Verð miðað við gengisskráningu 28/9 ’82.
Sveinn Egi/sson trf.
Skeifan17. Sími 85100
vald og fá þær til að svara for-
vitnilegum spurningum. Viö
verðum að hafa ákveðið neit-
unarvald þannig að endanlegt
val á efnisatriðum sé okkar og
ráðist m.a. af þvi hvað við
höldum að lesendur vilji lesa og
hvað við höldum aö þeir hafi
Gunnar Karlsson með bækur sínar sem ný-
komnar eru út. Ljósm.: gcl
Megum ekki láta heimildir