Þjóðviljinn - 18.12.1982, Blaðsíða 10

10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin lg. - 19. desember 1982
kvikmyndir
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
Kvennabærinn
(La Citta’delle Donne)
Italía, 1979
Leikstjórn og handrit:
Federico Fellini
Kvikmyndun: Giuseppe Rotunno
Tónlist: Luis Bacaliv
Leikendur: Marcello Mastroianni,
Ettoro Manni, Bernice Stegers.
Sýningarstaður: Regnboginn.
Loksins er hún komin, kvenna-
myndin hans Fellini, og svíkur á-
reiðanlega engan. Mikið hefur verið
skrifað ög skrafað um þessa mynd,
og m.a. hafa sumir fulltrúar nýju
kvennahreyfingarinnar í Evrópu
fundið henni flest til foráttu. Það er
varla við öðru að búast, þegar
ítalskur karlmaður, kominn af létt-
asta skeiði og þar að auki frægur
„kvennamaður" tekur sig til og
gerir kvikmynd um konur. Ég held
þó að flestir geti orðið sammála um
að sú gagnrýni sé útí hött sem segir
að konur séu sýndar á niðrandi hátt
Katzone heldur til að heiðra ást-
mey númer 10.000. Þriðji og sfðasti
hlutinn er rennibrautarferð inní
heim bernskunnar, þar sem Snap-
oraz rifjar upp minningar sínar um
hinar ýmsu konur sem umkringdu
hann ungan og lendir loks á eins-
konar fjölleikasviði þar sem hver
kappinn á fætur öðrum er lagður að
velli en þegar Snaporaz er kallaður
fram til bardaga er sviðið autt og
enginn fjandmaður sýnilegur.
Hann fer að klifra uppí turn sem
virðist engan enda ætla að taka og
auðvitað endar þetta með því að
hann hrapar, svífur í lausu lofti og
vaknar þar sem hann situr í lestar-
klefanum andspænis eiginkonu
sinni, en hjá þeim í klefanum sitja
nokkrar persónur sem við könn-
umst við úr draumnum.
Táknmál
Kvennabærinn er hreinasta gull-
náma fyrir sálfræðinema, stútfull af
táknum. Lestin sem fer inn í dimm
göng fyrst í myndinni og aftur inn í
sömu göngin í myndarlok, turninn
sem Snaporaz klífur, rennibrautin
- allt ætti þetta að gleðja hjörtu
þeirra sem eitthvað hafa gluggað í
Freud gamla. Og þeir sem hafa
fylgst með Fellini gegnum árin fá
líka heilmikið fyrir sinn snúð, því
Kvennabærinn er rökrétt framhald
af myndum einsog 8'A og Giulietta
Konan í lestinni, sem Snaporaz eltir á kvennaráðstefnu úti í skógi
F ellini og konur nar
Marcello Mastroianni í hlutverki Snaporaz.
í Kvennabænum. Málið er nefni-
lega það, að Kvennabærinn erekki
kvikmynd um konur, heldur Fellini
sjálfan og viðhorf hans til kvenna.
gamminn geisa, einsog honum ein-
um er lagið.
Undarlegur
draumur
Einsog oft áður er það Mastroi-
anni sem er talsmaður Fellini í
þessari mynd. Hann heitir Snapor-
az í myndinni, miðaldra maðurog
dálítið útlifaður, dæmigert kvenna-
gull af gamla skólanum. Myndin
hefst á því að hann sofnar í lestar-
klefa og dreymir undarlegan
draum, sem lýkur þegar hann
vaknar í myndarlok. Innan þessa
ramma er að sjálfsögðu allt mögu-
legt, og Fellini lætur svo sannarlega
gamminngeisa, einsog honum ein-
um er lagið.
Draumurinn skiptist í þrjá hluta.
Snaporaz eltir fallega konu út úr
lestinni og lendir á hóteli úti í
skógi, þar sem verið er að halda
mikla kvennaráðstefnu. Þar gerist
fyrsti hlutinn. Næst hafnar Snapor-
az í höll Katzone nokkurs, sem er
að safna ástmeyjum og hefur
breytt höllinni íeinskonarsafn. Þar
tekur Snaporaz þátt í veislu sem
og andarnir, og gefur endalaus
tækifæri til upprifjunar og ígrund-
unar.
Fyrst og fremst er myndin þó
skemmtileg. Það eru nánast engin
takmörk fyrir því sem Federico
gamla dettur í hug að miðla okkur
af sínu fjöruga og ríka hugmynda-
flugi. Myndin er veisla fyrir augað,
alltaf er eitthvað að gerast og
áhorfandinn á fullt í fangi með að
fylgjast með því iðandi, grátbros-
lega mannlífi sem kvikmyndavélin
sýnir honum.
Boðskapur?
En skoðum nú örlítið boðskap
myndarinnar, ef á annað borð er
ráðlegt að tala um boðskap þegar
Fellini er annarsvegar. Það er
nefnilega þannig með Fellini, alveg
einsog með Bergman og fleiri stóra
snillinga kvikmyndalistarinnar, að
þeirra kúnst er kannski fyrst og
fremst fólgin í að skapa sérstæðan
og stórkostlegan heim, sem þeir
bjóða áhorfendum inngöngu í.
Maður gengur inn í þennan heim
og upplifir hann með öllum skiln-
ingarvitum, trúir öllu - a.m.k.
meðan upplifunin varir - og gengur
síðan út og er ekki samur maður.
Það getur hinsvegar vafist fyrir
manni að skilgreina þessa upplifun
og benda á einhvern ákveðinn boð-
skap í verkinu.
Er Kvcnnabærinn innlegg í um-
ræðuna um jafnrétti kynjanna?
Ég held að svo sé ekki, nema við
setjum umræðuna í víðasta sam-
hengi. Fellini tekur ekki afstöðu,
með eða móti konum - honurn
finnst málið ekki vera svo einfalt.
ítalskur blaðamaður sem ræddi við
hann um Kvcnnabæinn túlkaði
myndina á þann veg, að heimur
kvenna, einsog hann er sýndur í
myndinni, og femínisminn tákn-
uðu ringulreið framfaranna, en sá
öfgafulli karlaheimur sem Katzone
lifir í táknaði deyjandi íhaldssemi,
stöðnun. Hvorum megin stendur
þú? spurði blaðamaðurinn.
- Ég er bara ferðamaður, sem á
leið hjá. Minn staður er stúdíó
númer 5 í Cinecittakvikmyndaver-
inu, þar á ég heirna, svaraði Fellini.
Svör af þessu tagi eru einkenn-
andi fyrir Fellini. Mitt er að yrkja,
ykkar að skilja, einsog Gröndal
sagði. Myndin segir alt, hún er æv-
intýri sem lifir sínu lífi og útskýr-
ingar leiða yfirleitt til einföldunar.
Ævintýri
Það er ekki fráleitt að líkja
Kvennabænum við ævintýri. Eins-
og þau fjallar myndin í raun og
veru um það sem gerist í undir-
meðvitundinni. Snaporaz er eins-
konar Rauðhetta sem gengur um
skóginn, full undrunar og ótta, og
mætir úlfinum, sem í þessu tilfelli
væri þá konan. Konan með stórum
staf, hið kvenlega eðli einsog það
var kallað í gamla daga. Þúsundir
kvenna túlka þetta kvenlega eðli í
myndinni, og þó er áhorfandinn í
rauninni engu nær. Sú undir-
meðvitund sem hér er á ferðinni
tilheyrir nefnilega ekki konu, held-
ur sextugum, kaþólskum, ítölskum
karlmanni, og sú mynd sem við
fáum af konum er myndin sem
þessi karlmaður gerir sér af
konum.
Það er auðvitað fróðlegt útaf
fyrir sig, einkum vegna þess að Fel-
lini er ekki eini karlmaðurinn í
heiminum sem hefur þessar hug-
myndir um konur, öðru nær. En
þetta segir okkur ekkert um kon-
urnar sjálfar. Við vitum ekki hvað
þær eru að hugsa sjálfar, aðeins
það sem Fellini heldur að þær séu
að hugsa.
Kvennaráðstefnan er óneitan-
lega hlægileg, einsog hún kemur
Snaporaz fyrir sjónir. En Katzone
er ekki síður hlægilegur sem full-
trúi ,.karlmennskunnar“. Snaporaz
er líka hlægilegur. Það er tilgangs-
laust að leita í þessari mynd að
persónu sem er hafin yfir þetta
hlægilega, eða eigum við að segja
grátbroslega, sent einkennir fólkið
í myndum Fellini. Ekkert er hon-
um heilagt, þessum sextuga ka-
þólikka, allra síst hann sjálfur. Hann
er „bara ferðamaður sem á leið
hjá“, en ferðamaðurinn glottir útí
annað og kannski sæist pínulítið tár
í öðru auga hans, ef vel væri leitað.
Ég vona að sem allra flestir taki
sér frí frá jólastússinutil aðskjótast
niðrí Regnboga að sjá Kvennabæ-
inn. Þá væri ekki ónýtt að hafa í
vegarnesti það sem Fellini sagði
eitt sinn um bíóferðir: að fara í bíó
er einsog að hverfa aftur inn í
móðurskautið. Þarna situr maður
kyrr og innhverfur í myrkrinu og
bíður eftir að lífið hefjist uppi á
tjaldinu. Það sem mestu máli
skiptir er að fara í bíó með saklausu
hugarfari fóstursins.
BUNAÐARBANKINN
■ ■ r ■ ■■■ * ■ ■ ■ r
Haaleitisutibu
flytur í nýja verzlunar- og þjónustumiðstöð
í austurenda HÓTEL ESJU
mánudaginn 20. desember
Kaffiveitingar fyrir viðskiptavini
allan opnunardaginn
Verið velkomin!
BUNAÐARBANKIISLANDS