Þjóðviljinn - 05.11.1982, Side 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 5, nóvember 1982
Eymdin sem
efnahagsstefna
Chicago-
skólans hefur !
fært
s-
íbúum Chile
er ólýsanleg,
og hriktir
nú mjög
í valdastól
harðstjórans
Pinochets i
Ruslahaugur
frjáshyggjuhagfræðinnar
Milton Friedman er arkitekt þess
„efnahagsundurs” sem breskur
hagfræðingur kallar „stórbrotið
dæmi um gróðagirnd í dulargervi
efnahagslegs þróunarmódels”.
Myndin er úr fátækrahverfi í Sant-
iago.
Pinochet forseti Chile sefur með skammbyssu undir koddanum,
segir fréttaritari derSpiegel í Chile, og ástæðanersú að
yfirvofandi gjaldþrot þjóðarbúsins hefur nú gert jafnvel fyrrverandi
vopnabræður að mögulegum óvinum, og blaðið segir að jafnvel
bandaríska sendiráðið í Santiago sé farið að svipast um eftir
hugsanlegum eftirmanni er gert gæti Pinochet að blóraböggli fyrir
þær hörmungar sem peningahyggja hagfræðinganna f rá Chicago
og harðstjórn fasismans hafa leitt yfir þjóðina.
Það var síðast fyrir tæpu ári sem
Milton Friedman lýsti því yfir, að í
Chile hefði gerst „efnahagsundur”.
Friedman, hagfræðiprófessorinn
frá Chicago, sem hefur verið post-
uli áhugamanna um „frjálshyggju”
á íslandi, er helsti höfundur
þeirrar efnahagsstefnu sem rekin
hefur verið í Chile frá valdaráninu í
september 1973. Sú stefna fólst
meðal annars í því að kveða niður
verðbólguna, sem á árinu 1974 var
komin yfir 300%. í þessu skyni var
dregið mjög úr peningamagni í
umferð, mikill hluti opinberrar
þjónustu var færður í hendur
einkaaðila eða lagður niður, sem
og almannatryggingar. Tollar voru
afnumdir eða lækkaðir til muna, og
átti það að gera chilenskan iðnað
samkeppnisfæran. Jafnframt var
allur innflutningur gefinn frjáls.
Efnahagslegt
hrun
Árangurinn er í fyrsta lagi sá, að
á síðasta ári var verðbólgan 9,5%,
sem mun þykja gott á s-amerískan
mælikvarða. Hins vegar leiddi
þessi stefna til algjörs hruns fyrir
innlendan iðnað með gífurlegu
atvinnuleysi: Um þriðjungur vinn-
ufærra manna er nú atvinnulaus að
mestu og um 25% búa við algjört
atvinnuleysi.
Með því að setja sjúkra- og
atvinnuleysistryggingar í hendur
einkaaðila hefur grundvellinum
nánast verið kippt undan þessum
frumatriðum félagslegrar þjón-
ustu.
Með tollalækkunum hefur óheft-
ur innflutningur lagt innlendan
iðnað í rúst, þannig að á fyrri hluta
ársins.1982 fóru 362 innlend iðnfyr-
irtæki á hausinn. Jafnframt hefur
lítill hluti innlendra kapítalista
sölsað undir sig völdin á hinum inn-
lenda markaði, þannig að Cruzat-
Larraín- og Vial- samsteypurnar
ráða nú yfir um helmingi alls einka-
fjármagns í Chile.
Erlendar skuldir, sem árið 1973
námu 3 1/2 miljarði dollara, nema
nú 15 miljörðum og hækkuðu bara
á síðasta ári um 4,6 miljarða. Lán
þessi hafa ekki farið í arðbærar
fjárfestingar, heldur fyrst og fremst
í neyslu yfirstéttarinnar á hinum
frjálsa markaði. Jafnframt hafa
þeir, sem komist hafa yfir hluta
þessa erlenda peningastreymis inn
í landið, markvisst stundað það að
koma fjárfúlgum sínum fyrir er-
lendis, og er talið að hvorki meira
né minna en hálfum öðrum milj-
arði dollara hafi þannig verið forð-
að úr landi á fyrstu átta mánuðum
þessa árs. Jafnframt neyddist ríkis-
stjórnin til þess að fella gengið um
18% í júní s.l. Hinn aukni fjár-
magnsflótti er kannski gleggsta
dæmið um, að það eru ekki bara
hungraðir atvinnuleysingjar sem
standa gegn stjórninni, heldur hafa
kapítalistarnir misst trúna á henni
líka.
Eins og greint hefur verið frá hér
í blaðinu, þá hafa þeir Emanucl K.
Mayer stjórnarformaður og yfir-
forstjóri og Paul Muller yfirfrani-
kvæmdastjóri Alusuisse-auð-
hringsins verið leystir frá störfum
og nýir ráðnir í staðinn.
Tilkynning um hina nýju yfir-
stjórn álhringsins binist í septem-
berheftistarfsmannablaðs álhring-
sins, Alusuisse Intern, sem gefið er
út í Zúrich.
Tilkynningin er stuttorð, en það
segir að þeir Múller og Meyer hafi
Ruslahaugur
Fréttaritari der Spiegel átti við-
töl við marga fyrrverandi
stuðningsmenn Pinochets.
„Okkur vegnar ver nú en í sept-
ember 1973, já ver en nokkurn
tímann síðustu 20 árin”, segir León
Vilarin, forystumaður í stéttarfé-
lagi vörubílstjóra, sem átti stóran
þátt í að koma sósíalistastjórn Al-
lendes frá völdum. Hann útilokar
ekki beitingu ofbeldis gegn Pinoc-
het og segir það ekki skipta máli
fyrir fólk lengur, hvort það deyi úr
hungri eða fyrir byssukúlu.
„Landið er orðið að ruslahaugi”,
náð aldurstakmarki í byrjun næsta
árs og því séu þeir nú leystir frá
störfum. Samkvæmt öðrum og eld-
ri opinberum gögnum frá Alu-
suisse rennur umsaminn starfstími
þeirra hins vegar ekki út fyrr en
1984, enda er það altalað í ál-
heiminum að þeir hafi verið leystir
frá störfum vegna lélegrar stjórnar
á fyrirtækinu.
Þeir skilja nú við fyrirtækið í
miklum fjárhagsöðrugleikum, þar
sem það hefur lokað verksmiðjum
sínum í Bandaríkjunum og selt
segir Carlos Podlech forystumaður
bændasamtakanna: „Einu arðbæru
viðskiptin sem þrífast í þessu landi
eru vændi og eiturlyfjasala”.
„Land okkar er í kröggum og við
höfum hafnað í blindgötu”, sagði
yfirmaður í flughernum sem tók
þátt í valdaráninu og var í 5 ár í
ríkisstjórn Pinochets.
Roberto Thieme, sem eitt sinn
var í forystu fasistasamtakanna
„Patria y Libertad”, segir að
þjóðin standi nú frammi fyrir al-
gjöru skipbroti frjálshyggjukapít-
alismans og bætir jafnframt við að
ekkert mannshvarf, líflát eða
handtaka verði framar réttlætt með
þörfum bankanna og stórkapítal-
istanna.
Breski hagfræðingurinn Philip
O’Brien segir um chileanska „efna-
hagsundrið” að það sé ekki annað
en „stórbrotið dæmi um gróða-
girnd, sett í dulargervi efnahags-
legs þróunarmódels.”
Bandaríkin, sem lögðu Pinochet
til það erlenda fjármagn er nú hef-
margar arðbærar eignir til þess að
halda sér á floti. Aðalbókhald ál-
hríngsins sýndi mikið tap á árinu
1981 og vitað er að það verður enn
meira á árinu sem er að líða og
velta menn því nú fyrir sér hvort
Alusuisse stefni í gjaldþrot.
Eins og fram kom í nýbirtri
endurskoðun Coopers & Lybrand
á reikningum Alusuisse og ísals
hefur Alusuisse haft stórfé af dótt-
urfyrirtæki sínu, ísal, þannig að
fróðir menn telja nú áhöld um
hvort það eigi fyrir skuldum. Fjár-
ur gert efnahaglegt sjálfstæði þjóð-
arinnar að engu, munu nú þegar
vera farin að hugsa til þess að
skipta um æðstu valdhafa í Chile.
Hefur fréttaritari der Spiegel það
eftir heimildum í bandaríska send-
iráðinu í Santiago að Washington
Carrasco hershöfðingi, sem gegndi
embætti varnarmálaráðherra fram
til síðustu áramóta, sé sá hestur
sem þeir ætli sér nú að veðja á.
Honum mun ætlað að fullgera það
verk að gera Chile að bandarískri
hálfnýlendu.
Á meðan sefur Pinochet með
skammbyssu undir koddanum, en
chilenska þjóðin leitar huggunar í
sögunni: Pegar Carlos Ibanes her-
foringi, sem hrifeaði völdin 1927,
hrökklaðist frá eftir að hafa komið
á efnahagslegu öngþveiti á 4 árum,
var fyrirlitning fólksins á hernum
svo mikil að „jafnvel dyraverðirnir
á hótelunum neituðu að bera ein-
kennisbúning”, eins og einn Chile-
útlaginn komst að orði.
-ólg tók saman.
hagsstaða Alusuisse hefur þannig
haft bein áhrif á stöðu ísals og þar
með íslenskt efnahagslíf.
Hin nýja stjórn Alusuisse er
undir formennsku Dr. Bruno Sor-
atox, sem áður stóð næst Paul
Múller í framkvæmdastjórninni.
Hin nýja stjórn álhringsins mun
þegr tekin við, þótt formlega verði
þeir Múller og Mayer ekki leystir
frá störfum fyrr en á aðalfundi Álu-
suisse, sem verður á fyrri helming
ársins 1983.
-ólg.
Dr. R. Himmel,
aðalfram-
kvæmdastjóri.
Dr. H. Jucker,
Odok
Weibel
Dr. Dietrich
Ernst, aðal-
framkvæmda-
stjóri.
H. Haerri, aðal-
framkvæmda-
stjóri.
Dr. Bruno Sorato
Stjornarskipti í ALUSUISSE